Τον Μάρτιο σημειώθηκε η πρώτη αθέτηση πληρωμής εταιρικού ομολόγου στην Κίνα, η παραγωγή του μεταποιητικού τομέα μειώθηκε για πέμπτο συνεχόμενο μήνα και αξιωματούχοι σε μια ανατολική επαρχία έσπευσαν να καθησυχάσουν τους καταθέτες δύο μικρών τραπεζών, οι οποίοι είχαν φοβηθεί ότι αυτές πρόκειται να χρεοκοπήσουν.
Και όμως, η κινεζική οικονομία παραμένει ανθεκτική. Εξακολουθεί να διαθέτει σημαντικά περιθώρια λάθους και ακόμη περισσότερη αναπτυξιακή δυναμική. Αν και ήδη είναι πολύ μεγάλη οικονομία με ΑΕΠ 9 δισ. δολάρια, ακόμη δεν είναι πλούσια. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι μόλις το 13% του αντίστοιχου αμερικανικού και χαμηλότερο από αυτό 80 άλλων χωρών. Επειδή όμως η κινεζική οικονομία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη του κόσμου, προσελκύει μεγαλύτερη προσοχή απ’ αυτή που προσείλκυαν άλλες οικονομίες όταν βρίσκονταν σε ανάλογο στάδιο ωρίμανσης.
Αποταμίευση και δανεισμός
Το μέγεθος του κινεζικού ΑΕΠ σε συνδυασμό με το χαμηλό κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι μια από τις παραδοξότητες της κινεζικής οικονομίας. Μια άλλη είναι η «χρηματοπιστωτική καταπίεση». Στην Κίνα η κεντρική τράπεζα θέτει όριο στο ανώτερο επιτόκιο καταθέσεων, στην ουσία επιβάλλοντας έμμεσο φόρο στις αποταμιεύσεις. Ωστόσο, αντί αυτή η πρακτική ν’ αποθαρρύνει την αποταμίευση, στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο, με το ποσοστό αποταμίευσης στην Κίνα να υπερβαίνει το 50% του ΑΕΠ το 2012. Οι ίδιοι άνθρωποι που κατηγορούν την Κίνα για υπερβολική αποταμίευση την κατηγορούν και για υπερβολικό δανεισμό, παραθέτοντας ότι ο δανεισμός ανερχόταν στο 100% του κινεζικού ΑΕΠ πριν από πέντε χρόνια και ότι σήμερα έχει ανέλθει στο 135%.
Την ίδια στιγμή το ύψος των επενδύσεων στην κινεζική οικονομία ανήλθε το 2013 στο 48% του ΑΕΠ, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά που έχουν καταγραφεί. Αυτή η φρενίτιδα επενδύσεων οδηγεί και σε ορισμένες λανθασμένες επιλογές, όπως το χτίσιμο πόλεων που δεν έχουν κατοίκους ή γεφυρών όταν δεν υπάρχει προορισμός. Πρόκειται για λυπηρή εξέλιξη που όμως δεν αρκεί ώστε να υπονομεύσει το οικονομικό μέλλον της Κίνας. Η χώρα θα ήταν καλύτερα να είχε καταναλώσει αυτούς τους πόρους αντί να τους επενδύσει σε λάθος τομείς, και αν το είχε κάνει, ο λαός της θα ήταν πιο ευτυχισμένος. Είναι, όμως, σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν θα ήταν και πιο πλούσιος, γιατί η κατανάλωση (όπως και οι κακές επενδύσεις) δεν αφήνει πίσω της χρήσιμα περιουσιακά στοιχεία.
Πιστωτική «φούσκα»
Το υψηλό ποσοστό επενδύσεων χρηματοδοτήθηκε από υψηλό ποσοστό δανεισμού, στοιχείο που τελικά θα οδηγήσει σε άνοδο της τιμής των περιουσιακών στοιχείων και στο ξεφούσκωμα αυτής της πιστωτικής «φούσκας». Αυτό είναι ένα από τα πιο δυσεπίλυτα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Κίνα. Και αν κάποια στιγμή θα χρειαστεί να πέσει η τιμή των περιουσιακών στοιχείων, δεν πρέπει να συμβεί το ίδιο με την παραγωγή. Η Κίνα δεν ζει πάνω από τις δυνατότητές της, δεν υποφέρει από υψηλό πληθωρισμό, ούτε έχει μεγάλο εμπορικό έλλειμμα. Δεν χρειάζεται να δαπανά λιγότερο, απλώς να δαπανά με διαφορετικό τρόπο. Η ανακατανομή εργατικού δυναμικού και κεφαλαίου από τομείς της οικονομίας όπου έχει επέλθει κορεσμός σε νέους δεν είναι εύκολος, αλλά η σύνθεση της κινεζικής οικονομίας, όπως και κάθε άλλης, αλλάζει συνεχώς. Στη διάρκεια των τελευταίων έξι χρόνων οι εξαγωγές μειώθηκαν από το 38% του ΑΕΠ στο 25% και οι υπηρεσίες αυξήθηκαν από το 42% στο 46%.