Μέχρι στιγμής έχει διαψευσθεί ο φόβος πως ο εμφύλιος στο Ιράκ θα οδηγήσει στα ύψη τις τιμές του πετρελαίου. Ωστόσο, η κρίση μπορεί να έχει τεράστιες επιπτώσεις για το πετρέλαιο, καθώς η πολιτική θα είναι ο καθοριστικός παράγοντας για την πορεία του πετρελαίου στο Ιράκ τα επόμενα χρόνια.
Το 2012 η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας προέβλεψε πως το Ιράκ θα αντιπροσωπεύει το 45% της αύξησης που θα έχει σημειώσει η παγκόσμια προσφορά ώς το 2035. Βασιζόταν στην εκτίμηση ότι το Ιράκ θα παρήγε πάνω από 6 εκατ. βαρέλια την ημέρα τα επόμενα πεντέμισι χρόνια, ενώ σήμερα η παραγωγή του δεν υπερβαίνει τα 3,3 εκατ. βαρέλια την ημέρα. Ενα τέτοιο επίπεδο παραγωγής θα έθετε το Ιράκ στην τέταρτη θέση παγκοσμίως μεταξύ των πετρελαιοπαραγωγών χωρών μετά τη Ρωσία, τη Σαουδική Αραβία και τις ΗΠΑ.
Για το εγγύς μέλλον δεν προβλέπεται διακοπή μεγάλης κλίμακας στην παραγωγή του Ιράκ. Στον Νότο της χώρας συνεχίζεται σχεδόν το 85% της παραγωγής. Ακόμη και την περίοδο 2006-2008, όταν μαίνονταν οι θρησκευτικές συγκρούσεις, η παραγωγή αυξανόταν. Το πρόβλημα αφορά τα επόμενα χρόνια, όταν ο κόσμος θα περιμένει να καταναλώσει ιρακινό πετρέλαιο που θα βρίσκεται ακόμη στο έδαφος. Ανεξαρτήτως της τροπής που θα πάρουν, οι συγκρούσεις θα εμποδίσουν το Ιράκ να προσφέρει τις μέχρι προσφάτως προβλεπόμενες ποσότητες πετρελαίου στην αγορά. Ας εξετάσουμε τρία πιθανά σενάρια: Το χείριστο: Βασίζεται στην υπόθεση πως θα καταρρεύσουν οι θεσμοί στο Ιράκ, θα προσχωρήσουν στις συγκρούσεις διάφοροι εξωτερικοί παίκτες και η χώρα θα διαμελισθεί σε τομείς που, τουλάχιστον στο νότιο και το δυτικό μέρος της, θα παραμείνουν ακυβέρνητοι. Δυστυχώς η προοπτική αυτή είναι πολύ ρεαλιστική. Η είδηση πως η Σαουδική Αραβία μετέφερε 30.000 στρατεύματα στα σύνορα με το Ιράκ και η φημολογία πως το Ιράν στηρίζει από αέρος την ιρακινή κυβέρνηση κατατείνουν σε ένα τέτοιο σενάριο. Υπό αυτές τις συνθήκες οι Κούρδοι ίσως μπορέσουν να συνεχίσουν την παραγωγή και εξαγωγή του δικού τους πετρελαίου αναπληρώνοντας, όμως, μια σχετικά μικρή μερίδα της παραγωγής του Ιράκ. Θα είναι, άλλωστε, δύσκολο να συνεχιστεί η παραγωγή στον Νότο αν δεν υπάρχει κυβέρνηση για να αναλάβει τη χορήγηση βίζας και τη διευκόλυνση των εισαγωγών εξοπλισμού.
Ακόμη και πριν από την κρίση, οι δυσκολίες στη χώρα προκαλούσαν δυσφορία στις διεθνείς πετρελαϊκές. Η αύξηση της παραγωγής θα είναι πολύ πιο δύσκολη, επειδή οι εταιρείες αυτές δεν θα είναι πρόθυμες να στείλουν κεφάλαια στο Ιράκ και να διατηρήσουν την παρουσία τους σε μια ανασφαλή περιοχή. Ακόμη και οι πετρελαϊκές του Ιράκ δεν θα μπορούν να φέρουν εις πέρας τις απαιτούμενες εργασίας ελλείψει των διεθνών εταιρειών, ιδιαίτερα αν η κεντρική κυβέρνηση δεν καταβάλλει μισθούς, δεν ψηφίζει προϋπολογισμούς,δεν κατανέμει πόρους.
Το σενάριο της καθεστηκυίας τάξης: το Ιράκ θα παραπαίει ίσως με μια νέα κυβέρνηση που δεν θα έχει την αξιοπιστία και την ικανότητα να αναχαιτίσει την πορεία των ισλαμιστών, οπότε η παραγωγή πετρελαίου θα συνεχίζεται αλλά θα αυξάνεται ελάχιστα. Η κυβέρνηση στη Βαγδάτη θα έχει έσοδα από το πετρέλαιο, αλλά θα τα χρησιμοποιεί για τις στρατιωτικές δαπάνες. Δεν θα ενδιαφέρεται παρά μόνον για την πολιτική της επιβίωση και δεν θα μπορεί να εκτελέσει ένα σχέδιο επέκτασης της παραγωγής. Οι ελλείψεις υποδομών θα περιορίζουν τις εξαγωγές. Σχεδόν όλη η παραγωγή του Νότου φορτώνεται από τερματικούς σταθμούς στον Κόλπο.
Η πρόσφατη συμφωνία για την κατασκευή αγωγού αξίας 18 δισ. δολαρίων που θα μεταφέρει περισσότερα από ένα εκατ. βαρέλια την ημέρα από τη Βασόρα στην Ακαμπα της Ιορδανίας δεν μπορεί ναυλοποιηθεί όσο οι ισλαμιστές ελέγχουν το Δυτικό Ιράκ. Θα παραμείνει, άλλωστε, στη σφαίρα της φαντασίας η ανακαίνιση του στρατηγικού αγωγού χωρητικότητας 1,6 εκατ. βαρελιών την ημέρα που διασχίζει τη χώρα από τον Βορρά στον Νότο αν οι ισλαμιστές παγιώσουν τον έλεγχο των εδαφών που έχουν καταλάβει. Ετσι οι εξαγωγές του Ιράκ θα παραμείνουν στα όρια των 4 εκατ. βαρελιών την ημέρα.
Το καλύτερο σενάριο: εμπεριέχει νέες πολιτικές εξελίξεις που θα περιπλέξουν την αύξηση της παραγωγής πετρελαίου και τις εξαγωγές. Μακροπρόθεσμα η παραγωγή του Ιράκ μπορεί και να υπερβεί ακόμη και τις προβλέψεις του 2013. Η μεσοπρόθεσμη αυτή εικόνα, όμως, επισκιάζεται από την αβεβαιότητα. Στο σενάριο αυτό η τελευταία έκρηξη βίας εξωθεί σε συνεργασία εγχώριες και εξωτερικές δυνάμεις. Ακόμη κι έτσι, όμως, το Ιράκ θα δυσκολευθεί να φθάσει την αύξηση της παραγωγής που περιμένει ο κόσμος, καθώς κάτι τέτοιο προϋποθέτει επαναδιαπραγμάτευση του τρόπου με τον οποίο θα κατανεμηθεί η εξουσία στη χώρα.