Η επιστροφή σε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης είναι η λύση στο πρόβλημα του χρέους

Η επιστροφή σε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης είναι η λύση στο πρόβλημα του χρέους

3' 3" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Διαφωνώ με τους απαισιόδοξους, που πιστεύουν πως οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης θα είναι η μόνιμη κατάσταση τα επόμενα χρόνια. Ασφαλώς και τα τεράστια ελλείμματα και τα χρέη αποτελούν μείζονα τροχοπέδη. Επίσης, δεν φαίνεται πιθανόν να υπάρξουν δημοσιονομικά πλεονάσματα ώστε να συρρικνωθεί το χρέος των ΗΠΑ, ύψους 17 τρισ. δολαρίων, ακόμη και αν επιταχυνθεί η ανάπτυξη.

Είναι, ωστόσο, αρκετά πιθανό το χρέος να μειωθεί σημαντικά όπως έγινε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τότε τα ελλείμματα ήταν σχετικά μικρά και το ΑΕΠ υπερκάλυπτε το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ, που υποχώρησε από το 122% το 1946 στο 43% μετά 20 χρόνια.

Υποχώρησε έτι περαιτέρω στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και στη δεκαετία του 1970 καθώς ο πληθωρισμός που είχε προκύψει από τις εκτεταμένες δημόσιες δαπάνες για τον πόλεμο του Βιετνάμ οδήγησε στην επιβολή πολύ υψηλότερων φόρων, που κατέληξαν στα κρατικά ταμεία. Ενα πιο πρόσφατο παράδειγμα μείωσης του δημοσίου χρέους προς το ΑΕΠ ήταν τη δεκαετία του 1990, επί Μπιλ Κλίντον.

Ρυθμοί ανάπτυξης της τάξεως του 5,5% ετησίως οδήγησαν σε συρρίκνωση των ελλειμμάτων σε τέτοιο βαθμό που η χώρα άρχισε να παρουσιάζει μικρά πλεονάσματα την περίοδο 1998-2001. Τα φορολογικά έσοδα αυξάνονταν 7% κατά μέσον όρο, δηλαδή με ρυθμούς ταχύτερους από το ΑΕΠ. Ακολούθησε η «φούσκα» των εταιρειών υψηλής τεχνολογίας, που οδήγησε σε αύξηση των φόρων εισοδήματος κατά 8% ετησίως και των εταιρικών φόρων κατά 8,3% ετησίως. Με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, άλλωστε, μειώθηκαν οι δαπάνες για την άμυνα κατά 0,2%. Αντιθέτως, την περίοδο 2000-2012, η αύξηση του ΑΕΠ επιβραδύνθηκε στο 3,9% ενώ οι περικοπές φόρων και οι φοροαπαλλαγές περιόρισαν την ετήσια αύξηση των φορολογικών εσόδων στο 1,6%. Ακολούθησαν εκτεταμένες δαπάνες εξαιτίας των πολέμων στο Ιράκ και το Αφγανιστάν και φυσικά δημιουργήθηκαν τεράστια ελλείμματα που ανήλθαν στο 103% το 2012.

Το δίδαγμα είναι σαφές: Η μεγάλη οικονομική ανάπτυξη συμπιέζει προς τα κάτω το ποσοστό του χρέους ως προς το ΑΕΠ. Οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης επηρεάζουν, άλλωστε, και έμμεσα το χρέος καθώς οι φορολογούμενοι καταβάλλουν υψηλότερους φόρους εισοδήματος, τα κέρδη των επιχειρήσεων αυξάνονταν ταχύτερα από την οικονομία, ενώ περιορίζονται οι φοροαπαλλαγές και οι δημόσιες δαπάνες για επιδόματα ανεργίας. Ομοίως οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης όπως εκείνοι της περιόδου 2000-2012 οδηγούν το χρέος στα ύψη. Στη συνέχεια εκτινάσσεται ακόμη περισσότερο καθώς η κατάσταση της οικονομίας οδηγεί σε μειώσεις φόρων. Εν ολίγοις, η επιστροφή σε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης είναι η λύση στο πρόβλημα του δημόσιου χρέους. Ασφαλώς εξακολουθούν να αποτελούν πρόβλημα οι μεγάλες ανάγκες χρηματοδότησης των προγραμμάτων κοινωνικής ασφάλισης.

Σε ό,τι αφορά τη μελέτη των Ράινχαρτ – Ρογκόφ και το συμπέρασμά τους πως τα υψηλά επίπεδα χρέους αναστέλλουν την ανάπτυξη, έχω την άποψη ότι ισχύει το ακριβώς αντίστροφο: η χαμηλή ανάπτυξη περιορίζει τα φορολογικά έσοδα και αυξάνει τις κρατικές δαπάνες για επιδόματα ανεργίας, με αποτέλεσμα να προκαλεί ελλείμματα και άνοδο των επιπέδων του χρέους. Ο Ρόμπερτ Γκόρντον, καθηγητής Οικονομικών στο πανεπιστήμιο Northwestern, τον οποίο έχω επανειλημμένως επικαλεσθεί, δεν είναι ο πρώτος που επισήμανε πως έχει ανακαλυφθεί οτιδήποτε άξιζε τον κόπο να ανακαλυφθεί. Πιστεύω πως μεγάλο μέρος της σύγχρονης τεχνολογίας, Ιντερνετ, βιοτεχνολογία, ημιαγωγοί, ασύρματες συσκευές, ρομποτική και τρισδιάστατοι εκτυπωτές βρίσκονται όλα σε νηπιακό στάδιο. Ολα μαζί έχουν τη δυνατότητα να πλησιάσουν τη ραγδαία ανάπτυξη και τη συνεπακόλουθη αύξηση της παραγωγικότητας που γνώρισε η Αμερική την περίοδο της βιομηχανικής επανάστασης και της οδοποιίας του τέλους του 19ου αιώνα.

Η μαζική παραγωγή αυτοκινήτων και ο ηλεκτρισμός σε εργοστάσια και κατοικίες που οδήγησε στις ηλεκτρικές συσκευές και στο ραδιόφωνο τη δεκαετία του 1920 αποτελούν ένα ακόμη παράδειγμα.

Από τη στιγμή που θα έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία μείωσης του ιδιωτικού δανεισμού, η αύξηση του ΑΕΠ θα επιστρέψει μάλλον στο μακροπρόθεσμο δυναμικό της γύρω στο 3,5%, ίσως και περισσότερο. Το πιθανότερο είναι να ακολουθήσει βελτίωση της παραγωγικότητας και αύξηση του αριθμού των εργαζομένων.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή