Χωρίς καμία αμφιβολία, η σταθερότητα και η οικονομική ευρωστία του κόσμου θα εξαρτηθεί από το τι θα γίνει ή δεν θα γίνει στην Ευρώπη. Και το τι θα συμβεί στην Ευρώπη εξαρτάται, κατά μεγάλο μέρος, από την καγκελάριο της Γερμανίας, Αγκελα Μέρκελ. Η πολιτική ηγεσία της κ. Μέρκελ το 2014 ήταν ένα αξιοπερίεργο μείγμα τολμηρότητας και δειλίας. Περισσότερο από κάθε άλλο ηγέτη στην Ευρώπη, εκείνη έπρεπε να έρθει σε απευθείας αντιπαράθεση με τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν. Κατάφερε να εξασφαλίσει ομοφωνία μεταξύ των 28 κρατών-μελών στην Ε.Ε. σε ό,τι αφορά την αναγκαιότητα επιβολής οικονομικών κυρώσεων προκειμένου να αναχαιτιστεί η επιθετικότητα της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ανεξαρτήτως της επιτυχίας των κυρώσεων αυτών, επιτεύχθηκε μια ενότητα μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε –από τους ρωσόφιλους Ιταλούς και Αυστριακούς μέχρι τους ρωσόφιλους Πολωνούς– για έναν κοινό σκοπό.
Οσο επιθετικοί και επωφελείς ήταν χειρισμοί της κ. Μέρκελ στην περίπτωση της Ρωσίας, τόσο δειλοί και ανεπιτυχείς ήταν σε κάθε απόπειρα στήριξης της αναιμικής ανάπτυξης στην Ευρώπη.
Το 2015, δεδομένου του κλίματος αναταραχής που θα προκληθεί από τις πρόωρες εκλογές στην Ελλάδα, θα πρέπει να επιδείξει την ίδια διαύγεια και αποφασιστικότητα που είχε στην αντιπαράθεση με τον κ. Πούτιν. Και στα δύο μέτωπα, η κατάσταση θα είναι ακόμη πιο περίπλοκη τον επόμενο χρόνο.
Η πρόκληση της Ρωσίας θα είναι ακόμη δυσκολότερη για την Ευρώπη διότι θα αυξηθούν οι πιέσεις για την παράταση των υφιστάμενων κυρώσεων. Τα μέτρα αυτά λήγουν τον Μάρτιο και αρκετοί Ευρωπαίοι ηγέτες θα επιχειρηματολογήσουν κόντρα στην παράτασή τους όσο επικρατούν συνθήκες που υποδεικνύουν μια χλιαρή ανακωχή. Η μείωση των δανείων, των επενδύσεων και των πωλήσεων στη Ρωσία έχει πλήξει και τις δύο πλευρές. Ωστόσο, εάν δεν υπάρξει μια ουσιαστική επίλυση της ουκρανικής κρίσης που θα διασφαλίζει τον τερματισμό αυτού του ανεπίσημου πολέμου της Μόσχας με το Κίεβο, τότε θα πρέπει να παραταθούν οι κυρώσεις.
Σε ό,τι αφορά την Ε.Ε., αναμένεται να αναδυθούν νέες δυνάμεις διάσπασης. Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας, Ντέιβιντ Κάμερον, θα ασκήσει πιέσεις για την αλλαγή του τρόπου λειτουργίας της Ε.Ε. σε μια κατεύθυνση που τελικά θα πείσει τους Βρετανούς να ψηφίσουν κατά της αποχώρησης. Η κ. Μέρκελ θα πρέπει να επιβληθεί, κατά κάποιο τρόπο, στον κ. Κάμερον και συνάμα να πείσει τους υπόλοιπους ηγέτες της Ε.Ε. ότι είναι προς το δικό τους συμφέρον να επιτρέψουν την επιστροφή κάποιων αρμοδιοτήτων και κατ’ επέκταση εξουσιών στις εθνικές κυβερνήσεις.
Την ίδια ώρα, η κρίση στην Ευρωζώνη μπορεί να ενταθεί. Ο επικρατέστερος νικητής των εκλογών στην Ελλάδα τον επόμενο μήνα είναι το νεομαρξιστικό κόμμα ΣΥΡΙΖΑ, που ισχυρίζεται ότι θα θέσει τέλος στις πολιτικές λιτότητας, που αποτελούν βασική προϋπόθεση για την είσπραξη των κεφαλαίων που υπολείπονται από το δανειοδοτικό πρόγραμμα της τρόικας. Ο ΣΥΡΙΖΑ υπόσχεται, επίσης, την αναβολή οικονομικών μεταρρυθμίσεων που δρομολογήθηκαν ως, επίσης, βασικοί όροι στο δανειοδοτικό πρόγραμμα των 240 δισ. ευρώ, αλλά και τη διεκδίκηση της αναδιάρθρωσης του υπέρογκου δημόσιου χρέους της χώρας. Το τραπεζικό σύστημα της Ευρώπης μπορεί να μην είναι σήμερα τόσο ευάλωτο όσο ήταν κάποτε στον κίνδυνο χρεοκοπίας της Ελλάδας, αλλά έχει προκληθεί αρκετή νευρικότητα στις αγορές λόγω του ενδεχομένου εξόδου της χώρας από το ευρώ.
Mέχρι στιγμής, η κ. Μέρκελ έχει αντισταθεί στην έκκληση για χαλάρωση των πολιτικών λιτότητας στην Ελλάδα. Είναι απρόθυμη να προχωρήσει σε μέτρα που θα βοηθήσουν την τόνωση της ζήτησης στην Ευρωζώνη είτε μέσα από την ενίσχυση των επενδύσεων στην οικονομία της χώρας της, όπου υπάρχει πρόσφορο έδαφος για κάτι τέτοιο λόγω των χαμηλών ρυθμών ανάπτυξης, είτε μέσα από την άσκηση μιας πολιτικής ποσοτικής χαλάρωσης στην Ευρωζώνη από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Δεν θα πρέπει να περιμένει μια νέα κυβέρνηση στην Ελλάδα για να αλλάξει στάση σε όλα αυτά τα μέτωπα.
Διαφορετικά, η κ. Μέρκελ μπορεί να καταλήξει, στα τέλη του επόμενου έτους, ως η Γερμανίδα ηγέτις που δεν κατάφερε να κρατήσει ενωμένη την Ευρώπη, αλλά εκείνη που οδήγησε στα άκρα το ενιαίο νόμισμα και τα κράτη της, δίνοντας το έναυσμα για τη διάλυσή τους.