Επί μήνες ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, άφηνε να εννοηθεί ότι είναι έτοιμος να παρουσιάσει ένα πλήρες πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Την Τετάρτη, ο γενικός εισαγγελέας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης παραμέρισε ένα πιθανό νομικό εμπόδιο. Με τον πληθωρισμό στην Ευρωζώνη να είναι αρνητικός, οποιαδήποτε περαιτέρω καθυστέρηση θα ήταν ασυγχώρητη.
Η κατάσταση της Ευρωζώνης συνεχώς επιδεινώνεται και μαζί της παρασέρνει την παγκόσμια οικονομία. Η Παγκόσμια Τράπεζα μόλις αναθεώρησε προς το χειρότερο την πρόβλεψή της για την ανάπτυξη της Ευρωζώνης στο 1,1% από 1,8% που προέβλεπε τον περασμένο Ιούνιο. Η πρόβλεψη για την παγκόσμια οικονομία αναθεωρήθηκε από το 3,4% στο 3%. Οι οικονομίες της Ευρώπης χρειάζονται απεγνωσμένα ενίσχυση της ζήτησης και η ΕΚΤ μπορεί να προσφέρει κάτι τέτοιο μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης. Σύμφωνα με τη νομική γνωμοδότηση του γενικού εισαγγελέα του ΔΕΕ, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα επιτρέπεται να προχωρήσει σε αγορές κρατικών ομολόγων. Ο γενικός εισαγγελέας αναφερόταν σε ένα υπάρχον πρόγραμμα της ΕΚΤ που ονομάζεται Αμεσες Νομισματικές Συναλλαγές (ΟΜΤ), το οποίο δεν αποτελεί ακριβώς ποσοτική χαλάρωση, αλλά περιλαμβάνει αγορές κρατικών ομολόγων.
Η απόφαση του ΔΕΕ δεν θα εκδοθεί προτού περάσουν τέσσερις με έξι μήνες, αλλά είναι πιθανό να ακολουθήσει τη νομική γνωμοδότηση του γενικού εισαγγελέα. Αυτό αρκεί ώστε ο Ντράγκι να αναλάβει δράση τώρα. Πολλοί στην Ευρώπη παραμένουν αντίθετοι, ιδίως στη Γερμανία. Θεωρούν την ποσοτική χαλάρωση ως τέχνασμα μέσω του οποίου οι πιο πλούσιες χώρες της Ευρωζώνης θα καταλήξουν στο τέλος να πληρώσουν για τις δημοσιονομικές περιπέτειες των γειτόνων τους. Τονίζουν ότι η συνθήκη του Μάαστριχτ απαγορεύει τη «νομισματική χρηματοδότηση των κρατών-μελών». Οι επιφυλάξεις τους είναι κατανοητές, αλλά όταν συντάχθηκε η συνθήκη κανείς δεν είχε προβλέψει το ξέσπασμα μιας ύφεσης τόσο έντονης όσο αυτή στην οποία έχει παγιδευτεί σήμερα η Ευρώπη. Πρόκειται για οικονομική έκτακτη ανάγκη και απαιτείται η λήψη έκτακτων μέτρων. Η αμερικανική ομοσπονδιακή τράπεζα απέδειξε ότι η ποσοτική χαλάρωση μπορεί να δώσει την αναγκαία νομισματική ώθηση, όταν πλέον τα επιτόκια δανεισμού δεν γίνεται να μειωθούν άλλο. Δεν υπάρχει άλλη αξιόπιστη εναλλακτική λύση. Η νομική γνωμοδότηση του ΔΕΕ δεν είναι τόσο ισχυρή όσο θα έπρεπε.
Ο γενικός εισαγγελέας τάσσεται κατά της αγοράς κρατικών ομολόγων στις λεγόμενες πρωτογενείς αγορές, οπότε το πρόγραμμα περιορίζεται σε αγορές ήδη εκδοθέντων ομολόγων. Είναι κρίμα, διότι περιορίζονται οι επιλογές της ΕΚΤ. Ο γενικός εισαγγελέας προειδοποιεί και πάλι δίχως να χρειάζεται, ότι θα προκύψουν στρεβλώσεις στις τιμές των ομολόγων εάν η ΕΚΤ τα διακρατήσει μέχρι να ωριμάσουν. Ωστόσο, το βασικό του επιχείρημα, πως η νομισματική πολιτική θα πρέπει να χαράσσεται από την ΕΚΤ και όχι από τα δικαστήρια, είναι σοφό. Υπάρχει ο κίνδυνος, παρά την ύπαρξη νομικής άδειας, η ΕΚΤ να δράσει με υπερβολική προφύλαξη. Ο ισολογισμός της ΕΚΤ μεγάλωσε κατά περίπου 10% από τότε που η τράπεζα άρχισε τις αγορές τιτλοποιημένων δανείων, τον Οκτώβριο, και πλέον ανέρχεται στα 2,2 τρισ. ευρώ. Πρόσφατα ο ισολογισμός της Fed υπερέβη τα 4,5 τρισ. δολάρια (3,87 τρισ. ευρώ). Ο κ. Ντράγκι έχει δηλώσει ότι ο ισολογισμός της ΕΚΤ πρέπει να επεκταθεί κατά 1 τρισ. ευρώ. Ωστόσο τα σενάρια που εξέτασαν οι κεντρικοί τραπεζίτες στις αρχές του μήνα περιελάμβαναν μόνο το μισό από το παραπάνω ποσό. Η επόμενη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ θα γίνει στις 22 Ιανουαρίου. Οι αγορές περιμένουν πως ο Ντράγκι θα αναλάβει δράση. Οτιδήποτε λιγότερο από μια ανοιχτή δέσμευση για αγορές κρατικών ομολόγων σε εντυπωσιακή ποσότητα θα απογοητεύσει τους επενδυτές και θα επιτείνει τα βάσανα της Ευρωζώνης.