Τα πλήγματα που άφησε η τελευταία χρηματοπιστωτική κρίση παραμένουν εμφανή στον ανεπτυγμένο και αναπτυσσόμενο κόσμο, δημιουργώντας νέες προκλήσεις στη χάραξη οικονομικής πολιτικής, ιδιαίτερα στην άσκηση μιας ισορροπημένης δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής, συμπεραίνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) στο πλαίσιο μελέτης που εντάσσεται στην εξαμηνιαία έκθεση για την παγκόσμια οικονομική προοπτική. Προτεραιότητα των κυβερνήσεων ανά τον κόσμο θα πρέπει να είναι η ενίσχυση των δυνατοτήτων ανάπτυξης. Θα πρέπει, όπως συμπεραίνει το ΔΝΤ, οι κυβερνήσεις να αντισταθμίσουν τις επιπτώσεις που προκαλεί η εξασθένηση της ζήτησης στις επενδύσεις, στην ανάπτυξη κεφαλαίων και την ανεργία.
Στις αναπτυσσόμενες οικονομίες αναμένεται μεγαλύτερη υποχώρηση της αναπτυξιακής δυναμικής λόγω της γήρανσης του πληθυσμού, της μείωσης των επενδύσεων και της χαμηλότερης ενίσχυσης στην παραγωγικότητα. Στον ανεπτυγμένο κόσμο, η αναπτυξιακή δυναμική θα ενισχυθεί, αλλά σε μικρό ποσοστό. Σε κάθε περίπτωση, θα εξακολουθήσει να κινείται κάτω από τα προ χρηματοπιστωτικής κρίσης επίπεδα. Η εξασθένηση της δυνητικής ανάπτυξης στις πλούσιες οικονομίες έχει ξεκινήσει από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 και επιδεινώθηκε μετά την κρίση. Βασικά αίτια είναι, επίσης, η γήρανση του πληθυσμού και η επιβράδυνση των επενδύσεων.
Αναλυτικότερα, η δυνητική ανάπτυξη στις ανεπτυγμένες οικονομίες αναμένεται να διαμορφωθεί στο 1,6% την περίοδο 2015-20 από το 1,3% την περίοδο 2008-14 και το 2,25% την περίοδο 2001-07. Στις αναδυόμενες οικονομίες, η δυνητική ανάπτυξη εκτιμάται ότι θα φθάσει το 5,2% από το 2015 μέχρι το 2020 αντί του 6,5% την περίοδο 2008-14. Μακροπρόθεσμα, όπως εξηγεί το ΔΝΤ, ο ρυθμός δυνητικής ανάπτυξης εξαρτάται από την αύξηση της προσφοράς και της παραγωγικότητας του κεφαλαίου και της εργασίας. Και η αύξηση στην προσφορά εργασίας εξαρτάται από τη δημογραφική εξέλιξη του πληθυσμού μιας χώρας.
Πριν από την κρίση, η δυνητική ανάπτυξη άρχισε να υποχωρεί στις πλούσιες οικονομίες του κόσμου, ενώ αυξανόταν στον αναδυόμενο κόσμο με πρωταγωνίστρια την Κίνα. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’00, η Κίνα παρουσίαζε ρυθμό ανάπτυξης άνω του 8,2% έως το 2012, όταν άρχισε να υποχωρεί βαθμιαία για να φθάσει το 7,3% το τέταρτο τρίμηνο του 2014. Οικονομικοί παρατηρητές, ωστόσο, θεωρούν πως είναι μια προσαρμογή της κινεζικής οικονομίας σε πιο φυσιολογικούς ρυθμούς ανάπτυξης και αντανακλά μια στροφή προς την ενίσχυση της εγχώριας ζήτησης αντί της εξάρτησης στις εξαγωγές. Οπως αναφέρεται και στη μελέτη του ΔΝΤ, η ενίσχυση της δυνητικής ανάπτυξης στις αναπτυσσόμενες οικονομίες πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση αποδίδεται στη ραγδαία εξέλιξή τους όλα τα προηγούμενα χρόνια αλλά και την επέκταση των αλυσίδων παραγωγής σε παγκόσμια και περιφερειακή κλίμακα. Στις πλούσιες οικονομίες, η εξασθένηση της αναπτυξιακής δυναμικής αποτελεί, όπως σημειώνει το ΔΝΤ, το «φυσικό» επακόλουθο μιας περιόδου εξαιρετικής ανάπτυξης λόγω καινοτομιών στην τεχνολογία.
Τόσο στις ανεπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, η επιβράδυνση της δυνητικής ανάπτυξης στο μεσοπρόθεσμο μέλλον δημιουργεί νέες προκλήσεις για τις κυβερνήσεις και παραθέτει νέα εμπόδια για τη διατήρηση μιας δημοσιονομικής ισορροπίας. Η χαμηλότερη δυνητική ανάπτυξη συσχετίζεται με χαμηλά επιτόκια, με τις κεντρικές τράπεζες να εξαντλούν τα περιθώρια περαιτέρω μειώσεων εφόσον κυμαίνονται ήδη σε, σχεδόν, μηδενικά επίπεδα.
Το ΔΝΤ καταλήγει ότι οι κυβερνήσεις θα πρέπει να λάβουν μέτρα για την ενίσχυση της δυνητικής ανάπτυξης. Η εξασθένηση στη ζήτηση εμποδίζει την ανάπτυξη των επενδύσεων και τη μείωση της ανεργίας. Ο διεθνής οργανισμός τονίζει την αναγκαιότητα μεταρρυθμίσεων, αλλά και επενδύσεων στην έρευνα και την ανάπτυξη, ως βασικές παραμέτρους για την ενίσχυση της προσφοράς και της καινοτομίας.