Οι ηγέτες των κρατών-μελών των ΒRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) συναντήθηκαν προ ημερών και συζήτησαν μεταξύ άλλων για τις εμπορικές συναλλαγές. Στόχος τους να ενισχύσουν και να διευρύνουν τους εμπορικούς δεσμούς, να ιδρύσουν Αναπτυξιακή Τράπεζα, να υποστηρίξουν συγκεκριμένες κινήσεις στον ΠΟΕ και να επιστήσουν την προσοχή στις εκτεταμένες εμπορικές συναλλαγές ελεύθερου εμπορίου σε περιφερειακό επίπεδο, επισημαίνοντας πως δεν θα πρέπει να βλάψουν τις μη συμμετέχουσες χώρες. Η αλήθεια είναι πως ακόμα δεν έχει γίνει σαφές εάν αυτή είναι η καλύτερη και πλέον ενδεδειγμένη στρατηγική για τις αναδυόμενες.
Στα τέλη Μαΐου 2015 ο Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ) έδωσε στη δημοσιότητα στοιχεία σχετικά με τις εξαγωγές και τις εισαγωγές για τις μεγάλες εξαγωγικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων και των BRICS. Εκεί κατέστη εμφανές ότι σε όρους δολαρίου η συνολική αξία των εξαγωγών κάθε χώρας των BRICS μειωνόταν διαρκώς. Οι εξαγωγές της Κίνας φαίνεται ότι στα τέλη του 2014 σταθεροποιήθηκαν.
Σημασία
Οι στάσιμες εξαγωγές δεν έχουν βαρύνουσα σημασία μόνον εξαιτίας των επιπτώσεών τους στην οικονομική ανάπτυξη. Συνήθως, οι διογκούμενες εξαγωγές χρησιμοποιούνται να κατευνάσουν τις ανησυχίες για στρεβλώσεις του εμπορίου. Χρησιμοποιώντας τα δεδομένα του ανεξάρτητου οργάνου Global Τrade Alert (GTA), έχουν μετρηθεί οι φορές, κατά τις οποίες τα εμπορικά συμφέροντα καθεμιάς χώρας από τις BRICS έχουν πληγεί. Αρχής γενομένης από τον Νοέμβριο του 2008, οπότε και ξέσπασε η διεθνής οικονομική κρίση, 2.733 μέτρα, τα οποία έλαβαν οι εμπορικοί εταίροι Ρωσίας, Βραζιλίας, Ινδίας, Κίνας και Ν.Αφρικής στράφηκαν κατά μιας ή όλων από τις ανωτέρω. Στην πραγματικότητα, τα τελευταία επτά χρόνια το 60% των πολιτικών προστατευτισμού, που επιβλήθηκαν σε διεθνή κλίμακα, έπληξαν τουλάχιστον μία από τις χώρες των ΒRICS.
Καμία χώρα στον κόσμο δεν είδε τα εμπορικά της συμφέροντα να βλάπτονται τόσο συχνά όσο η Κίνα (2.153 φορές), ενώ αντιθέτως η Ν. Αφρική σημείωσε τις λιγότερες απώλειες (649 φορές). Ποιοι ήταν υπεύθυνοι γι’ αυτό; Αρκετές χώρες, που ενστερνίστηκαν πολλές και διάφορες δεσμεύσεις των G-20 να απαλείψουν τον προστατευτισμό. Με τη σειρά τους οι BRICS συχνά παρέβλεπαν μέτρα, που λαμβάνονται από τις αναπτυσσόμενες χώρες ως δικαιολογημένη προνομιακή μεταχείριση. Ωστόσο, ήταν αυτές οι χώρες που έβλαψαν τα εμπορικά συμφέροντα των BRICS και όχι τόσο οι βιομηχανικές χώρες, οι οποίες ευθύνονται μόλις για το 20% των 2.733 μέτρων. Χωρίς να αποσιωπάται η σημασία αυτών των μέτρων, καθίσταται εμφανές πως, αν και σε επίπεδο διπλωματίας είναι βολικό να χρησιμοποιούνται οι όροι «ο Βορράς εναντίον του Νότου», η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική.
Η πραγματικότητα δηλώνει ακόμα ότι οι BRICS οφείλουν να τακτοποιήσουν και τα του οίκου τους. Η εμπορική τους πολιτική από την κρίση και μετά είναι ανάμεικτη. Το μερίδιό τους στα διεθνή μέτρα προστατευτισμού έχει αυξηθεί από τον έναν χρόνο στον άλλο από το 0,2% το 2008 στο 0,4% το 2014-2015. Εντούτοις, θα πρέπει να αναγνωρίσει κανείς στις εν λόγω χώρες ότι αυξήθηκαν σημαντικά τα μέτρα απορρύθμισης του εμπορίου, ενώ αρκετά από τα χρόνια της κρίσης το ήμισυ των μέτρων, που εισήγαγαν απορρύθμιζε είτε τις εμπορικές συναλλαγές τους είτε τις ξένες επενδύσεις. Υπάρχει ένα μελανό σημείο, όμως. Σχεδόν το 30% των μεταρρυθμίσεων αυτών είχαν προσωρινό χαρακτήρα και δεν υφίστανται πλέον.
* Καθηγητής Διεθνών Εμπορικών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο St. Gallen. Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο voxEu.org