Εχοντας διανύσει μια πενταετία ιλιγγιώδους ανάπτυξης, την οποία χρηματοδότησαν με έναν ανεξέλεγκτο δανεισμό, οι αναδυόμενες αγορές βρίσκονται σήμερα αντιμέτωπες με την υπερχρέωσή τους και την πτώση των τιμών των εμπορευμάτων, έναν συνδυασμό που απειλεί το χρηματοπιστωτικό τους σύστημα και τις επιχειρήσεις τους. Μελέτη των προβλημάτων των αναδυόμενων που δημοσιεύθηκε στο blog του ΔΝΤ, σκιαγραφεί τον κίνδυνο που αντιμετωπίζουν σήμερα μπροστά στο ενδεχόμενο να αυξηθεί το κόστος δανεισμού, να μειωθούν τα κέρδη των τραπεζών, να επιβραδυνθεί η πιστωτική επέκταση και να αποδυναμωθεί η οικονομική ανάπτυξη. Αυτός ο συνδυασμός μπορεί να έχει σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις για τις αναδυόμενες αγορές αλλά δεδομένου του μεγέθους τους και για την παγκόσμια οικονομία.
Οπως επισημαίνεται στη μελέτη, οι ασυνήθιστοι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης στις αναδυόμενες αγορές οφείλονται στον εκτεταμένο τραπεζικό δανεισμό που χρηματοδότησε την ανάπτυξη των επιχειρήσεων, οδηγώντας σε μεγάλα κέρδη και ελάχιστες πτωχεύσεις. Η εκρηκτική πιστωτική επέκταση, όμως, εγκυμονεί κινδύνους για το χρηματοπιστωτικό σύστημα όπως την υπερβολική αύξηση των επενδύσεων που οδηγεί σε πλεόνασμα παραγωγικής δυνατότητας, μείωση της χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις, αύξηση του κινδύνου πτώχευσης και τελικά ζημίες για τις τράπεζες. Το πιστωτικό χάσμα, δηλαδή η αύξηση του δανεισμού μιας χώρας ως προς τον ιστορικό μέσον όρο δανεισμού της, καταδεικνύει πόσο ευάλωτη είναι η εκάστοτε χώρα.
Σύμφωνα με την εν λόγω μελέτη, στα τέλη του 2014, το πιστωτικό χάσμα σε Κίνα, Ταϊλάνδη, Τουρκία, Βραζιλία και Ινδονησία ήταν άνω του 10%, ποσοστό που θεωρείται ήδη αρχή μιας επικίνδυνης πιστωτικής έκρηξης. Σε ό,τι αφορά ειδικότερα την Κίνα, το πιστωτικό χάσμα στη δεύτερη οικονομία του κόσμου φτάνει στο 25% που σημαίνει πως βρίσκεται στο υψηλότερο 5% μεταξύ των αναδυόμενων αγορών και όχι μόνον τώρα αλλά σε όλη την πορεία τους από τη δεκαετία του 1970 ώς σήμερα. Παράλληλα, έχει διογκωθεί το σκιώδες τραπεζικό σύστημα της χώρας και τα σκιώδη πιστωτικά ιδρύματα. Ετσι, οι κινεζικές αρχές προσπαθούν να περιορίσουν τις πτωχεύσεις επιχειρήσεων και τη μεγάλη αστάθεια στις αγορές μετοχών και συναλλάγματος επειδή θα μπορούσαν να μεταδώσουν το πρόβλημα σε όλο το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Κίνας.
Οι συντάκτες της μελέτης επισημαίνουν πως το πρόβλημα των αναδυόμενων δεν εξαντλείται στο ύψος του πιστωτικού χάσματος. Ρωσία, Αργεντινή και Ινδία παρουσιάζουν μικρό πιστωτικό χάσμα αλλά υπάρχουν άλλοι παράγοντες που απειλούν το χρηματοπιστωτικό τους σύστημα. Προσφάτως υποτιμήθηκαν τα εθνικά νομίσματα των αναδυόμενων οικονομιών και αυτό σημαίνει πως δυσχεραίνεται ιδιαιτέρως η θέση των υπερχρεωμένων επιχειρήσεων αυτών των χωρών. Παράλληλα αυξάνονται ταχύτερα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στις τράπεζες των αναδυόμενων αγορών. Για πρώτη φορά μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση η αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων στις αναδυόμενες είναι μεγαλύτερη από εκείνη στις ανεπτυγμένες οικονομίες.
Εκ πρώτης όψεως, οι τράπεζες των αναδυόμενων αγορών φαίνεται να έχουν επαρκή κεφάλαια καθώς και άλλες ασφαλιστικές δικλίδες για να αντιμετωπίσουν ζημίες. Εχουν συνολικά λόγο ιδίων κεφαλαίων (Tier 1) περίπου 11%, που αυξάνεται από το 2009 ενώ είναι έτσι κι αλλιώς πάνω από το ελάχιστο όριο που προβλέπει το ρυθμιστικό πλαίσιο. Στη διάρκεια των ετών αυτών οι διεθνείς προδιαγραφές και οι προσδοκίες των αγορών έχουν ανεβάσει σημαντικά τον πήχυ. Μολονότι η κερδοφορία τους είναι μικρότερη από εκείνη των τραπεζών των αναδυόμενων, οι τράπεζες των ανεπτυγμένων οικονομιών έχουν αυξήσει κατά σχεδόν 4% το κατώτατο όριο του λόγου ιδίων κεφαλαίων. Ωστόσο, οι τράπεζες των αναδυόμενων αντί να διατηρούν τα κεφάλαια αυτά για τις άσχημες ημέρες, τα διοχέτευαν σε μια προσπάθεια περαιτέρω ανάπτυξής τους.