Η Ευρωπαϊκή Ενωση ενδεχομένως να μπορέσει να αναπτυχθεί με πιο γρήγορους ρυθμούς, εάν αναθεωρήσει τους δημοσιονομικούς της κανόνες και δώσει έμφαση στις δημόσιες δαπάνες και όχι στα ελλείμματα του προϋπολογισμού.
Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει μελέτη την οποία εκπόνησαν οι ερευνητές Γκρέγκορι Κλέις, Ζολτ Ντάρβας και Αλβάρο Λεάνδρο για λογαριασμό του Ερευνητικού Κέντρου Bruegel με έδρα τις Βρυξέλλες. «Η σκλήρυνση της πολιτικής στο λανθασμένο σημείο του οικονομικού κύκλου ίσως και να αποτελεί έναν από τους λόγους για τον οποίο παρατηρείται ασθενική ανάκαμψη στην οικονομία της Ευρωπαϊκής Ενωσης», όπως υπογραμμίζουν. «Η κατάσταση αυτή έχει αρχίσει να δημιουργεί ερωτήματα σχετικά με το πόσο αποτελεσματικό μπορεί τελικά να είναι το δημοσιονομικό πλαίσιο της Ε.Ε.». Στην πράξη, όπως επισημαίνουν οι Κλέις, Ντάρβας και Λεάνδρο, «στην εφαρμογή των κανόνων υπάρχουν εμπόδια». Τα εμπόδια αυτά δημιουργούνται από δείκτες οι οποίοι μετρώνται με αναποτελεσματικό τρόπο και από εσφαλμένες προβλέψεις. Ο συνδυασμός όλων αυτών, με τη σειρά του, οδηγεί σε παραπλανητικές συστάσεις ως προς τη χάραξη πολιτικών στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ισως η καλύτερη εναλλακτική να ήταν η κατάργηση του ισχύοντος συστήματος. Ωστόσο, κάτι τέτοιο κάθε άλλο παρά εφικτό είναι.
Αντ’ αυτού, προτείνουν να δοθεί έμφαση στα έσοδα, οπότε να παρεμποδιστούν οι μειώσεις φόρων, εκτός εάν συσχετίζονται με περικοπές στις κρατικές δαπάνες. Οπότε, με τον τρόπο αυτό θα καταστεί δυσκολότερο μια κυβέρνηση να προβαίνει μονίμως σε αυξήσεις δαπανών, χωρίς παράλληλα να αυξάνει και τη φορολογία. Αντιθέτως, αυτό το οποίο συμβαίνει σήμερα, όπως σημειώνουν οι τρεις ερευνητές του Bruegel, είναι πως δίνεται βάρος στα διαρθρωτικά ελλείμματα. Οι κυβερνήσεις δυσκολεύονται να τα ελέγξουν και να τα υπολογίσουν σωστά. Σύμφωνα με τη μελέτη των Κλέις, Ντάρβας και Λεάνδρο, το νέο σύστημα που προτείνουν θα επωφεληθεί από ένα ανεξάρτητο Ευρωπαϊκό Δημοσιονομικό Συμβούλιο, όπως το αποκαλούν. Το όργανο αυτό θα καλείται να κρίνει το πότε λόγω ειδικών περιστάσεων απαιτείται μεγαλύτερη ευελιξία. Κάτι τέτοιο «δεν θα επιτρέψει να δημιουργηθεί η εντύπωση μιας πιθανώς ανάρμοστης εφαρμογής του κανόνα ή της εφαρμογής του με πολιτικά κίνητρα», σημειώνουν οι ερευνητές. Στο πλαίσιο του παρόντος συστήματος, «η απειλή της επιβολής κυρώσεων δεν αποτελεί αξιόπιστη μέθοδο και, εάν ποτέ χρησιμοποιηθεί, θα προκαλέσει μείζονες αντιδράσεις».
Το προτεινόμενο μοντέλο από τους Κλέις, Ντάρβας και Λεάνδρο θα είχε κατορθώσει να θέσει υπό δημοσιονομικό έλεγχο τόσο την Ισπανία όσο και την Ιρλανδία και τη Βρετανία, προτού ακόμα ξεσπάσει η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Προτού δηλαδή ο οικονομικός κύκλος χειροτέρευε εξαιτίας της εκρηκτικής ανάπτυξης στην αγορά στέγης και της ραγδαίας αύξησης στις δημόσιες δαπάνες.
Επιπλέον, βάσει του νέου μοντέλου, θα είχαν δοθεί οδηγίες στην Ιταλία να περιστείλει το δημόσιο χρέος της, ενώ θα είχαν γίνει συστάσεις στην κυβέρνηση της Γερμανίας και της Σουηδίας να προχωρήσουν σε αύξηση των δαπανών τους από το 2004 έως το 2007. «Μετά το 2009 το μοντέλο μας θα έδινε το περιθώριο να εφαρμοστούν πολύ περισσότερες αντικυκλικές δημοσιονομικές πολιτικές από εκείνες οι οποίες εφαρμόστηκαν στην πραγματικότητα σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης», σημειώνουν οι υπεύθυνοι της μελέτης. «Ο ρυθμός αύξησης των δημοσίων δαπανών αποδείχθηκε χαμηλότερος του ορίου που θέσαμε εμείς στην περίπτωση της Γερμανίας, της Ιρλανδίας, της Ισπανίας και της Βρετανίας, ενώ στην περίπτωση της Ιταλίας η αναδίπλωση στην αύξηση των δαπανών για το 2010 ήταν δικαιολογημένη».