Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν γνωρίζει τίποτα. Είναι περισσότερο αδαής στον τομέα της οικονομικής πολιτικής απ’ όσο θα μπορούσε να είναι ο οποιοσδήποτε. Εντούτοις, η άγνοιά του δεν είναι τόσο χαρακτηριστική όσο φαίνεται με την πρώτη εντύπωση. Από πολλές απόψεις είναι απλά αδέξιος στο να μεταφέρει ανοησίες που είναι δημοφιλείς στο κόμμα του και σε αυτούς που, γενικά, αρέσκονται να φλυαρούν άσκοπα. Την περασμένη εβδομάδα, ο υποψήφιος Ρεπουμπλικανός στις επόμενες εκλογές των ΗΠΑ –δύσκολο να το πιστέψει κανείς, αλλά έτσι είναι– αποκάλυψε τελικά το σχέδιο για να κάνει ξανά σπουδαίες τις ΗΠΑ.
Στηρίζεται, βασικά, στην αρχή της διοίκησης της χώρας σαν να ήταν ένα αποτυχημένο καζίνο. Στην περίπτωση που δεν αποδώσουν οι υποσχέσεις του για οικονομική ανάπτυξη, θα μπορούσε να «κάνει μια συμφωνία» με τους πιστωτές που θα μείωνε τα βάρη του χρέους. Η πρώτη αντίδραση από οποιονδήποτε είχε ιδέα από χρηματοοικονομικά ή οικονομικά ήταν ένας συνδυασμός τρόμου και έκπληξης. Κανείς δεν υπονοεί έτσι απλά να χάσουν οι ΗΠΑ το κύρος του πιο ευσυνείδητου δανειολήπτη στον κόσμο – μια φήμη που προέρχεται από την εποχή του Αλεξάντερ Χάμιλτον, ενός από τους σημαντικότερους πολιτικούς των ΗΠΑ που χάραξαν τη σταδιοδρομία τους δίπλα στον Τζορτζ Ουάσιγκτον.
Η λύση του κ. Τραμπ θα στερούσε την παγκόσμια οικονομία από το σημαντικότερο επενδυτικό καταφύγιο, που δεν είναι άλλο από τους τίτλους του χρέους της σε μια εποχή που άλλες επιλογές είναι λιγοστές. Μπορούμε, πάντως, να είμαστε βέβαιοι ότι ο κ. Τραμπ δεν γνωρίζει τίποτε απ’ όλα αυτά και είναι πιθανό να μην τον πληροφορήσει κανείς από τον κύκλο του. Αλλά πριν τον γελοιοποιήσουμε –ή, μάλλον, όσο τον γελοιοποιούμε– ας αναρωτηθούμε την πηγή έμπνευσης αυτών των ιδεών.
Πρώτα απ’ όλα, ο κ. Τραμπ πιστεύει ότι οι ΗΠΑ μπορεί να παγιδευτούν σε μια κρίση χρέους. Γιατί, όμως; Εξάλλου, οι επενδυτές, οι οποίοι προσφέρονται να δανείσουν τις ΗΠΑ με αντάλλαγμα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια δεν ανησυχούν για το χρέος της χώρας. Και υπάρχει καλός λόγος γι’ αυτήν την ηρεμία. Οι πληρωμές τόκων του ομοσπονδιακού κράτους αναλογούν μόνον στο 1,3% του ΑΕΠ ή στο 6% των συνολικών δαπανών. Τα στοιχεία αυτά σημαίνουν πως το βάρος εξυπηρέτησης του χρέους είναι μικρό και ακόμη μία εξ ολοκλήρου «αποκήρυξη» αυτού του χρέους θα είχε μικρή επίδραση στις ταμειακές ροές του κράτους.
Οπότε γιατί ο κ. Τραμπ κάνει αναφορά σε αυτό το θέμα; Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι πολλοί άνθρωποι που υποτίθεται ότι είναι σοβαροί αναφέρονται εδώ και χρόνια στην απειλή του αμερικανικού χρέους. Αλλά αυτή η υστερία για το χρέος αποσκοπούσε στη δημιουργία ενός κλίματος τρόμου για να περάσουν περικοπές στο αμερικανικό σύστημα κοινωνικής πρόνοιας και υγείας.
Σε αυτό το πλαίσιο, πολλά δημοσιονομικά «γεράκια» προέτρεπαν το Κογκρέσο να εγκρίνει τη μείωση της φορολογίας των πλουσίων. Φαίνεται, όμως, πως ο κ. Τραμπ δεν συμμετείχε σε αυτήν τη φάρσα και έτσι παίρνει στα σοβαρά τη ψεύτικη απειλή για το αμερικανικό χρέος. Πολύ λυπηρό!
Παρ’ όλα αυτά, ακόμη και εάν έχει παρεξηγήσει την κατάσταση, πώς είναι δυνατόν να πιστεύει πως είναι ΟΚ για τις ΗΠΑ να κηρύξουν αδυναμία πληρωμών; Μια απάντηση θα ήταν ότι συσχετίζει την κατάσταση με τη δική του σταδιοδρομία, όπου έχει καταφέρει να συσσωρεύσει χρέη και μετά να μην εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του.
Είναι, επίσης, αληθές ότι το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα χαρακτηρίζεται από μια απερισκεψία για το αμερικανικό χρέος. Αρκετά μέλη του Κογκρέσου ασκούσαν πιέσεις στον πρόεδρο Ομπάμα υπό την απειλή μιας χρεοκοπίας, αρνούμενα να συναινέσουν στην αύξηση του ορίου για το χρέος.
Από την άλλη πλευρά της προεδρικής διαμάχης, τα δεδομένα είναι διαφορετικά. Μπορεί να αντιπαθείτε τη Χίλαρι Κλίντον, να διαφωνείτε με τις πολιτικές της, αλλά τόσο η ίδια όσο και οι σύμβουλοί της έχουν γνώση των γεγονότων. Κανείς δεν έχει το μονοπώλιο στη σοφία. Σε αυτήν την προεκλογική αναμέτρηση, όμως, το ένα κόμμα έχει το μονοπώλιο στην ωμή άγνοια για τις αγορές.