Οι κήρυκες της καταστροφής αποδείχτηκε ότι έκαναν λάθος όταν προέβλεπαν ότι θα ακολουθούσε καταστροφή μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008 ή μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001. Ωστόσο, είναι πιο πιθανό να αποδειχτούν σωστές οι δυσοίωνες προβλέψεις για το μέλλον της βρετανικής οικονομίας και για τη ζημία που θα υποστεί μετά την απόφαση για έξοδο από την Ε.Ε. Οι οικονομικοί αναλυτές είχαν αναθεωρήσει προς το χειρότερο τις προβλέψεις τους για την αμερικανική οικονομία μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Μέσα σε δύο μήνες οι προβλέψεις για οικονομική ανάπτυξη 2,7% το 2002 είχαν μετατραπεί σε πρόβλεψη για ύφεση 0,75%. Μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers τον Σεπτέμβριο του 2008, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης είχε προβλέψει ότι η αμερικανική οικονομία θα συρρικνωνόταν κατά 4% το 2009. Η απαισιοδοξία των οικονομικών αναλυτών τελικά αποδείχτηκε υπερβολική, κυρίως χάρη στην ισχυρή και γρήγορη παρέμβαση των κεντρικών τραπεζιτών.
Το 2001 η αμερικανική ομοσπονδιακή τράπεζα (Fed) είχε μειώσει το βασικό επιτόκιο δανεισμού στο μισό μέσα σε τρεις μήνες. Οι στρατιωτικές δαπάνες είχαν αυξηθεί με ετήσιο ρυθμό 9,5% το τέταρτο τρίμηνο του 2001. Κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης στα τέλη της δεκαετίας του 2000 η αμερικανική ομοσπονδιακή τράπεζα είχε χαλαρώσει τη νομισματική πολιτική της και είχε υιοθετήσει μέτρα ανορθόδοξης νομισματικής πολιτικής, περιλαμβανομένων των αγορών περιουσιακών στοιχείων. Παράλληλα, οι κυβερνήσεις είχαν υιοθετήσει πολύ επεκτατική δημοσιονομική πολιτική.
Είναι αλήθεια ότι ο κ. Μαρκ Κάρνεϊ, διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, είναι έτοιμος να λάβει και άλλα μέτρα ενίσχυσης της οικονομίας στη διάρκεια του καλοκαιριού, αν χρειαστεί. Ωστόσο, τα επιτόκια δανεισμού στη Βρετανία και σε πολλές άλλες χώρες βρίσκονται ήδη σε πολύ χαμηλά επίπεδα, ενώ στο μεταξύ έχει αυξηθεί το ύψος του δημόσιου χρέους. Ούτε είναι σαφές ότι η λήψη τέτοιων μέτρων θα βοηθούσε ιδιαίτερα.
Οπως είπε ο Κάρνεϊ στις 30 Ιουνίου, τα προηγούμενα οικονομικά σοκ έχουν προκαλέσει «οικονομική μετατραυματική διαταραχή», στοιχείο που κάνει πιο επιφυλακτικούς τους καταναλωτές και τους επιχειρηματίες.
Ακόμη χειρότερα, η σημερινή αναταραχή προκλήθηκε από μια ηθελημένη πολιτική απόφαση και το Brexit θα έχει αρνητική συνέπεια τόσο στη ζήτηση όσο και στην προσφορά. Με την πρόσβαση στην ευρωπαϊκή κοινή αγορά πλέον να διακυβεύεται, οι επιχειρηματίες θα μπορούσαν να αναβάλουν τις επενδύσεις τους στη Βρετανία ή να πάνε σε άλλη χώρα. Η μείωση του κόστους δανεισμού και η παροδική αύξηση των κρατικών δαπανών ίσως να μην επαρκούν ώστε να αλλάξουν γνώμη. Ούτε μπορούν οι κεντρικοί τραπεζίτες να διαλύσουν την αβεβαιότητα όπως είχαν κάνει στο παρελθόν. Η διαπραγμάτευση με την Ευρωπαϊκή Ενωση για τους όρους και τις προϋποθέσεις του Brexit θα μπορούσε να διαρκέσει χρόνια, μαζί της και η αβεβαιότητα που περιορίζει την οικονομική ανάπτυξη. Η άμεση οικονομική επίπτωση από την έξοδο της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση θα διαρκέσει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και θα είναι πιο δύσκολα αντιμετωπίσιμη απ’ ό,τι τα οικονομικά σοκ των τελευταίων δύο δεκαετιών.
* Ο κ. Olaf Storbeck είναι αρθρογράφος του Reuters στη στήλη Breakingviews.