Κρατική διάσωση έχει ζητήσει η Monte dei Paschi di Siena, η τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας, αποκάλυψε χθες η ιταλική εφημερίδα Corriere della Sera. Η διοίκηση της τράπεζας βρίσκεται ήδη σε συζητήσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με τους όρους υπό τους οποίους θα μπορούσε να γίνει η διάσωση, πιθανώς την ερχόμενη εβδομάδα. Στόχος της Ρώμης είναι, αφενός, να περιορίσει, κατά το δυνατόν, την αναταραχή που θα προκαλέσει η εξέλιξη και, αφετέρου, να προσπαθήσει να πείσει την Κομισιόν να μην επιβάλει «κούρεμα» στους μικροομολογιούχους της Monte dei Paschi.
Σύμφωνα με την Corriere della Sera, η Ιταλία έχει καταθέσει αίτημα για την ανακεφαλαιοποίηση της προβληματικής τράπεζας από το κράτος την ερχόμενη εβδομάδα. Η Κομισιόν εμφανίζεται διατεθειμένη να συζητήσει τρόπους ώστε να μην πληγούν τόσο άσχημα οι πιστωτές της Monte dei Paschi, ιδιαίτερα οι μικροεπενδυτές που κατέχουν ομόλογα χαμηλής εξασφάλισης. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, οι ιταλικές τράπεζες έχουν πουλήσει ομόλογα ονομαστικής αξίας 200 δισ. ευρώ σε πελάτες τους. Σε πολλές περιπτώσεις, τους είχαν πείσει να μετατρέψουν τις καταθέσεις τους σε ομόλογα με την υπόσχεση υψηλότερων αποδόσεων. Τώρα αυτοί οι μικροομολογιούχοι βρίσκονται αντιμέτωποι με πιθανό «κούρεμα». Μια τέτοια εξέλιξη θα προκαλούσε πολιτικό σεισμό στην Ιταλία, με αρνητικές πολιτικές προεκτάσεις, όπως ενίσχυση των ευρωσκεπτικιστών. Είναι αβέβαιο ποια ιταλική κυβέρνηση θα δεχόταν να «κουρέψει» Ιταλούς (ουσιαστικά) καταθέτες της Monte dei Paschi. Παράλληλα, πιθανή αποτυχία της ανακεφαλαιοποίησης της τράπεζας από την αγορά θα οδηγούσε σε αποτυχία και τα σχέδια ανακεφαλαιοποίησης επτά ακόμη μικρομεσαίων ιταλικών τραπεζών. Ενδεχομένως να απειλούσε και την ανακεφαλαιοποίηση, ύψους 13 δισ. ευρώ, της UniCredit, της μεγαλύτερης τράπεζας της Ιταλίας, τον Φεβρουάριο.
Οι δυσκολίες της ανακεφαλαιοποίησης
Η κυβέρνηση Ρέντσι, ή όποια τη διαδεχθεί στην περίπτωση που ο Ιταλός πρωθυπουργός πραγματοποιήσει την απειλή του να παραιτηθεί αν χάσει το δημοψήφισμα, έχει μπροστά της μόνο δύσκολες επιλογές αν δεν προχωρήσει το σχέδιο ανακεφαλαιοποίησης της Monte Paschi από ιδιώτες επενδυτές με 5 δισ. ευρώ. Είτε επιχειρήσει η Ρώμη να ανακεφαλαιοποιήσει μόνη της τις τράπεζες είτε ζητήσει βοήθεια από την Ευρωζώνη (όπως είχε κάνει η Ισπανία το 2012), θα πρέπει να αποδεχθεί το «κούρεμα» των πιστωτών των τραπεζών. Σε αυτούς περιλαμβάνονται μέτοχοι, ομολογιούχοι, μεγάλες καταθέσεις όψεως εταιρειών, ακόμη και ανασφάλιστοι καταθέτες, μέχρι να καλυφθεί τουλάχιστον το 8% του κόστους διάσωσης. Το ερώτημα είναι ποιος Ιταλός πολιτικός θα τολμούσε να «κουρέψει» χιλιάδες Ιταλούς μικροεπενδυτές. Ενα από τα σενάρια που έχει κυκλοφορήσει τις τελευταίες εβδομάδες προβλέπει τον διορισμό κυβέρνησης τεχνοκρατών στην περίπτωση που ο Ρέντσι χάσει το δημοψήφισμα και παραιτηθεί. Ο κεντρικός τραπεζίτης της Ιταλίας, Ιγκνάσιο Βίσκο, έχει επικρίνει έντονα την ευρωπαϊκή οδηγία (BRRD) που προβλέπει «κούρεμα» των τραπεζικών πιστωτών, λέγοντας ότι αποτελεί «πηγή σοβαρής αστάθειας (για τη) ρευστότητα (και το) χρηματοπιστωτικό» σύστημα. Είναι αμφίβολο κατά πόσον η Κομισιόν θα επιτρέψει εξαιρέσεις από το «κούρεμα» πιστωτών της Monte Paschi. Τον περασμένο Ιούνιο, η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ είχε απορρίψει το αίτημα του Ιταλού πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι να εξαιρεθούν οι ιταλικές τράπεζες από την εφαρμογή της οδηγίας περί bail in, με το επιχείρημα ότι η κρίση είναι συστημική. «Δεν γίνεται να τα αλλάζουμε όλα κάθε δύο χρόνια», είχε δηλώσει η κ. Μέρκελ στις 29 Ιουνίου. «Γνωρίζουμε τι πρέπει να κάνουμε σχετικά με τις τράπεζες και θα το κάνουμε έχοντας επίγνωση ότι εξυπηρετεί τη χώρα και ότι γίνονται σεβαστοί οι ευρωπαϊκοί κανόνες. Δεν βρισκόμαστε εδώ ώστε να πάρουμε μαθήματα από τη δασκάλα», είχε απαντήσει τότε ο Ματέο Ρέντσι.
Οι δυσκολίες της ανακεφαλαιοποίησης
Η κυβέρνηση Ρέντσι, ή όποια τη διαδεχθεί στην περίπτωση που ο Ιταλός πρωθυπουργός πραγματοποιήσει την απειλή του να παραιτηθεί αν χάσει το δημοψήφισμα, έχει μπροστά της μόνο δύσκολες επιλογές αν δεν προχωρήσει το σχέδιο ανακεφαλαιοποίησης της Monte Paschi από ιδιώτες επενδυτές με 5 δισ. ευρώ. Είτε επιχειρήσει η Ρώμη να ανακεφαλαιοποιήσει μόνη της τις τράπεζες είτε ζητήσει βοήθεια από την Ευρωζώνη (όπως είχε κάνει η Ισπανία το 2012), θα πρέπει να αποδεχθεί το «κούρεμα» των πιστωτών των τραπεζών. Σε αυτούς περιλαμβάνονται μέτοχοι, ομολογιούχοι, μεγάλες καταθέσεις όψεως εταιρειών, ακόμη και ανασφάλιστοι καταθέτες, μέχρι να καλυφθεί τουλάχιστον το 8% του κόστους διάσωσης. Το ερώτημα είναι ποιος Ιταλός πολιτικός θα τολμούσε να «κουρέψει» χιλιάδες Ιταλούς μικροεπενδυτές. Ενα από τα σενάρια που έχει κυκλοφορήσει τις τελευταίες εβδομάδες προβλέπει τον διορισμό κυβέρνησης τεχνοκρατών στην περίπτωση που ο Ρέντσι χάσει το δημοψήφισμα και παραιτηθεί. Ο κεντρικός τραπεζίτης της Ιταλίας, Ιγκνάσιο Βίσκο, έχει επικρίνει έντονα την ευρωπαϊκή οδηγία (BRRD) που προβλέπει «κούρεμα» των τραπεζικών πιστωτών, λέγοντας ότι αποτελεί «πηγή σοβαρής αστάθειας (για τη) ρευστότητα (και το) χρηματοπιστωτικό» σύστημα. Είναι αμφίβολο κατά πόσον η Κομισιόν θα επιτρέψει εξαιρέσεις από το «κούρεμα» πιστωτών της Monte Paschi. Τον περασμένο Ιούνιο, η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ είχε απορρίψει το αίτημα του Ιταλού πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι να εξαιρεθούν οι ιταλικές τράπεζες από την εφαρμογή της οδηγίας περί bail in, με το επιχείρημα ότι η κρίση είναι συστημική. «Δεν γίνεται να τα αλλάζουμε όλα κάθε δύο χρόνια», είχε δηλώσει η κ. Μέρκελ στις 29 Ιουνίου. «Γνωρίζουμε τι πρέπει να κάνουμε σχετικά με τις τράπεζες και θα το κάνουμε έχοντας επίγνωση ότι εξυπηρετεί τη χώρα και ότι γίνονται σεβαστοί οι ευρωπαϊκοί κανόνες. Δεν βρισκόμαστε εδώ ώστε να πάρουμε μαθήματα από τη δασκάλα», είχε απαντήσει τότε ο Ματέο Ρέντσι.
Σιγήν ιχθύος από Ε.Ε.
Εκπρόσωπος Τύπου της Κομισιόν αρνήθηκε χθες να σχολιάσει τις πληροφορίες της Corriere della Sera, όπως και εκπρόσωπος Τύπου του ιταλικού υπουργείου Οικονομικών. Εκπρόσωπος Τύπου του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών δήλωσε, ωστόσο, χθες πως η Γερμανία «είναι πάντοτε έτοιμη» να αντιδράσει στην περίπτωση όπου προκληθεί αναταραχή στις αγορές από το ιταλικό δημοψήφισμα, αλλά αρνήθηκε να σχολιάσει ευθέως τις πληροφορίες για παροχή κρατικής βοήθειας προς τη Monte dei Paschi.
Είπε, όμως, ότι θα πρέπει να γίνουν σεβαστοί οι ευρωπαϊκοί κανόνες που προβλέπουν πως οι πιστωτές μιας τράπεζας θα πρέπει να δεχθούν «κούρεμα» προτού δοθεί κρατική βοήθεια σε αυτήν.
Αν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις των εταιρειών δημοσκοπήσεων και ο κ. Ρέντσι χάσει το δημοψήφισμα της Κυριακής, τότε, αναμφίβολα, θα περιοριστούν πολύ σημαντικά οι πιθανότητες ανακεφαλαιοποίησης των ιταλικών τραπεζών από την αγορά, όπως είχε παραδεχθεί την Πέμπτη ο Ιταλός υπουργός Οικονομικών Πιερ Κάρλο Παντοάν.
Στην αρχή της εβδομάδας, ανώτατο στέλεχος της Monte dei Paschi είχε εμφανιστεί αισιόδοξο ότι η Κομισιόν θα συμφωνήσει να αναλάβουν μέρος τους κόστους διάσωσης της τράπεζας μόνον οι μέτοχοι και οι κάτοχοι ομολόγων χαμηλής εξασφάλισης (junior bondholders).
Αξιολογώντας την κατάσταση, η Κομισιόν θα πρέπει να ζυγίσει το ενδεχόμενο αποσταθεροποίησης ολόκληρου του ιταλικού τραπεζικού και πολιτικού συστήματος και την αντίθεση της Γερμανίας.