Το ιταλικό Κοινοβούλιο ενέκρινε το πρωί αίτημα της ιταλικής κυβέρνησης να δανειστεί 20 δισ. ευρώ ώστε να υποστηρίξει την Monte dei Paschi και άλλες προβληματικές τράπεζες ενισχύοντας τα κεφάλαια τους και τη ρευστότητα τους. Η προσπάθεια της τρίτης μεγαλύτερης ιταλικής τράπεζας να αντλήσει νέα κεφάλαια από ιδιώτες φαίνεται καταδικασμένη σε αποτυχία. Η Ρώμη ετοιμάζεται να παρέμβει τα επόμενα εικοσιτετράωρα διασώζοντας τις προβληματικές τράπεζες, ωστόσο η διάσωση θα συνοδεύεται από το «κούρεμα» μικροεπενδυτών, γεγονός που θα μπορούσε να εξελιχτεί σε πολιτική βόμβα και να ενισχύσει τον ευρωσκεπτικισμό.
Διάσωση εντός των επόμενων ημερών
Σήμερα λήγει η προθεσμία που είχε δοθεί στους επενδυτές λιανικής ώστε να πάρουν μέρος στην ανταλλαγή ομολόγων με μετοχές και αύριο λήγει η προθεσμία για τους θεσμικούς επενδυτές. Ωστόσο μέχρι στιγμής η προσπάθεια άντλησης κεφαλαίων από τις αγορές δεν εξελίσσεται ικανοποιητικά και το πιθανότερο είναι ότι η τράπεζα δεν θα κατορθώσει να συγκεντρώσει νέα κεφάλαια ύψους 5 δισ. Σύμφωνα με πληροφορίες του Reuters το Κατάρ δεν είναι διατεθειμένο να επενδύσει στην Monte Paschi με συνέπεια να μην επενδύουν και οι υπόλοιποι θεσμικοί επενδυτές. Οπως φαίνεται αποτυγχάνει η προσπάθεια της τράπεζας να ανταλλάξει ομόλογα με μετοχές και να πουλήσει νέες μετοχές.
Η νέα ιταλική κυβέρνηση έχει δηλώσει έτοιμη να παρέμβει ώστε να διασφαλίσει την σταθερότητα του ιταλικού τραπεζικού συστήματος. Η παρέμβαση θα μπορούσε να εκδηλωθεί ακόμη και σήμερα αν φανεί ότι έχει αποτύχει ολοκληρωτικά η ανακεφαλαιοποίηση από την αγορά ή αύριο όταν θα λήξει η προθεσμία για τους θεσμικούς επενδυτές. Τις προηγούμενες ημέρες ο ιταλικός Τύπος ανέφερε πως η Ρώμη ετοιμάζεται να ενεργοποιήσει διάταγμα για τη διάσωση της Monte Paschi την Παρασκευή. Νωρίτερα το Κοινοβούλιο ενέκρινε σχέδιο της κυβέρνησης που αναφέρει ότι το κράτος θα μπορεί να δανειστεί 20 δισ. ευρώ ώστε να διασφαλίσει «επαρκές επίπεδο ρευστότητας για το τραπεζικό σύστημα” και να ενισχύσει τα κεφάλαια μιας τράπεζας “αγοράζοντας νέες μετοχές της». Ο Ιταλός υπουργός Οικονομικών κ. Πιερ Κάρλο Πάντοαν υποσχέθηκε πως θα προστατευτούν από οικονομικές απώλειες μικροεπενδυτές των τραπεζών. «Η επίπτωση στους αποταμιευτές, στην περίπτωση που λάβει χώρα παρέμβαση (της κυβέρνησης), θα είναι η απολύτως ελάχιστη ή ανύπαρκτη», υποστήριξε ο κ. Πάντοαν.
Βαρύ το πολιτικό κόστος του «κουρέματος»
Ωστόσο ακόμη και στην περίπτωση που η Ρώμη συμφωνήσει με τις Βρυξέλλες να πραγματοποιήσει «προληπτική ανακεφαλαιοποίηση» της Monte Paschi, και πιθανώς των Banca Carige, Banca Veneto και Banca Popolare di Vicenza, είναι απαραίτητο, σύμφωνα με τους νέους κανόνες, να έχει προηγηθεί συμμετοχή των πιστωτών της τράπεζας στο κόστος διάσωσης. Θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι θα «κουρευτούν» περίπου 40 χιλιάδες μικροεπενδυτές της Monte Paschi, αν και η Ρώμη υποστηρίζει πως θα έχουν το δικαίωμα να διεκδικήσουν αποζημίωση. Παραμένει άγνωστο αν οι Βρυξέλλες θα επιτρέψουν την αποζημίωση των μικροεπενδυτών, οι οποίοι έχουν πέσει θύματα της Monte Paschi διότι οι τραπεζίτες τους είχαν πείσει τα προηγούμενα χρόνια να μετατρέψουν τις αποταμιεύσεις τους σε ομόλογα της τράπεζας χωρίς να τους εξηγήσουν το ρίσκο που αναλάμβαναν. Ακόμη και αποζημιωθούν σε κάποιο βαθμό οι μικροεπενδυτές το πολιτικό τίμημα που θα πληρώσει η κυβέρνηση του κ. Πάολο Τζεντιλόνι πιθανότατα θα είναι βαρύ. Αντιθέτως ενισχυμένα θα βγουν ευρωσκεπτικιστικά κόμματα όπως το Κίνημα των Πέντε Αστέρων του κ. Μπέπε Γκρίλο και η ακροδεξιά Λέγκα του Βορρά. Και τα δύο κόμματα έχουν υποστηρίξει την αποχώρηση της Ιταλίας από την Ευρωζώνη.
Προσωρινή λύση
Η κρατική διάσωση της Monte Paschi και άλλων μικρότερων προβληματικών τραπεζών ελπίζεται ότι θα αποκαταστήσει την σταθερότητα του ιταλικού τραπεζικού συστήματος. Τουλάχιστον προσωρινά. Το πρόβλημα είναι πως το ιταλικό τραπεζικό σύστημα χρειάζεται νέα κεφάλαια ύψους τουλάχιστον 52 δισ. ευρώ, σύμφωνα με υπολογισμούς του Bloomberg, ώστε να προσπαθήσει να ξεφορτωθεί σημαντικό ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων που έχουν οι τράπεζες στους ισολογισμούς τους. Στα 52 δισ. ευρώ περιλαμβάνονται τα 5 δισ. που χρειάζεται η Monte Paschi και 8 δισ. που θα χρειαστεί η UniCredit ώστε να πουλήσει μη εξυπηρετούμενα δάνεια της ύψους σχεδόν 18 δισ. ευρώ. Ωστόσο προς το παρόν θεωρείται βέβαιο ότι η UniCredit, η μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας, θα καταφέρει να αντλήσει νέα κεφάλαια από την αγορά στις αρχές Φεβρουαρίου. Το καλύτερο σενάριο ώστε να αντιμετωπιστούν δραστικά τα προβλήματα των ιταλικών τραπεζών θα ήταν η επιτάχυνση της ανάπτυξης και της απασχόλησης, ωστόσο προβλέπεται ότι η ιταλική οικονομία θα καταφέρει να αναπτυχθεί μόλις κατά 1% το 2017.
Προβλήματα ρευστότητας Monte Paschi
Η ανακοίνωση πως η πλεονάζουσα ρευστότητα της Monte Paschi θα διαρκέσει μόλις για 4 ακόμη μήνες, αντί για 11 που υπολογιζόταν προηγουμένως, οδήγησε το πρωί σε υποχώρηση της μετοχής της τράπεζας κατά 19% και σε αναστολή της διαπραγμάτευσης της. Σύμφωνα με σενάριο προσομοίωσης κρίσης που επεξεργάστηκε η ΕΚΤ η ρευστότητα της Monte Paschi θα επαρκούσε μόλις για 29 ημέρες αν η τράπεζα έχανε 10 δισ. από καταθέσεις μέσα σε έναν μήνα. Στο διάστημα από το ιταλικό δημοψήφισμα, στις 4 Δεκεμβρίου, μέχρι τις 13 Δεκεμβρίου οι καταθέσεις στην Monte Paschi είχαν μειωθεί κατά 2 δισ. ευρώ. Στις 1:45 η μετοχή της τράπεζας υποχωρούσε κατά 7,55% και η κεφαλαιοποίηση της είχε μειωθεί στα μόλις 503 εκατομμύρια ευρώ.