Πολλές γερμανικές εταιρείες έχουν συσσωρεύσει μεγάλα ελλείμματα σε σχέση με τις συνταξιοδοτικές τους υποχρεώσεις, και αυτό, σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές, αποτελεί ωρολογιακή βόμβα για τη χώρα. Το πρόβλημα επιτείνεται εξαιτίας της γήρανσης του πληθυσμού και των πολύ χαμηλών επιτοκίων δανεισμού που χορηγούνται τα τελευταία χρόνια.
«Οι συντηρητικοί σε θέματα οικονομίας Γερμανοί αποτελούν το ευρωπαϊκό στερεότυπο της δημοσιονομικής σύνεσης. Οχι, όμως, όταν πρόκειται για τις συντάξεις που χορηγούν εταιρείες», σύμφωνα με ρεπορτάζ της Wall Street Journal. Στα τέλη Οκτωβρίου του 2016 οι γερμανικές εταιρείες υψηλής κεφαλαιοποίησης, που περιλαμβάνονται στον χρηματιστηριακό δείκτη DAX-30, είχαν συνολικές συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις 416 δισ. ευρώ. Ωστόσο το ποσό που έχουν αποταμιεύσει γι’ αυτόν τον σκοπό ανερχόταν σε μόλις 245 δισ. ευρώ, σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων Mercer. H αναλογία περιουσιακών στοιχείων προς συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις ανερχόταν σε μόλις 58%, δηλαδή σχεδόν 20 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τον διεθνή μέσο όρο, σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων Willis Towers Watson. Στη Γερμανία πολλοί εργαζόμενοι λαμβάνουν σύνταξη από τις εταιρείες όπου είχαν εργαστεί, επιπλέον από τη σύνταξη που λαμβάνουν από το κράτος. Πολλές εταιρείες εξακολουθούν να προσφέρουν σύνταξη στους εργαζομένους τους, ενώ, χάρη στο χαλαρό κανονιστικό πλαίσιο, οι εταιρείες δεν είναι αναγκασμένες να διατηρούν σε ξεχωριστούς λογαριασμούς μετρητά για την κάλυψη των μελλοντικών τους συνταξιοδοτικών υποχρεώσεων. Το αποτέλεσμα είναι να αυξάνεται το έλλειμμα, εξαιτίας και των χαμηλών επιτοκίων δανεισμού, και πολλοί ειδικοί να το χαρακτηρίζουν «ωρολογιακή βόμβα».
Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι τον περασμένο Σεπτέμβριο ο οίκος αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας S&P είχε υποβαθμίσει την προοπτική της Deutsche Lufthansa σε αρνητική από σταθερή. «Το ζήτημα είναι πολύ σημαντικό για τη Lufthansa», σχολίασε ο εκπρόσωπος Τύπου της εταιρείας. Οι συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις του γερμανικού αερομεταφορέα αυξήθηκαν κατά σχεδόν 50% στη διάρκεια του τρίτου τριμήνου του 2016, σε σχέση με έναν χρόνο νωρίτερα, και ανήλθαν στα 10,5 δισ. ευρώ, δήλωσε ο εκπρόσωπος Τύπου. Πλέον, η εταιρεία προσπαθεί να μην προσφέρει συνταξιοδοτικά προγράμματα με σταθερή σύνταξη στους νέους εργαζομένους της.
Το συνταξιοδοτικό πρόβλημα της Γερμανίας έχει επιδεινωθεί εξαιτίας της ταχείας γήρανσης του πληθυσμού, καθώς πολλοί εργαζόμενοι πλησιάζουν στην ηλικία συνταξιοδότησης. «Αν διατηρηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα τα χαμηλά επιτόκια δανεισμού, τότε θα μπορούσε να γίνει δύσκολη η κατάσταση όταν θα ενταθεί το δημογραφικό πρόβλημα», σχολιάζει ο κ. Ντίτερ Μπρόνινγκερ της Deutsche Bank. Ενώ στις ΗΠΑ έχει αυξηθεί η απόδοση των κρατικών ομολόγων, χάρη στην ανάκαμψη της οικονομίας και χάρη στην προοπτική ο Ντόναλντ Τραμπ να ακολουθήσει επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, στην Ευρώπη παραμένουν σε πολύ χαμηλό επίπεδο. Η απόδοση του αμερικανικού δεκαετούς ομολόγου ανέρχεται περίπου στο 2,3% και του αντίστοιχου γερμανικού μόλις στο 0,2%. Στις ΗΠΑ και στη Βρετανία οι εταιρείες είναι υποχρεωμένες να διατηρούν κεφάλαια για την κάλυψη των συνταξιοδοτικών τους υποχρεώσεων σε ξεχωριστούς λογαριασμούς. Αντιθέτως, στη Γερμανία κάθε εταιρεία αποφασίζει μόνη της πόσα κεφάλαια θα αποταμιεύσει και με ποιον τρόπο. Οι συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις καταγράφονται ως τέτοιες στον ισολογισμό των εταιρειών, ωστόσο δεν αποταμιεύονται πάντοτε μετρητά. Οι εταιρείες έχουν τη δυνατότητα απλώς να πάρουν προβλέψεις έναντι των συνταξιοδοτικών τους υποχρεώσεων. Ομως αυτές οι προβλέψεις αποτελούν απλώς λογιστικές εγγραφές οι οποίες μπορεί να ακυρωθούν στη συνέχεια. Επικριτές αυτού του συστήματος υποστηρίζουν ότι αυτή η πρακτική έχει ως αποτέλεσμα οι γερμανικές εταιρείες να παρουσιάζονται ελκυστικότερες έναντι των αμερικανικών και των βρετανικών ανταγωνιστριών τους. Το σύστημα λειτουργεί καλά τις καλές εποχές, όταν οι συνταξιούχοι είναι λίγοι και όταν αναπτύσσονται οι εταιρείες. «Ομως, όταν πρέπει μια εταιρεία να περιοριστεί επειδή δεν απέδωσε κάποιο σχέδιό της, τότε η κατάσταση δυσκολεύει», λέει ο κ. Τρούξιους, πρύτανης στη Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου του Μάνχαϊμ.