Τον περασμένο μήνα, ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Γιουνιχίρο Κοϊζούμι, κάλεσε τους ειδικούς της χώρας αυτής στις επιχειρήσεις για να συζητήσει την τραπεζική πολιτική. Κανένας από τους καλεσμένους του δεν θα αποκαλύψει τι συζητήθηκε εκείνο το βράδυ. Αυτό που προέκυψε, όμως, ήταν ένας διχασμός απόψεων που ακόμα προκαλεί τρόμο στην τραπεζική κοινότητα. Ο ισχυρός σύμβουλος επιχειρήσεων, Τακέσι Κιμούρα, και ο εξίσου ισχυρός επίτροπος της Υπηρεσίας Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών (FSA) διαφώνησαν ως προς την επάρκεια των ισχυουσών κυβερνητικών πολιτικών για τις επισφαλείς πιστώσεις, με παράδειγμα τις περίπου 30 μεγάλες εταιρείες που ουσιαστικά είχαν χρεοκοπήσει αλλά για τις οποίες οι τράπεζες είχαν ελάχιστες προβλέψεις.
Ενα μήνα αργότερα, ο κ. Μόρι επιμένει ότι οι πολιτικές της κυβέρνησης επαρκούν και απορρίπτει τις κατηγορίες ότι η FSA υποτιμά τις επισφαλείς πιστώσεις των τραπεζών ή πράττει ελάχιστα προκειμένου να αποφευχθεί νέα χρηματοοικονομική κρίση. Παρόλα αυτά, κάποιες ενδείξεις αφήνουν να εννοηθεί ότι η συνήθης «γραμμή» της FSA αλλάζει.
Ο κ. Μόρι επιμένει ότι η υπηρεσία έχει υπολογίσει σωστά τις επισφαλείς πιστώσεις. Ομως, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η FSA ξεκινά νέα έρευνα με επίκεντρο τις τράπεζες και την περασμένη Παρασκευή η κυβέρνηση επέκτεινε τις αρμοδιότητες κρατικής υπηρεσίας που αναλαμβάνει την εξόφληση επισφαλών πιστώσεων.
Τα δύο αυτά βήματα, αν συνδυασθούν, δείχνουν ότι το βάρος μετατοπίζεται σ’ ένα ζήτημα που η κυβέρνηση ώς πρόσφατα αγνοούσε -το πλήθος των οφειλετών-«ζόμπι» στα βιβλία των τραπεζών. Πρόκειται για πιστώσεις σε εταιρείες που δεν πρόκειται ποτέ ξανά να γίνουν οικονομικά βιώσιμες, αλλά εξακολουθούν να στηρίζονται από τις τράπεζες και συνεπώς, από τεχνική άποψη, δεν χαρακτηρίζονται «επισφαλείς» βάσει της σχετικής ιαπωνικής νομοθεσίας.
Αναλυτές όπως ο κ. Κιμούρα πιστεύουν ότι η ύπαρξη αυτών των εταιρειών-«ζόμπι» είναι κρίσιμης σημασίας. Ο μόνος τρόπος να επιλυθεί το πρόβλημα των τραπεζών, υποστηρίζει, είναι να γίνουν μαζικές νέες προβλέψεις γι’ αυτές, έστω κι αν η κίνηση αυτή ωθήσει τις τράπεζες σε κεφαλαιακές ελλείψεις. Το επιχείρημα αυτό ενισχύθηκε τον περασμένο μήνα από τη χρεοκοπία της μεγάλης εταιρείας λιανικής πώλησης Mycal, κλασικού «ζόμπι».
Από την πλευρά του, ο κ. Μόρι δεν αποδέχεται αυτήν την άποψη. Υποστηρίζει ότι οι τράπεζες δεν μπορούν να κάνουν συμπληρωματικές προβλέψεις για εταιρείες που δεν έχουν χαρακτηρισθεί επισφαλείς γιατί αυτό θα ερχόταν σε αντίφαση με τις διεθνείς προδιαγραφές. Ωστόσο, παραδέχεται ότι η νέα έρευνα της FSA θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των εταιρειών που χαρακτηρίζονται επισφαλείς.
Στη θεωρία, το νέο σχέδιο θα βοηθήσει στην εκκαθάριση του ιαπωνικού χρηματοοικονομικού συστήματος. Ωστόσο, οι αμφισβητίες εκφράζουν φόβους ότι πρόκειται απλώς για άλλη μια κίνηση του κ. Μόρι προκειμένου να εμποδισθούν οι μεταρρυθμίσεις. Φήμες θέλουν την έρευνα να διαρκεί μόλις μία εβδομάδα. Και είναι ακόμα ασαφές αν η FSA θα επανακατατάξει τις εταιρείες και αν οι τράπεζες θα αναθέσουν στην ειδική υπηρεσία την αποπληρωμή των πιστώσεων. Η FSA μοιάζει να διστάζει να πραγματοποιήσει ένα βήμα που θεωρείται ουσιώδες από τους περισσότερους ξένους αναλυτές: να χρησιμοποιήσει περισσότερα κεφάλαια για να επιλύσει το πρόβλημα.
Παρόλα αυτά, το σημαντικότερο ζήτημα -και το μεγαλύτερο μυστήριο- είναι η στάση του κ. Κοϊζούμι. Πρόσφατα δεν έχει αναφερθεί επί μακρόν στις τράπεζες, εν μέρει γιατί τα ζητήματα τρομοκρατίας του προσέφεραν ένα ιδανικό άλλοθι. Ελάχιστοι, όμως, πιστεύουν ότι κάτι τέτοιο μπορεί να διαρκέσει. Οπως επισημαίνουν, «η κυβέρνηση είναι εκείνη που διαθέτει τα εργαλεία για την άμεση επίλυση του προβλήματος. Το ζήτημα είναι αν προτίθεται να τα χρησιμοποιήσει».