Πρόκειται για το σημαντικότερο συστατικό σε κάθε οργανισμό. Η εταιρική κουλτούρα συνιστά αναπόσπαστο κομμάτι της λειτουργικής οργάνωσης κάθε επιχείρησης, αυτό που κάθε στέλεχος οφείλει να αναγνωρίσει και να ασπαστεί προκειμένου να μυηθεί στην εταιρική νοοτροπία και τελικά να επιτύχει.
Τα τελευταία δέκα περίπου χρόνια η έννοια της εταιρικής κουλτούρας ως παράγοντας διασύνδεσης των στελεχών με τον οργανισμό είχε αντικατασταθεί από τις έννοιες της εταιρικής αναδιάρθρωσης και της αέναης μάθησης η εταιρική κουλτούρα όμως εν γένει αποτελεί διαχρονικό θεμελιώδες κομμάτι της επιχειρησιακής δομής που ποτέ δεν αντικαθίσταται.
Γεγονός είναι πάντως ότι δεν έχει στην πράξη αποδειχθεί η διασύνδεσή της με την επίτευξη εντυπωσιακών επιδόσεων στον επιχειρηματικό στίβο, ενώ το πλέον δυσχερές σημείο είναι το γεγονός ότι κάθε στέλεχος μεταφράζει διαφορετικά την κουλτούρα της επιχείρησης στην οποία εργάζεται. Στο σημείο αυτό εδράζει η δυσκολία της πλειονότητας των μάνατζερ ως προς τη χρησιμοποίηση του στοιχείου της κουλτούρας, με στόχο την άσκηση επιρροής προς τα νέα στελέχη, με απώτερο σκοπό βεβαίως το καλό της επιχείρησης.
Τι σημαίνει ακριβώς όμως «εταιρική κουλτούρα» και πώς δύναται να αποτελέσει στοιχείο ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος στον σύγχρονο επιχειρηματικό κόσμο; Οπως αναφέρει σχετική έρευνα της PricewaterhouseCoopers, πρόκειται για ένα ψηφιδωτό πεποιθήσεων και συμπεριφορών, υποθέσεων και στερεοτύπων που διακινούνται σε ολόκληρο τον οργανισμό οι οποίες, από τη στιγμή της εισόδου νέων ιδεών στην επιχείρηση, επηρεάζουν τις κινήσεις των στελεχών, κάποια περισσότερο και κάποια λιγότερο. Μία νέα ιδέα μπορεί να αποβεί επιτυχής για ένα συγκεκριμένο τμήμα της επιχείρησης, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υιοθετείται από ολόκληρη την επιχείρηση. Εξάλλου, μέσα σε κάθε οργανισμό υπάρχει μια σειρά από ιδέες, πρωτοβουλίες, προγράμματα, πρακτικές και νοοτροπίες που συναγωνίζονται για το πιο σημαντικό από όλα τα στοιχεία: την αμέριστη προσοχή των μάνατζερ.
Ακριβώς μέσα από αυτήν τη διαδικασία επιλογής, ποικιλότητας και διατηρησιμότητας των διακινούμενων και ανταγωνιζόμενων ιδεών, γίνεται προφανής η λειτουργία της εταιρικής κουλτούρας. Το βασικότερο κριτήριο όλων είναι η οικονομική αποδοτικότητα της επιλεγόμενης ιδέας ως προς την επιχείρηση, κατά πόσο δηλαδή η εφαρμογή της οδηγεί σε μεγιστοποίηση της κερδοφορίας. Συχνά ωστόσο, όπως αναφέρει η σχετική έκθεση της PricewaterhouseCoopers, βλέπουμε να παρακάμπτεται η εν λόγω πρακτική, για πολλούς λόγους.
Συχνότερη αιτία για την παρατυπία αυτή είναι το γεγονός ότι οι μάνατζερ αγνοούν την πραγματική αιτία της επιχειρησιακής επιτυχίας. Ως εκ τούτου, προβαίνουν στην επιλογή της ιδέας εκείνης που, κατά τη γνώμη τους, θα εξυπηρετήσει καλύτερα τα συμφέροντα του οργανισμού έτσι όπως εκείνοι τα αντιλαμβάνονται. Σημαντική παράμετρος σε αυτό το φαινόμενο είναι τόσο η εσωστρέφεια κάποιων μάνατζερ και το εξειδικευμένο ενδιαφέρον για την προώθηση της καριέρας τους, όσο και η άγνοια για άλλες επιτυχημένες πρακτικές που εφαρμόζονται σε διαφορετικούς, πιθανώς ανταγωνιστικούς οργανισμούς.
Η διαμόρφωση της κουλτούρας σε αυτές τις περιπτώσεις γίνεται μέσω της χρήσης της πληροφορικής ή συστημάτων μέτρησης με στόχο την «ευθυγράμμιση» των προσωπικών φιλοδοξιών και ενδιαφερόντων. Από εκεί και έπειτα, η επιλογή της προτεινόμενης ιδέας, σύμφωνα με τους πανεπιστημιακούς ερευνητές Bruce Kogut και Udo Zander, εξαρτάται και από τη δυνατότητα αντιγραφής της. «Κάποιες ιδέες εξαπλώνονται σαν ιοί ή μελωδίες που κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει».
Πέρα όμως από τη διαδικασία επιλογής των προτεινόμενων ιδεών που διαμορφώνουν τελικά την εταιρική κουλτούρα, η ποικιλία αποτελεί μία ακόμη σημαντική παράμετρο στον «εξελικτικό αλγόριθμο» του οργανισμού. Οι μάνατζερ είναι αυτοί που θα ενθαρρύνουν την ύπαρξη ποικιλίας η οποία συνεισφέρει στην εξέλιξη της επιχείρησης.
Μεγιστοποιώντας τον χρόνο για την «περιπλάνηση των στελεχών στη χώρα της καινοτομίας» μεγιστοποιούνται αναλόγως και οι πιθανότητες εύρεσης μιας καινοτόμου ιδέας που θα οδηγήσει σε κάτι πραγματικά νέο και θα εξελίξει την εταιρική κουλτούρα. Με λίγα λόγια, απαιτείται να υπάρχει ένας συμπαγής, μικρός πυρήνας που θα περιλαμβάνει όλες τις αξίες και τις πεποιθήσεις επί των οποίων εδράζει η βασική λειτουργία της επιχείρησης πέραν του οποίου, όλα τα υπόλοιπα στοιχεία θα μπορούν να μεταλλάσσονται και να λαμβάνουν νέες μορφές χωρίς να υπονομεύουν την ισορροπία του οργανισμού.