• Δεν συνιστούν προσαύξηση περιουσίας ποσά που πιστώνονται σε λογαριασμό ελεγχόμενου φυσικού προσώπου, όταν αυτό συμμετέχει σε οποιοδήποτε νομικό πρόσωπο (Ο.Ε., Ε.Ε., Α.Ε., ΕΠΕ, ΙΚΕ κ.λπ.) και αποδεικνύεται ότι τα συγκεκριμένα πιστωθέντα ποσά αφορούν συναλλαγές ή εισόδημα ή περιουσία του νομικού προσώπου. Σύμφωνα με οδηγίες της φορολογικής διοίκησης, το ποσό αυτό θεωρείται ότι είναι γνωστής προέλευσης και δύναται να συνιστά δάνειο (αν κάτι τέτοιο προκύπτει από τις σχετικές εγγραφές στα βιβλία ή από άλλα στοιχεία) ή ταμειακή διευκόλυνση, ανάλογα με τα εκάστοτε πραγματικά περιστατικά, κατά την κρίση του ελέγχου. Πιο συγκεκριμένα, σε περίπτωση που το εν λόγω ποσό επεστράφη στο νομικό πρόσωπο πριν από τη διενέργεια του ελέγχου, τότε αποτελεί δάνειο ή ταμειακή διευκόλυνση για το φυσικό πρόσωπο και η τυχόν απόδοση (υπεραξία) αποτελεί εισόδημα του φυσικού προσώπου, εφόσον στο νομικό πρόσωπο επεστράφη μόνο το κεφάλαιο. Σε περίπτωση, όμως, που ο ελεγχόμενος επικαλείται τη λήψη δανείου από ελληνική ή αλλοδαπή επιχείρηση, αλλά δεν δύναται να προσκομίσει σχετικό έγγραφο βέβαιης χρονολογίας, ούτε και μπορεί η λήψη του δανείου αυτού να αποδειχθεί από άλλα στοιχεία (π.χ. κινήσεις τραπεζικών λογαριασμών του φυσικού ή του νομικού προσώπου, από τις οποίες να προκύπτει δόση ή επιστροφή χρηματικού ποσού), τότε ο ισχυρισμός του φορολογουμένου περί δανείου δεν γίνεται δεκτός από τον έλεγχο.
• Αναστολή λειτουργίας Μητρώου Πραγματικών Δικαιούχων: Εκτός λειτουργίας φαίνεται ότι τίθεται προσωρινά έως τις αρχές του επόμενου έτους η πλατφόρμα του Μητρώου Πραγματικών Δικαιούχων. Η αναστολή λειτουργίας αποσκοπεί στη διόρθωση ορισμένων τεχνικών προδιαγραφών της πλατφόρμας, οι οποίες, όπως έχουν μέχρι σήμερα, δεν επιτρέπουν την πλήρη, ακριβή και σύμφωνη με τη νομοθεσία αλλά και τις κατευθυντήριες οδηγίες που έχουν δοθεί από το υπουργείο, καταχώριση των απαιτούμενων στοιχείων. Το βασικότερο πρόβλημα που έχει αναδειχθεί κατά την υποβολή των δηλώσεων είναι η απουσία δυνατότητας καταχώρισης τόσο των πραγματικών δικαιούχων όσο και των ενδιάμεσων οντοτήτων, δηλαδή αυτών που μεσολαβούν μεταξύ της υπόχρεης σε δήλωση εταιρείας και των πραγματικών δικαιούχων της, με σαφή τον διαχωρισμό μεταξύ τους.
• ΙΚΕ η δημοφιλέστερη εταιρική μορφή για το έτος 2018: Με βάση τα επίσημα στατιστικά στοιχεία του Γενικού Εμπορικού Μητρώου (ΓΕΜΗ), μία στις δύο εταιρείες (συγκεκριμένα το 55,34%) που συστάθηκαν το 2018 ήταν Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία (ΙΚΕ). Τα στοιχεία αυτά έρχονται να επιβεβαιώσουν για άλλη μία φορά πως η εταιρική μορφή της ΙΚΕ, η οποία αριθμεί μόλις επτά χρόνια από τη θέσπισή της το έτος 2012, έχει εδραιωθεί στο εγχώριο επιχειρείν. Συνοπτικά, οι κυριότεροι λόγοι επιλογής της ΙΚΕ από τη συντριπτική πλειονότητα των ενδιαφερομένων είναι (α) η ευνοϊκή ασφαλιστική μεταχείριση (κατά κανόνα, υποχρεωτική η ασφάλιση μόνο για τον διαχειριστή και όχι τους εταίρους) και (β) η δυνατότητα ύπαρξης ενός διαχειριστή. Κατά πόσον η δεύτερη δυνατότητα διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στην επιλογή εταιρικού τύπου, εκτιμάται ότι θα φανεί άμεσα, αφού πλέον η ύπαρξη μονομελούς διοικητικού οργάνου προβλέπεται και στο δίκαιο της ανώνυμης εταιρείας.
• Κατάργηση της αντικειμενικής ευθύνης των διοικούντων νομικών προσώπων: Βελτιώσεις πρέπει να γίνουν στη διάταξη του νέου φορολογικού νομοσχεδίου για την αλληλέγγυα ευθύνη, η οποία γενικά βρίσκεται στη σωστή κατεύθυνση. Πλέον, για την καθιέρωση ευθύνης θα πρέπει να συντρέχουν αθροιστικά 3 προϋποθέσεις, μεταξύ των οποίων είναι ότι η μη καταβολή ή μη απόδοση των οφειλών του νομικού προσώπου θα πρέπει να οφείλεται σε υπαιτιότητα αυτών των προσώπων. Ωστόσο, δεν διευκρινίζεται από τη διάταξη με ποιο τρόπο θα αποδεικνύεται αυτή η υπαιτιότητα.
• Διασφαλιστικά μέτρα του Δημοσίου εις βάρος των διοικούντων: Κατάργηση της αντικειμενικής ευθύνης θα πρέπει να προβλεφθεί αντιστοίχως και για τις περιπτώσεις φοροδιαφυγής, όπου το Δημόσιο επιβάλλει διασφαλιστικά μέτρα εις βάρος των παραπάνω προσώπων (π.χ. δέσμευση τραπεζικών λογαριασμών κ.λπ.). Μέχρι και σήμερα για την επιβολή τέτοιων μέτρων ο νόμος θέτει ως μοναδικό κριτήριο την ιδιότητα κάποιου προσώπου, για παράδειγμα, σε μια ανώνυμη εταιρεία, ως προέδρου, αντιπροέδρου κ.λπ. του διοικητικού συμβουλίου αυτής. Υπενθυμίζεται ότι υπέρ της απομείωσης της αντικειμενικής ευθύνης τάχθηκε και το ΣτΕ, το οποίο έκρινε πρόσφατα ότι η φορολογική αρχή οφείλει, επιπλέον, να αποδείξει πως το πρόσωπο κατά του οποίου λαμβάνονται τα διασφαλιστικά μέτρα είχε πράγματι ασκήσει τουλάχιστον ένα από τα καθήκοντα διοίκησης, εκπροσώπησης και διαχείρισης της εταιρείας (ΣτΕ 999/2018).
• Μη εφαρμογή Οδηγίας Μητρικών – Θυγατρικών: Δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται η απαλλαγή από την παρακράτηση φόρου στα κέρδη που διανέμονται από θυγατρική στη μητρική της εταιρεία, σε περίπτωση δόλιας ή καταχρηστικής πρακτικής, σύμφωνα με το Δικαστήριο της Ε.Ε. Μάλιστα, επειδή η μη εφαρμογή της απαλλαγής πηγάζει από γενική αρχή του δικαίου της Ενωσης, αυτό ισχύει ακόμη και σε περίπτωση απουσίας σχετικών διατάξεων του εθνικού δικαίου ή διεθνών συμβάσεων που να θέτουν αντίστοιχο αντικαταχρηστικό κανόνα. H ύπαρξη εταιρειών-οχημάτων που δεν δικαιολογούνται από οικονομική σκοπιά μπορεί να θεωρηθεί ένδειξη καταχρηστικής πρακτικής.
Πηγή: Grant Thornton