Κανείς δεν ξέρει αν πρόκειται για το τελευταίο «ζήτω» των βελγικών επιχειρήσεων ή για ένα δρόμο που ίσως χρειαστεί να ακολουθήσουν και άλλες χώρες. Τις τελευταίες ημέρες, ένας κόμης και ένας υποκόμης πλησίασαν εταιρείες εμπλεκόμενες σε δραστηριότητες που εκτείνονται από τη ζυθοποιία και τα φαρμακευτικά ώς τα σούπερ μάρκετ και τον βιομηχανικό εξοπλισμό, και τους ζήτησαν να συμβάλουν στη σωτηρία όσων μπορούν από τα απομεινάρια της Sabena, της χρεοκοπημένης εθνικής αεροπορικής εταιρείας. Στόχος είναι να συγκεντρωθούν 155 εκατ. ευρώ (137 εκατ. δολάρια).
«Ο αριθμός των εταιρειών αυξάνεται», υποστηρίζει ο υποκόμης Ετιέν Νταβινιόν, ο 69χρονος πρώην επίτροπος της Ε.Ε., ο οποίος ηγείται της αναζήτησης επενδυτών. Οπως τονίζει, «το σκεπτικό ήταν πως, αν δεν μπορούσαμε να βρούμε συμπληρωματική χρηματοδότηση, θα το έκανε ένας αρχικός όμιλος. Πλέον, όμως, εγείρεται ένα ζήτημα. Είναι καλό να μη βρίσκεσαι στον κατάλογο; Η απάντηση είναι όχι, και έτσι οι εμπλεκόμενοι αυξάνονται».
Ο πρωθυπουργός του Βελγίου, Γκι Βέρχοφσταντ, έχει κάνει λόγο για 12 ιδιωτικούς επενδυτές. Προς το παρόν, μόλις μερικοί έχουν επιβεβαιώσει ότι θα λάβουν μέρος, κυρίως τράπεζες στις οποίες οφείλει χρήματα η Sabena. Ο κ. Νταβινιόν ελπίζει ότι περί τις 25-30 εταιρείες θα επενδύσουν τα 155 εκατ. ευρώ που απαιτούνται, ενώ κατά 45 εκατ. ευρώ θα συνεισφέρουν κρατικά ελεγχόμενα επενδυτικά ταμεία. Αυτή την εβδομάδα οι ελπίδες του τονώθηκαν, όταν ο αερομεταφορέας τού σερ Ρίτσαρντ Μπράνσον με έδρα τις Βρυξέλλες, Virgin Express, εξήγγειλε νέα συμφωνία κοινού προγραμματισμού πτήσεων με τη θυγατρική DAT της Sabena που ακόμα λειτουργεί και η οποία, όπως ελπίζει η Virgin, θα οδηγήσει στη δημιουργία ενός νέου βελγικού αερομεταφορέα.
Η προσπάθεια προσεταιρισμού της επιχειρηματικής ελίτ της χώρας δεν είναι τόσο εκκεντρική όσο φαίνεται. Στην Ελβετία, επιχειρήσεις έχουν ήδη δεσμευθεί για την παροχή περισσότερων από 1,5 δισ. ελβετικών φράγκων (902 εκατ. δολ.) για τη διάσωση της Swissair. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή -άλλοτε η μεγαλύτερη πελάτις της Sabena και παράγοντας καταστροφής της μέσω της απαγόρευσης της κρατικής βοήθειας- πιστεύει ότι άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ιρλανδίας, μπορεί να συγκεντρώσουν κεφάλαια από τοπικές επιχειρήσεις, για να δημιουργήσουν μικρότερους αερομεταφορείς από τα απομεινάρια χρεοκοπημένων εθνικών αερομεταφορέων τους.
Ωστόσο, υπάρχουν τρία μεγάλα προβλήματα. Πρώτον, δεν είναι σαφές πώς οι σημερινές προτεραιότητες της εταιρικής διακυβέρνησης και των διοικητικών συμβουλίων και των μετόχων μπορούν να συνδυασθούν με τόσο ασυνήθιστη επένδυση. Δεύτερον, η προοπτική της DAT υπήρξε σε υψηλό βαθμό αβέβαιη – παρ’ ότι η συνεργασία με τη Virgin θα μπορούσε να προκαλέσει βελτίωση. Και τρίτον -ίσως το σημαντικότερο- μετά τις εξαγορές, τις συγχωνεύσεις και την επέκταση στο εξωτερικό, καμιά από τις μεγάλες εταιρείες που προσεγγίσθηκαν δεν επιθυμεί να χαρακτηρίζεται «βελγική». Οπως τονίζει χαρακτηριστικά η Interbrew, παραγωγός της γνωστής μπίρας Stella Artois, «είμαστε μια διεθνής εταιρεία με έδρα τις Βρυξέλλες και πολύ μεγαλύτερο μέρος του προσωπικού μας εργάζεται στις ΗΠΑ απ’ ό,τι στο Βέλγιο. Είμαστε η τοπική ζυθοποιία όλου του κόσμου». Αλλες εταιρείες έχουν πολύ πιο έντονες αντιδράσεις. Η Societe Generale de Belgique, η εταιρεία βιομηχανικού χαρτοφυλακίου που διηύθυνε την οικονομία του Βελγίου για έναν αιώνα μετά την ίδρυση της χώρας, το 1830, ανήκει σήμερα στη γαλλική Suez, παρά την παρουσία του κ. Νταβινιόν στο διοικητικό συμβούλιό της.
Στο μεταξύ, ο κόμης Λίπενς, που ηγείται της άγρας επενδύσεων από κοινού με τον κ. Νταβινιόν, παραδέχεται με κάποια χροιά λύπης την εξαφάνιση του παλαιού τύπου επιχειρείν στο Βέλγιο, παρ’ ότι ο ολλανδοβελγικός όμιλός του, Fortis, εξαγόρασε το μεγαλύτερο χρηματοοικονομικό ίδρυμα της χώρας, Generale de Banque. «Είμαι πατριώτης», υποστηρίζει ο 58χρονος κόμης. Κάτι σπάνιο, αφού το φλαμανδόφωνο και το γαλλόφωνο μέρος της χώρας έχουν απομακρυνθεί το ένα από το άλλο τα τελευταία 30 χρόνια. Στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης αποκέντρωσης, η Sabena, από κοινού με την εθνική ομάδα ποδοσφαίρου, ήταν ένα από τα εναπομείναντα σύμβολα μιας ενωμένης χώρας. Εξ ου και το επείγον της αναβίωσης μέρους της.
Τα αεροσκάφη της DAT απογειώθηκαν το περασμένο Σαββατοκύριακο, ενώ είχαν περάσει ημέρες από τότε που έμεινε καθηλωμένος στο έδαφος ο στόλος της Sabena. Ωστόσο, παρ’ ότι πραγματοποίησαν πτήσεις για τουλάχιστον 35 προορισμούς, πολλά ήταν άδεια. Ετσι εξηγείται γιατί η συμφωνία κοινού προγραμματισμού πτήσεων με τη Virgin και η απόφαση του σερ Ρίτσαρντ να συνεργασθεί με τον κ. Νταβινιόν και τον κ. Λίπενς μπορούν να σώσουν ό,τι απέμεινε από την εταιρεία. Ο κ. Νταβινιόν μπορεί να προσφέρει στη Virgin ευκαιρία να επεκταθεί ταχύτερα απ’ ό,τι με οποιονδήποτε άλλο τρόπο. Θα ήταν ειρωνεία αν οι βαρώνοι των βελγικών επιχειρήσεων είχαν κληθεί για μια τελευταία φορά να παράσχουν συμπληρωματική χρηματοδότηση για τον σερ Ρίτσαρντ, τον ύστατο αυτοδημιούργητο επιχειρηματία.