Το Big Brother δεν είναι τίποτα. Μια μεγάλη φούσκα είναι. O «Αδύναμος κρίκος» είναι όλα τα λεφτά. Και ο μόνος λόγος για τον οποίο λυπάμαι που ήμουν απών στο γιαούρτωμα της προηγούμενης Πέμπτης, είναι γιατί έχασα την ευκαιρία μιας γνήσιας, αυθόρμητης τηλεοπτικής διαμαρτυρίας.
Ομολογήστε το κι εσείς. Βλέπετε συχνά τηλεόραση. Και ρίχνετε ευχαρίστως τουλάχιστον μία-δύο φορές την εβδομάδα μια κλεφτή ματιά στην κλειδαρότρυπα του Big Brother. Και θεωρείτε ότι όσα συμβαίνουν στο πολυτελές ενδιαίτημα του Μεγάλου Αδελφού κλείνουν ένα κομμάτι πραγματικότητας. Οπως ακριβώς υποστηρίζει και το σλόγκαν του μαζικότερου ηδονοβλεπτικού σόου: «H ζωή κλέβει την παράσταση». Λοιπόν, κάνετε λάθος. Αν δεν έχετε δει τον «πιο Αδύναμο κρίκο», δεν έχετε δει τίποτα. Προσωπικά, θεωρώ το τηλεπαιχνίδι την πιο hard core απεικόνιση της απεχθούς καθημερινότητάς μας.
Οι παίκτες του Big Brother, ο Πρόδρομος, η Νικόλ, ο Τσάκας, ο Ντίνος, δημοφιλέστεροι ήδη από τα περισσότερα μέλη της ανασχηματισμένης μας κυβέρνησης, συνυπάρχουν, περιφέρουν τις κορμάρες τους και τις ωραιοπάθειές τους, εξομολογούνται μπροστά στις κάμερες και τελικώς αλληλοεξοντώνονται υποδυόμενοι απλώς τους εαυτούς τους. (Παρατηρώ μάλιστα ότι το παιχνίδι λαμβάνει μιαν ελαφρώς gay τροπή, καθώς οι αποδιοπομπαίοι τράγοι του παιγνίου είναι κυρίως οι γυναίκες.) Στο πιο ενδιαφέρον, το καθαρά κανιβαλικό κομμάτι του σόου, οι παίκτες δεν έχουν τον τελευταίο λόγο. Την «εκτέλεση» αναλαμβάνει η δημοκρατία της τηλεθέασης και των μηχανών της AGB. Αφήστε δε, που η τιμωρία των «αποβλήτων», μόνο τιμωρία δεν είναι. Αν εξαιρέσει κανείς τα γιαουρτάκια (κανείς δεν έπαθε τίποτα από ένα γιαούρτωμα), η αποβολή αποδεικνύεται χρυσοφόρα. Εξ ου και δεν υπάρχει, καθώς πρέπει τοκ σόου που να μην περιμένει πώς και τι να καλέσει τον επόμενο «απόβλητο» του Μεγάλου Αδελφού για να δει χαρά στα νούμερα τηλεθέασής του. Εν ολίγοις, το Big Brother είναι μια εντελώς «σικέ» εκδοχή πραγματικότητας. Αν θέλετε μια πιο original απεικόνισή της, δείτε «Τον πιο Αδύναμο Κρίκο». Γνήσιο κανιβαλικό θέαμα. Χώρος για έναν κερδισμένο. Παίκτες που αλληλοεξοντώνονται για το καλό τού ενός νικητή. Ο «διαιτητής» – παρουσιαστής τους ανεβάζει την αδρεναλίνη με ταχύτατες ερωτήσεις και δηλητηριώδη σχόλια.
Δεν έχει καλό λόγο για κανέναν. Καμιά επιείκεια. Μόνον λεκτικό μαστίγωμα (δεν ξέρω αν στα παρασκήνια συμβαίνει και κάτι περισσότερο). Θα επικρατήσει όποιος, όχι απλώς δώσει περισσότερες σωστές απαντήσεις. Αλλά αυτός που θα αντέξει στον ανταγωνισμό, στην πίεση, στο στρες, αυτός που δεν έχει δείξει οίκτο ή συμπάθεια για τους συμπαίκτες του. Ακόμη και για τους αξιότερους. Αυτός που έχει εξοντώσει όλους τους άλλους αδύναμους κρίκους. Ενας Νιτσεϊκός Υπεράνθρωπος. Δεν είναι καταπληκτικός ο ρεαλισμός του παιχνιδιού;
Για ψαχτείτε λίγο ανάμεσά σας. Είστε, για παράδειγμα, εργαζόμενοι σε μιαν επιχείρηση που της χτύπησε διακριτικά την πόρτα η ύφεση. H επιχείρηση πρέπει να κάνει οικονομίες κλίμακος (ωραία λέξη για τις ανθρωποθυσίες). Οι οποίες περιλαμβάνουν, φυσικά και απολύσεις (συνήθως, μόνον αυτές). Περικοπές 10%, αποφαίνονται οι μάνατζερ. Αλλά ποιοι δέκα από τους 100, για παράδειγμα, υπαλλήλους; Τότε ακριβώς, αρχίζει το παιχνίδι. O αδύναμος κρίκος. Οι διαγωνιζόμενοι αναμετρούνται. Σε ικανότητες, σε παραγωγικότητα, σε αφοσίωση, σε ανταγωνιστικότητα και κυρίως, σε τρικλοποδιές. Οι μάνατζερ σε ρόλο διαιτητών. Ακούνε, βλέπουν, σημειώνουν, αξιολογούν, διαμορφώνουν τον προσωπικό τους στρατό. Σε εννέα ή όσους γύρους απαιτηθούν για να βρεθούν οι δέκα «αναξιότεροι». A, ναι! H επιλογή γίνεται με αξιοκρατικά κριτήρια. «Λυπάμαι πολύ, είστε ο πιο αδύναμος κρίκος. Περάστε από το λογιστήριο». Αναμνηστικό δώρο, μια συστατική επιστολή.
Επειτα, ελεύθεροι από τη μισθωτή σκλαβιά, οι «αδύναμοι κρίκοι» έχουν κι άλλες ευκαιρίες. Μπαίνουν ξανά στο παιχνίδι, με άλλους συμπαίκτες, από τις λίστες των ανέργων γενικών προσόντων. Θα συμπληρώσουν και θα στείλουν δεκάδες βιογραφικά. Θα κάνουν δεκάδες αιτήσεις συμμετοχής σε διαγωνισμούς προσλήψεων στο Δημόσιο. Θα χτυπήσουν πόρτες υπουργικών ή βουλευτικών γραφείων.
Θα πάρουν υποσχέσεις ότι δεν θα αγνοηθούν τα προσόντα τους ή οι ανάγκες τους. Θα διαγκωνιστούν για μια θέση στους κομματικούς και πολιτικούς στρατούς. Διότι όσο διανύουμε προεκλογική περίοδο, μπορούν να ελπίζουν. Και υπάρχουν ελάχιστες περίοδοι στην Ελλάδα που δεν είναι προεκλογικές. Αλλά όταν ανακαλύψουν ότι δεν βρίσκονται στις λίστες των εκλεκτών, θα λάβουν την ίδια απάντηση. «Λυπάμαι πολύ, ήσασταν ο πιο αδύναμος κρίκος. Απορρίπτεσθε». Για λόγους κοινωνικής δικαιοσύνης το παιχνίδι παίζεται πάντως και στα υψηλότερα κλιμάκια. Γίνεται, για παράδειγμα, μια μεγάλη τραπεζική συγχώνευση. Δεν έχει καμιά σημασία αν θα την ονομάσουμε ιδιωτικοποίηση ή κρατικοποίηση. Το θέμα είναι ότι οι «οικονομίες κλίμακος» αφήνουν χώρο για λιγότερα διευθυντικά στελέχη. Εκεί γίνεται το μεγάλο παιχνίδι. Τα δύο χρόνια της μεγάλης αγωνίας. Τα καθημερινά τηλέφωνα στα υπουργικά γραφεία. O ευφάνταστος εμπλουτισμός των βιογραφικών σημειωμάτων με υπαρκτές και ανύπαρκτες δεξιότητες και συστάσεις. Ποιος θα κερδίσει την εύνοια του εκτελεστικού προέδρου; Ποιος θα αποσπάσει τη συμπάθεια του διοικητή; Πώς θα αντιμετωπιστεί ο ανταγωνισμός των μεταγραφών από τον ιδιωτικό τομέα; Ούτε ψύλλος στον κόρφο των τραπεζικών στελεχών… Και όταν έλθει η ώρα της κρίσεως… «Λυπάμαι πολύ, είστε ο πιο αδύναμος κρίκος. Μετατίθεστε».
Είδατε πόσο υστερεί η φαντασία των τηλεοπτικών παραγωγών; Αν ο «σικέ» ανταγωνισμός του Big Brother συμμαχήσει με την αιματηρή νοοτροπία του «Αδύναμου κρίκου», θα τιναχθούν κυριολεκτικά στον αέρα τα μηχανάκια της AGB και θα σπάσουν τα διαφημιστικά ταμεία. Βάλτε μερικές τηλεοπτικές κάμερες σε μιαν επιχείρηση που έχει προαναγγείλει -αλλά δεν έχει ανακοινώσει- απολύσεις και θα παραχθεί κανιβαλικό υπερθέαμα που μπροστά του ο «Μονομάχος» θα φαντάζει τρυφερό παραμύθι.
Βλέπετε, έχει μεσολαβήσει ενάμισης αιώνας από τότε που ο Μαρξ υποσχόταν στους προλετάριους ότι δεν έχουν να χάσουν παρά μόνον τις αλυσίδες τους. Στο μεταξύ, οι προλετάριοι έκαναν τις αλυσίδες κομπολόγια και φροντίζουν να ενισχύουν την αντοχή τους. Πετάγοντας τους «αδύναμους κρίκους».
(Αλλά δεν είμαστε όλοι έτσι, διαμαρτύρεται, και δικαίως, η Ιουλία. Σωστά, αλλά έτσι είναι οι κανόνες του παιχνιδιού. Και οι κανόνες υπάρχουν για να τους παραβιάζουμε. Ευτυχώς.) ΚΙΜΠΙ