Αυστηρές συστάσεις προς την ιταλική κυβέρνηση για το άνοιγμα των αγορών προϊόντων στον ανταγωνισμό κάνει ο Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ) στην ετήσια έκθεση για την ιταλική οικονομία που δόθηκε αυτήν την εβδομάδα στη δημοσιότητα, που φαίνεται να τα έχει βάλει με τις μικρές επιχειρήσεις. Αν και αναγνωρίζει ότι έχουν γίνει αρκετά βήματα για την ενίσχυση του ανταγωνισμού κατά την τελευταία δεκαετία, προσθέτει ότι αυτά δεν επαρκούν και πρέπει να γίνουν πολύ περισσότερα. Οι ομοιότητες της γειτονικής χώρας με την Ελλάδα από την άποψη αυτή είναι εκπληκτικές παρά τη γενικότερα μεγάλη διαφορά, ποσοτική και ποιοτική, των δύο οικονομικών.
«Η φτωχή επίδοση της ιταλικής οικονομίας, και ιδιαίτερα των κλάδων μεταποίησης και διανομής, μπορεί να οφείλεται κατά μεγάλο μέρος στην έλλειψη ανταγωνιστικών δυνάμεων» σημειώνει ο ΟΟΣΑ. Παραδόξως, ίσως, οι ανταγωνιστικές πιέσεις είναι σχετικά έντονες στους κλάδους όπου κυριαρχούν λίγες και σχετικά μεγάλες επιχειρήσεις – οι επιχειρήσεις σε αυτούς τους κλάδους εμφανίζονται να έχουν σχετικά μικρή δύναμη επιβολής των όρων τους στην αγορά. Αντίθετα μεγαλύτερο εμφανίζεται το πρόβλημα στους κλάδους όπου κυριαρχούν πολυάριθμες αλλά μικρές επιχειρήσεις. «Αν και αυτές οι αγορές έχουν μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων, οι επιχειρήσεις αυτές μπορεί να μην ασκούν έντονο ανταγωνισμό» γράφει ο ΟΟΣΑ.
Το «μυστικό» βρίσκεται ίσως στον ανταγωνισμό από το εξωτερικό και από αυτήν την άποψη η Ιταλία εμφανίζεται ως μια σχετικά «κλειστή» οικονομία. «O λόγος δείσδυσης εισαγωγών (σ.σ. εισαγωγές προς το σύνολο της εγχώριας ζήτησης) δείχνει ότι οι Ιταλοί παραγωγοί αντιμετωπίζουν ασθενέστερες ανταγωνιστικές πιέσεις από ξένες επιχειρήσεις σε σχέση με τις άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες». Μόνο η Ιαπωνία και οι ΗΠΑ έχουν χαμηλότερο λόγο διείσδυσης εισαγωγών από την Ιταλία στο σύνολο της μεταποίησης, αλλά πρόκειται για πολύ μεγαλύτερες οικονομίες – όσο μεγαλύτερη είναι μια οικονομία τόσο πιο αυτάρκης είναι. Σημειώνουμε ότι και η Ελλάδα είναι σχετικά «κλειστή» ιδίως αν ληφθεί υπόψη το μέγεθός της (ο βαθμός αυτάρκειας είναι συγκρίσιμος με την πολύ μεγαλύτερη Γερμανία και απέχει πολύ από ευρωπαϊκές χώρες ανάλογου πληθυσμού όπως το Βέλγιο).
Πάντως η έλλειψη ανταγωνισμού δεν είναι σε όλους τους κλάδους. O λόγος διείσδυσης εισαγωγών είναι συγκρίσιμος με τις άλλες χώρες του ΟΟΣΑ στους κλάδους που κυριαρχούν λίγες αλλά σχετικά μεγάλες επιχειρήσεις και πολύ χαμηλός (ο χαμηλότερος από τις χώρες του G7) στους «παραδοσιακούς» κλάδους με τις πολλές μικρές επιχειρήσεις. O χαμηλός λόγος των εξαγωγών στους ίδιους αυτούς κλάδους δείχνει ότι η έλλειψη εισαγωγών δεν οφείλεται στην πολύ καλή ανταγωνιστικότητα που έχουν οι ιταλικές επιχειρήσεις αλλά στην έλλειψη επαρκούς ανταγωνισμού και άρα στη δυσκολία εισόδου.
Ως μέτρα θεραπείας ο ΟΟΣΑ συστήνει τη μεταρρύθμιση της νομοθεσίας όπου εμποδίζει τον ανταγωνισμό. Αν και ο γενικός Νόμος για τον ανταγωνισμό δεν προβλέπει γενικές εξαιρέσεις, οι στρεβλώσεις στην αγορά προέρχονται από πολλά αποσπασματικά μέτρα που περιλαμβάνονται σε άλλους νόμους. O διεθνής οργανισμός ζητάει την κατάργηση των εμποδίων στη διανομή (μέτρα που προστατεύουν τα μικρά καταστήματα από τον ανταγωνισμό των μεγάλων αλυσίδων, όπως ωράρια κλπ.), την κατάργηση των εξουσιών της τοπικής αυτοδιοίκησης σε θέματα ανταγωνισμού, τον περιορισμό του ρόλου των ενώσεων ελευθέρων επαγγελματιών, την κατάργηση της επιβολής ελαχίστων αμοιβών ή συνιστώμενων τιμών και την κατάργηση των περιορισμών στη διαφήμιση. Αυτές είναι βεβαίως οι απόψεις του ΟΟΣΑ. Τώρα αν η επίλυση του προβλήματος του ανταγωνισμού φέρει άλλα προβλήματα (κλείσιμο μικρών επιχειρήσεων κλπ.) αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα…