Αυτήν τη στιγμή δεν είναι γνωστό ποια είναι τα οικονομικά προγράμματα των κομμάτων. Είναι βέβαιη η ημερομηνία των εκλογών, σίγουροι οι πρωταγωνιστές της πολιτικής αντιπαράθεσης, μάλλον αβέβαια τα προγράμματα με τα οποία θα αντιπαρατεθούν.
Η αβεβαιότητα αυτή θέτει σε κίνηση και πάλι την παγίδα των εντυπώσεων. Φαίνεται ότι οι άνθρωποι τις σημαντικότερες επιλογές τους δεν τις κάνουν με βάση τη μελέτη ορθολογικών στοιχείων που διαθέτουν. Είναι όπως στο χρηματιστήριο. Σπάνια οι επενδυτές επιλέγουν μετοχές με βάση τα πραγματικά στοιχεία ισολογισμών των εταιρειών. Συνήθως ακολουθούν την εικόνα που δημιουργούν οι προσδοκίες για μελλοντικά κέρδη και όσο μεγαλύτερες είναι οι προσδοκίες τόσο εντονότερη είναι η ορμή με την οποία επιλέγεται κάποια συγκεκριμένη μετοχή. Κάπως ανάλογα κινείται και η πολιτική αντιπαράθεση. Κανείς δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται για το οικονομικό ή άλλο πρόγραμμα των κομμάτων. Οι περισσότεροι είναι έτοιμοι να υποκύψουν στη γοητεία της στιγμής, την εντύπωση που προκαλεί η μία ή η άλλη κίνηση. Ωστόσο, η οικονομία έχει τις δικές της ανάγκες και προτεραιότητες που υπακούουν πάντα στις πολιτικές σκοπιμότητες και τις ανάγκες του πολιτικού κύκλου.
Το κρίσιμο θέμα είναι ποια προτεραιότητα είναι η αφετηρία του σχεδιασμού. Ας υποθέσουμε ότι η εύλογη και κοινά αποδεκτή αφετηρία είναι η επίτευξη της πραγματικής σύγκλισης. Και επειδή αυτή δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένει κανείς ότι θα πραγματοποιηθεί σε μία τετραετία, ας υποθέσουμε ότι ο στόχος είναι να επιτευχθεί πραγματική και μετρήσιμη πρόοδος στον στόχο αυτόν.
Υποθέτουμε ότι το όποιο κυβερνητικό πρόγραμμα εξασφαλίζει έναν ρυθμό ανάπτυξης τόσο υψηλό ώστε ανεξάρτητα από την πορεία των άλλων οικονομιών της Ευρωζώνης, θα πλησιάζουμε τον ιδεατό στόχο του μέσου όρου. Το επόμενο ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι με ποια μέσα πολιτικής, ποιους πόρους, θα αποκτήσει η ελληνική οικονομία την αναγκαία δυναμική. Ποια είναι η δέσμη μέτρων που θα επιτρέψουν την απογείωση της οικονομίας, που θα καταστήσουν περισσότερο αποδοτικές τις επενδύσεις, που θα βελτιώσουν την αποδοτικότητα των κεφαλαίων, ιδιωτικών και κρατικών. Ποια είναι τα μέτρα που θα αυξήσουν την απασχόληση, που θα βελτιώσουν το εισόδημα και το βιοτικό επίπεδα. Και όλα αυτά, με δεδομένα τα δημοσιονομικά προβλήματα, την απόδοση του κρατικού μηχανισμού, την περιορισμένη και καμμιά φορά χαοτική πολιτική απελευθέρωσης των αγορών που εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια.
Και προφανώς επειδή ένα κυβερνητικό πρόγραμμα δεν είναι κατάλογος συνθημάτων πρέπει να συνυπολογίζει και το ενδεχόμενο εμφάνισης αστάθμητων παραγόντων, όπως πόλεμοι και τρομοκρατικές ενέργειες, φυσικές καταστροφές και κρίσεις σε ξένες αγορές. Ακόμα και αν αποκλείσουμε το σενάριο κάποιας μεγάλης καταστροφής που συνήθως δεν επιβεβαιώνεται, είναι εύλογο να υποθέσει κανείς ότι και την επόμενη τετραετία θα υπάρξουν δυσάρεστες εξελίξεις. Ολα αυτά και πολλά ακόμα περιμένουμε να ακούσουμε απο τα πολιτικά κόμματα, μαζί με στοιχεία που πείθουν για τη ρεαλιστικότητα των επιλογών. Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα, στα οποία περιμένουν απαντήσεις οι ενεργοί πολίτες που θέλουν να αξιολογήσουν τις προεκλογικές υποσχέσεις των κομμάτων. Το κρίσιμο ερώτημα αφορά το απόλυτο μέγεθος αυτής της ομάδας ψηφοφόρων. Πιθανότατα δεν έχει το κρίσιμο μέγεθος ώστε να αναγκαστούν τα κόμματα να συγκεντρωθούν σε αξιόπιστα προγράμματα και γι’ αυτό κατευθύνονται προς τη συρραφή εύπεπτων συνθημάτων. Ισως όμως αυτό είναι το κρίσιμο λάθος.