Τα πρώτα συμπεράσματα της μελέτης που πραγματοποιεί το Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (IOBE) για τη δομή, τις στρατηγικές ανάπτυξης και τις προοπτικές του κλάδου πληροφορικής και επικοινωνιών παρουσιάστηκαν χθες σε ειδική εκδήλωση.
Βασικό συμπέρασμα που προκύπτει από τη μελέτη είναι οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης της εγχώριας αγοράς και τα σημαντικά χρηματοοικονομικά προβλήματα των εταιρειών πληροφορικής. Ωστόσο οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης των τηλεπικοινωνιών διασώζουν τη συνολική εικόνα του κλάδου.
Για τις επιχειρήσεις πληροφορικής το 2002 αναδεικνύεται ως το έτος όπου για πρώτη φορά την πενταετία 1998-2002 εμφανίζουν μείωση του τζίρου τους (-3%), ενώ τα καθαρά κέρδη υποχωρούν κατά -60% (το 2001 υποχώρησαν κατά -30%).
Το 1/3 του κλάδου εμφανίζεται ζημιογόνο, υποχωρούν τα μικτά κέρδη, τα διαθέσιμα, τα αποθέματα και τα ίδια κεφάλαια, ενώ η αύξηση των παγίων κεφαλαίων αντανακλά κυρίως το κύμα εξαγορών και συγχωνεύσεων της περιόδου. Η μείωση των αποθεμάτων αντικατοπτρίζει την προσπάθεια των επιχειρήσεων σε περίοδο ύφεσης της ζήτησης να προωθήσουν τα υπάρχοντα προϊόντα/υπηρεσίες. Η ρευστότητα των επιχειρήσεων πληροφορικής παραμένει σε χαμηλά επίπεδα, καθώς το 30% του δείγματος δεν φαίνεται να διαθέτει μόνιμο κεφάλαιο κίνησης. Παράλληλα, οι αυξημένες υποχρεώσεις προς τρίτους έχουν ως αποτέλεσμα τον περιορισμό πλέον των επεκτατικών κινήσεων, δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στη βασική δραστηριότητα, ενώ γίνεται προσπάθεια πώλησης μη στρατηγικών συμμετοχών που είχαν επενδυθεί ακόμα και εκτός πληροφορικής. Υπό τα δεδομένα αυτά αναμένονται, σύμφωνα με τη μελέτη, περισσότερες κινήσεις αναδιάρθρωσης του κλάδου εντός του 2004 και πιθανόν και στο 2005.Γενικότερα, πάντως, σύμφωνα με τη μελέτη, οι προοπτικές εξέλιξης της ζήτησης προϊόντων και υπηρεσιών πληροφορικής και επικοινωνιών παρουσιάζονται συγκρατημένα αισιόδοξες.
Ανάκαμψη
Σε διεθνές επίπεδο, η αγορά ΤΠΕ φαίνεται να ανακάμπτει από την ύφεση της προηγούμενης τριετίας και να επανέρχεται σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Στην Ευρώπη, για το 2002, η αγορά εμφάνισε αύξηση μόλις 0,2%, ενώ για το 2003 προβλέπεται ανάπτυξη 2,5% (4,1% για το 2004). Σε αυτό το περιβάλλον, η Ελλάδα φαίνεται να κινείται καλύτερα παρουσιάζοντας αύξηση της αγοράς κατά 1,4% (2002), τη δεύτερη καλύτερη επίδοση στην Ευρώπη, με τις τηλεπικοινωνίες όμως να είναι το τμήμα της αγοράς που τροφοδοτεί κυρίως την άνοδο. Οι προβλέψεις για την περίοδο μέχρι το 2006 δείχνουν μάλιστα μία συνολική ανάκαμψη, με τις Υπηρεσίες Πληροφορικής και τον Εξοπλισμό να επανέρχονται δυναμικά, ενώ οι Τηλεπικοινωνίες θα συνεχίσουν να επιτυγχάνουν τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά διεθνώς.
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) έχουν αυξήσει τον βαθμό υιοθέτησης Η/Υ και Διαδικτύου, καθώς το 35,6% χρησιμοποιεί Η/Υ και το 19,6% είναι συνδεδεμένο στο Διαδίκτυο (2002). Αν και σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά υπάρχει μία μικρή μόνο αύξηση, ο βαθμός πρόθεσης της μελλοντικής κατοχής Η/Υ και σύνδεσης στο Διαδίκτυο κινείται στο επίπεδο του 7-10%. Αναμένεται έτσι ένα ποσοστό χρήσης Η/Υ για το 2003 κοντά στο 41%, και σύνδεση στο Διαδίκτυο κοντά στο 23%. Από την άλλη, όλες οι μεγάλες επιχειρήσεις της χώρας είναι συνδεδεμένες στο Διαδίκτυο και ένα ποσοστό 80% έχει εταιρική παρουσία μέσω ιστοσελίδας. Μάλιστα οι μεγάλες επιχειρήσεις σε ποσοστό 53% δηλώνουν ότι θα αυξηθούν εντός του επόμενου έτους οι επενδύσεις τους σε ΤΠΕ, γεγονός το οποίο επιβεβαιώνει τη θετική προοπτική ενίσχυσης της ζήτησης στο άμεσο μέλλον. Στον πληθυσμό της χώρας παγιώνεται η τάση για 1 στους 4 χρήστες Διαδικτύου στον πληθυσμό 15-65 ετών, ενώ η χρήση του Η/Υ βρίσκεται στο 32,8% σε 28,9%. Το 30,5% των νοικοκυριών διαθέτουν Η/Υ (έναντι 27% στο προηγούμενο έτος) και ένα 15,2% διαθέτει σύνδεση στο Διαδίκτυο (έναντι 12,4%). Σημαντικό γεγονός και στην περίπτωση αυτή είναι οι εκδήλωση πρόθεσης του πληθυσμού προς τις νέες τεχνολογίες, καθώς 10-12% αυτών που δεν διαθέτουν Η/Υ ή σύνδεση δηλώνουν ότι θα αποκτήσουν εντός του επόμενου έτους. Επιπλέον προκύπτει ότι βασικότερος λόγος για τον οποίο δεν χρησιμοποιούνται οι νέες τεχνολογίες από τον υπόλοιπο πληθυσμό είναι κυρίως η πεποίθηση ότι αυτές δεν είναι απαραίτητες και όχι το κόστος κατοχής και χρήσης τους.
Σημαντικός προσδιοριστικός παράγοντας της ζήτησης σε ΤΠΕ είναι και το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα για την Κοινωνία της Πληροφορίας και οι δράσεις-παρεμβάσεις που αυτό περιλαμβάνει. Η εξέλιξη της εκτέλεσης των έργων θεωρείται από φορείς της αγοράς ως κινητήριος δύναμη δημιουργίας πρωτογενούς ή δευτερογενούς (άμεσης ή έμμεσης) ζήτησης τουλάχιστον για την επόμενη τριετία. Εντός του 2003 έγιναν βήματα προόδου, καθώς μεγάλο μέρος του Προγράμματος (83%) ενεργοποιήθηκε, οι εντάξεις έργων προχώρησαν σημαντικά, με αποτέλεσμα εντός του 2004 να αναμένεται η υλοποίηση έργων της τάξεως των 800 δισ. ευρώ, εφόσον βέβαια εξωτερικοί παράγοντες όπως οι δύο εκλογικές διαδικασίες και οι Ολυμπιακοί Αγώνες δεν καθυστερήσουν σημαντικά αυτήν την υλοποίηση. Στο επόμενο έτος αναμένεται να διοχετευτούν σημαντικά ποσά σε τομείς όπως η ηλεκτρονική κυβέρνηση – δημόσια διοίκηση, ηλεκτρονικό επιχειρείν και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, απασχόληση και κατάρτιση και βεβαίως οι ευρυζωνικές υποδομές και υπηρεσίες, που αποτελούν στρατηγικής σημασίας επένδυση για τη χώρα.
Η χρηματοοικονομική ανάλυση των επιχειρήσεων του κλάδου που περιλαμβάνεται επίσης στη μελέτη, ανέδειξε την υποχώρησή του κατά την τριετία 2000-2002, με δυσμενέστερο σημείο το 2002, με τις τηλεπικοινωνίες να δείχνουν μία μεγαλύτερη σταθερότητα. Οι παράμετροι που χαρακτηρίζουν την ελληνική περίπτωση συνδέονται με τη χρηματιστηριακή έκρηξη την περίοδο 1999-2001, όπου αλλεπάλληλες εξαγορές, χρηματιστηριακές πράξεις και αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου τονώνουν την κερδοφορία των επιχειρήσεων.
Η μελέτη που θα ολοκληρωθεί στα μέσα Απριλίου, διεξάγεται από το IOBE με τη χρηματοδότηση της Ειδικής Γραμματείας για την Κοινωνία της Πληροφορίας και τη συνεργασία του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Πληροφορικής & Επικοινωνιών Ελλάδας (ΣΕΠΕ) και του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Πληροφορικής Βορείου Ελλάδας (ΣΕΠΒΕ).