Αντιμέτωπη με το ενδεχόμενο να υποστεί σημαντικό περιορισμό των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων βρίσκεται η Ελλάδα, μετά την παρουσίαση των προτάσεων της Επιτροπής για τον προϋπολογισμό της Ενωσης καθώς και για την πολιτική συνοχής κατά την περίοδο 2007-2013. Μια σύντομη περίληψη των δύο εισηγήσεων και των αντιδράσεων που προκάλεσαν στις πρωτεύουσες της Ενωσης, είναι ότι τα κονδύλια θα κινούνται σε παραγματικές τιμές χαμηλότερα των σημερινών και θα έχουν ως κύριο στόχο την ενίσχυση των νέων κρατών-μελών όχι την περαιτέρω χρηματοδότηση των υφισταμένων.
Η παρουσίαση, την Τετάρτη, των εισηγήσεων για την πολιτική συνοχής, απετέλεσε τη σημαντικότερη ένδειξη των επερχόμενων δυσκολιών, καθώς η Ελλάδα ουσιαστικά καλείται να εισέλθει σε πορεία απογαλακτισμού από τα κοινοτικά κονδύλια, με ορατό τον κίνδυνο αντί για την ενηλικίωση της οικονομίας της να υποστεί ισχυρότατο σύνδρομο στέρησης…
Τι ακριβώς προτείνεται όμως; Το πρώτο που πρέπει να σημειωθεί είναι ότι προς το παρόν δεν υπάρχει συγκεκριμένη πρόταση ανά χώρα, κάτι που δεν προβλέπεται να υπάρξει παρά στα τέλη του έτους. Είναι όμως ήδη δυνατόν να γίνουν ορισμένες εκτιμήσεις.
Σε ό,τι αφορά το ταμείο συνοχής, αυτό από τα υφιστάμενα μέλη κατά βάσιν θα αφορά πλέον μόνο την Ελλάδα και την Πορτογαλία, καθώς είναι οι μόνες που εκπληρούν πλέον το κριτήριο για τη διάθεσή τους, που είναι να μην υπερβαίνει το μέσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ τους το 90% του κοινοτικού μέσου όρου. Δεν πρόκειται όμως για συγκλονιστικό ποσό: θα μοιρασθούμε με τους Πορτογάλους 6,055 δισεκατομμύρια ευρώ σε ολόκληρη την περίοδο 2007-2013.
Για το «κυρίως μενού», τα διαρθρωτικά ταμεία, η εικόνα είναι εξαιρετικά δύσκολη. Βάση υπολογισμού είναι το μέσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ κάθε περιφέρειας ως ποσοστό του αντίστοιχου κοινοτικού. Τα δε κονδύλια χωρίζονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες, τους στόχους 1, 2, και 3 που θα απορροφήσουν αντιστοίχως το 78,5%, το 17,2% και το 4,2% του συνόλου των κονδυλίων.
Ωστόσο, για τα υφιστάμενα μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, τα ποσοστά αυτά είναι μικρότερα, τα δε ποσά διαμορφώνονται σε 109,8 δισεκατομμύρια, 56,5 δισεκατομμύρια και 7,5 δισεκατομμύρια ευρώ αντιστοίχως για το σύνολο της περιόδου.
Για τη χώρα, ο σημαντικότερος κατά πολύ είναι ο στόχος 1, ο οποίος απευθύνεται σε περιφέρειες με σημαντική υστέρηση και, όπως είναι εμφανές, συγκεντρώνει τη συντριπτική πλειοψηφία των κονδυλίων.
Σήμερα στον στόχο 1 είναι ενταγμένη ολόκληρη η χώρα, εξ ου και ο πακτωλός των σχεδόν 25 δισεκατομμύριων ευρώ (ως κοινοτική χρηματοδότηση, σε τιμές 2000) του Γ΄ ΚΠΣ συνολικά. Αύριο, στο Δ΄ ΚΠΣ, περιφέρειες που συγκεντρώνουν μεταξύ του μισού και των δύο τρίτων του ελληνικού πληθυσμού μάλλον θα βρεθούν εκτός του στόχου αυτού…
Τούτο γιατί για να ενταχθεί μια περιφέρεια πρέπει το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της να μην υπερβαίνει το 75% του κοινοτικού μέσου όρου. Μια απαραίτητη διευκρίνιση είναι ότι ως κοινοτικός μέσος όρος θα εκληφθεί φυσικά εκείνος της Ευρώπης των 25, ο οποίος θα είναι κατά περίπου δέκα μονάδες χαμηλότερος από εκείνον της Ευρώπης των 15, κάτι που γεννά μύρια προβλήματα για τη χώρα. Επ’ αυτού όμως περισσότερα παρακάτω.
Τουλάχιστον τέσσερις περιφέρειες βρίσκονται ήδη πέραν του ορίου του 75%. Πρόκειται για τις Στερεάς Ελλάδος, Νοτίου Αιγαίου, Αττικής και Δυτικής Μακεδονίας. Επιπλέον, η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας εφάπτεται του 75% (ευρισκόμενη στο 73,6% το 2001), ενώ αρκετά κοντά, στο 70% βρίσκονται η Κρήτη και η περιφέρεια Πελοποννήσου.
Οι περιφέρειες
Η μεταχείριση που θα έχουν οι περιφέρειες αυτές είναι η εξής. Οι Στερεάς και Νοτίου Αιγαίου περνούν στον στόχο 2, ο οποίος έχει σχετικά περιορισμένα κονδύλια και, το κυριότερο, αφορά περιφέρειες σχεδόν όλων των κρατών της Ευρώπης, με προφανείς συνέπειες για το μέγεθος των κονδυλίων που θα λάβει η κάθε περιφέρεια.
Οι περιφέρειες Αττικής και Δυτικής Μακεδονίας μάλλον θα εξέλθουν τελικά του στόχου 1, αλλά μόνον λόγω του λεγόμενου «στατιστικού φαινομένου: το μέσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ τους θα ήταν πιθανότατα μικρότερο του 75% σε μια Ευρώπη των 15, αλλά υπερβαίνει το όριο στην Ευρώπη των 25. Περίπου 20 ευρωπαϊκές περιφέρειες βρίσκονται στη θέση αυτή και για την περίπτωσή τους προβλέπεται ο στόχος «1β».
Αυτός θα παράσχει τα κονδύλια με κάπως πιο γενναιόδωρο τρόπο απ’ ό,τι ο στόχος 2, όμως αυτά θα βαίνουν σταθερά μειούμενα κατά τη διάρκεια της περιόδου, ώστε να διαμορφωθούν σημαντικά χαμηλότερα από τα κονδύλια του «κανονικού» στόχου 1. Συνολικά δε, οι 20 ευρωπαϊκές περιφέρειες που βρίσκονται προ του στόχου 1β, θα μοιρασθούν, αναλόγως των αναγκών αλλά και των δυνατοτήτων τους, το ποσόν των 21,7 δισεκατομμυρίων ευρώ στην περίοδο 2007-2013.
Τέλος, υπάρχει ο στόχος 3, ο οποίος σε ό,τι αφορά την Ευρώπη των 15 περιλαμβάνει κάτι λιγότερο από 7,5 δισεκατομμύρια ευρώ και προορίζεται για προγράμματα βελτίωσης της οικονομικής διασύνδεσης παραμεθόριων περιφερειών των κρατών-μελών.