Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο εργαζόμενοι παραμένουν ανασφάλιστοι, δημιουργώντας συνθήκες άνισου ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων και αποστερώντας από τα ασφαλιστικά ταμεία έσοδα 4 δισ. ευρώ ετησίως. H συζήτηση για το ασφαλιστικό δεν αγγίζει το μείζον θέμα της εισφοροδιαφυγής και του αθέμιτου κρυφού ανταγωνισμού που προκαλεί. H ανάγκη λήψης μέτρων για την τήρηση της ασφαλιστικής πειθαρχίας φαίνεται ακόμη πιο αναγκαία, καθώς οι εκτιμήσεις των υπηρεσιών των ασφαλιστικών ταμείων που συγκέντρωσε η Ομοσπονδία Προσωπικού για τα τελευταία τρία χρόνια, αποκαλύπτουν ότι η εισφοροδιαφυγή αυξήθηκε από το 16% στο 20%. Το προφίλ του ανασφάλιστου δεν συμπίπτει απαραιτήτως με αυτό του μετανάστη, αφού μόνον ένας στους τρεις προέρχεται από το αλλοδαπό δυναμικό.
Η εισφοροδιαφυγή εντοπίζεται στις οικοδομικές εργασίες, στην απασχόληση των συνταξιούχων, στη δεύτερη εργασία, στην περιστασιακή απασχόληση των εποχικών επιχειρήσεων του επισιτισμού, αλλά και στις γεωργικές, αλιευτικές εργασίες. καθώς και στους αυταπασχολούμενους που έχουν την έδρα τους σε κωμοπόλεις και χωριά με λιγότερους από 2.000 κατοίκους. Οι εργαζόμενοι στις βιοτεχνίες του κέντρου και της περιφέρειας, αλλά και οι οικιακοί βοηθοί που εργάζονται σε περισσότερους από έναν εργοδότες, συμπληρώνουν την εικόνα.
Μεγάλοι χαμένοι, τα ταμεία, που αποτελούν τη ραχοκοκκαλιά του ασφαλιστικού συτήματος, το IKA (500.000 ανασφάλιστους), ο ΟΓΑ (έως και 400.000), το TEBE, το TAE, το ΤΣΑ (150.000). H έλλειψη ασφαλιστικής συνείδησης και απαξίωσης του θεσμού της σύνταξης, η αναχρονιστική και αναποτελεσματική οργάνωση των ασφαλιστικών υπηρεσιών -παρά τα βήματα στο IKA-, η ανεργία, η παραοικονομία και η παράνομη δόμηση, η ασαφής οριοθέτηση της ασφαλιστικής «ύλης» κάθε ταμείου και η δυσκολία προσαρμογής τους στην κινητικότητα της αγοράς εργασίας, αποτελούν μόνο κάποιες από τις αιτίες. Ιδιαίτερος παράγοντας για την έξαρση της εισφοροδιαφυγής είναι το ύψος των εισφορών, το οποίο επιβαρύνει αναίτια εργοδότες και εργαζομένους. Εργαζόμενος με αποδοχές 1.000 ευρώ και αύξηση 4% το 2005 αποκόμισε καθαρή αύξηση μόνο 21,6 ευρώ, καθώς εκτός του φόρου κατέβαλε και 16% μεγαλύτερη ασφαλιστική εισφορά. Αλλά και ο συνεπής εργοδότης κατέβαλε επιπλέον εισφορά στα ταμεία 11,2 ευρώ. Ακόμη μεγαλύτερη ήταν η επιβάρυνση και των δύο στα βαρέα και ανθυγιεινά, οδηγώντας πολλούς αναγκαστικά στην εισφοροδιαφυγή.