Την εβδομάδα που πέρασε δημοσιεύθηκε η Ερευνα της Παγκόσμιας Τράπεζας (με στοιχεία 2003-04) για το επιχειρηματικό κλίμα σε 155 χώρες (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα) και σχεδόν ταυτόχρονα παρουσιάστηκε από τον υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών το προσχέδιο του Εθνικού Προγράμματος Μεταρρυθμίσεων (ΕΜΠ) για το διάστημα 2005-08. Ο συγχρονισμός, αν και τυχαίος, δεν θα μπορούσε να είναι καλύτερος.
Το Πρόγραμμα αναφέρει τις μεταρρυθμιστικές επιλογές της χώρας για την επόμενη τριετία, με στόχο την ανταγωνιστικότητα, τη βιώσιμη ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Ενα από τα βασικά κεφάλαια του Προγράμματος είναι αφιερωμένο ακριβώς στο επιχειρηματικό κλίμα και τις πολιτικές που ακολουθούνται για να το καταστήσουν φιλικότερο. Ερχεται, έτσι, σαν απάντηση στις αδυναμίες που εντοπίζονται από την ανεξάρτητη Ερευνα και καθιστά σαφή την επιλογή της κυβέρνησης για συντονισμένη αντιμετώπιση των χρόνιων προβλημάτων που έχουν εντοπισθεί. Εξάλλου η θετική συσχέτιση μεταξύ επιχειρηματικού κλίματος και ψηλών ποσοστών απασχόλησης είναι ξεκάθαρη.
Μεγάλα περιθώρια
Αρκεί μια ματιά σε βασικούς δείκτες που παρουσιάζει η Ερευνα, για να συμπεράνει κανείς ότι η σχετική θέση της χώρας μας αφήνει πολλά περιθώρια βελτίωσης. Συγκεκριμένα, η Ελλάδα κατέχει την 80ή θέση στην κατάταξη της Παγκόσμιας Τράπεζας και την τελευταία μεταξύ των κρατών-μελών του ΟΟΣΑ, αλλά και της Ε.Ε. στο συνολικό αποτέλεσμα, στον συνδυασμό, δηλαδή, και των δέκα επιμέρους δεικτών. Αν δούμε ξεχωριστά μερικούς από αυτούς, τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα. Π.χ., ένας δείκτης στον οποίο η χώρα μας κατέχει πολύ χαμηλή θέση (128η μεταξύ των 155 εξεταζόμενων χωρών), αφορά τον βαθμό προστασίας των επενδυτών. Σε χαμηλή θέση (121η) μας κατατάσσει η δυσκολία στην ίδρυση μιας επιχείρησης. Στη χαμηλότερη (148η) θέση από τους δέκα δείκτες μάς τοποθετεί η κατάσταση στην αγορά εργασίας.
Η χώρα μας βρίσκεται, ούτως ή άλλως, στη δίνη του ολοένα και εντεινόμενου παγκόσμιου ανταγωνισμού και αντιμετωπίζει ισχυρές προκλήσεις. Είναι σαφές ότι η βελτίωση του κλίματος είναι μονόδρομος. Είναι απαραίτητη και αναγκαία συνθήκη για την υποστήριξη της επιχειρηματικής δράσης, έτσι ώστε να οδηγήσει σε περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας.
Τι θα προωθήσει
Το ΕΠΜ περιλαμβάνει μια σειρά δράσεων που στόχο έχουν να αντιμετωπίσουν πολλά από τα προβλήματα που αναδεικνύει η Ερευνα. Η σταδιακή μείωση των φορολογικών συντελεστών των κερδών των επιχειρήσεων, η αυτοματοποίηση των ελέγχων, η απλούστευση του φορολογικού συστήματος, τα νέα επενδυτικά κίνητρα (που ήδη έχουν προσελκύσει επενδυτικό ενδιαφέρον 1,4 δισ. ευρώ), το νομικό πλαίσιο για τις συμπράξεις δημόσιου – ιδιωτικού τομέα αποτέλεσαν μερικές από τις πρώτες επιλογές.
Η απλοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης νέων βιομηχανικών επιχειρήσεων και η σχεδιαζόμενη επέκτασή της σε επιχειρήσεις του εμπορίου και των υπηρεσιών δημιουργούν ευκολότερες συνθήκες εισόδου. Τα χωροταξικά σχέδια της βιομηχανίας, του τουρισμού, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά και η ολοκλήρωση του εθνικού χωροταξικού σχεδίου καθώς και η επέκταση του δικτύου των Βιομηχανικών Περιοχών και η αναβάθμιση των υφιστάμενων αναμένεται να απαντήσουν στην έλλειψη σαφούς χωροθέτησης και στις συνεπαγόμενες δυσκολίες εγκατάστασης.
Τα προετοιμαζόμενα νομοσχέδια για τη σύσταση των Α.Ε., την Ευρωπαϊκή Εταιρεία, το Γενικό Εμπορικό Μητρώο, τη δημιουργία υπηρεσιών μιας στάσης στα Επιμελητήρια, την ενθάρρυνση της εγκατάστασης επιχειρήσεων που προσφέρουν υπηρεσίες αποκλειστικά εκτός συνόρων, καθώς και η αναμόρφωση του πτωχευτικού δικαίου αποτελούν επίσης μερικές από τις μεταρρυθμίσεις που προωθούνται προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι υπάρχουσες αδυναμίες και να ενισχυθεί η επιχειρηματική δράση.
Η σχεδιαζόμενη απελευθέρωση αγορών δικτύων, η επιτάχυνση του ρυθμού ενσωμάτωσης στην Ενιαία Αγορά (υιοθέτηση κοινοτικών οδηγιών), το νομοσχέδιο για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες, οι δράσεις για την ενίσχυση της εξωστρέφειας της οικονομίας, η εφαρμογή του προγράμματος δράσης για τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες καθώς και η σταδιακή αύξηση των δαπανών σε έρευνα και καινοτομία, αλλά και η επανίδρυση της δημόσιας διοίκησης αναμένεται επίσης να συνεισφέρουν στη βελτίωση του κλίματος.
Τέλος, οι αλλαγές στα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης, επανεκπαίδευσης και επανατοποθέτησης στην αγορά εργασίας, η έμφαση στη χρήση νέων τεχνολογιών, η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, η μείωση της σχολικής διαρροής, η διά βίου εκπαίδευση, η αύξηση των διευκολύνσεων για τις νέες μητέρες στοχεύουν στην ποιοτική αναβάθμιση και την αύξηση του ποσοστού απασχόλησης. Είναι σαφές ότι επιλογή μας είναι η δημιουργία των όρων και των προϋποθέσεων για την προσφορά «έξυπνης» εργασίας, εργασίας, δηλαδή, που να ανταποκρίνεται στο είδος ανάπτυξης που επιθυμούμε.
Κοινωνική συνοχή
Η Ελλάδα στην προσπάθειά της να οργανώσει και να συντονίσει μεθοδικά και αποτελεσματικά τις προσπάθειές της, προχώρησε στη σύνταξη του ΕΠΜ, το προσχέδιο του οποίου δόθηκε ήδη για δημόσια διαβούλευση και συζήτηση με τους υπεύθυνους φορείς. Με άλλα λόγια, σχεδιάστηκε ένας οδικός χάρτης μεταρρυθμίσεων, σε κρίσιμους τομείς όπως είναι τα δημόσια οικονομικά, η αγορά κεφαλαίου και προϊόντων, η εκπαίδευση και η απασχόληση, ο εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης, η τεχνολογία, καθώς και η περιφερειακή και κοινωνική συνοχή. Στόχος των μεταρρυθμίσεων είναι η δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας, η βιώσιμη ανάπτυξη και η κοινωνική συνοχή καθώς και η σύγκλιση της χώρας μας με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Το επόμενο στάδιο πριν από την παρουσίαση του ΕΠΜ στην Ε.Ε. (όπως θα κάνουν και οι 25 χώρες-μέλη) είναι η δημιουργική ανταλλαγή απόψεων με όλους τους ενδιαφερόμενους. Είναι αυτονόητο ότι η αναζήτηση κοινών θέσεων θα πρέπει να απαντά στις σύγχρονες προκλήσεις, που η χώρα μας ήδη αντιμετωπίζει.
* H κ. Ελένη Λουρή-Δενδρινού είναι καθηγήτρια του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθύντρια του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού.