Το τελευταίο χρονικό διάστημα, η αξιωματική αντιπολίτευση εγκαλεί την κυβέρνηση για τις διατάξεις του νόμου 3227/04 «Μέτρα για την αντιμετώπιση της ανεργίας και άλλες διατάξεις», οι οποίες δεν έχουν ακόμη ενεργοποιηθεί και συγκεκριμένα για το άρθρο 2 που προβλέπει την επιδότηση των εργοδοτικών εισφορών σε επιχειρήσεις που προσλαμβάνουν ειδικές ομάδες ανέργων, όπως οι άνεργες μητέρες, οι νέοι, κ.λπ.
Σωρεία ατελειών
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Αποτελεί τραγική ειρωνεία και πρόκληση ταυτόχρονα, να διατείνεται το ΠΑΣΟΚ ότι η θεμελιώδης τομή στα ζητήματα των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης, τα είκοσι χρόνια που βρίσκονταν σωρευτικά στην εξουσία, ήταν ένας νόμος που ψήφισε μόλις ένα μήνα(!) πριν από τις εκλογές του 2004 και μάλιστα με σωρεία νομοτεχνικών ατελειών. Τούτο συνιστά, μεταξύ άλλων, ευθεία ομολογία της αποτυχίας των μέχρι τότε πολιτικών απασχόλησης.
Σήμερα, ο στόχος της ενθάρρυνσης των εργοδοτών να προσλαμβάνουν ανέργους που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, όπως οι άνεργες μητέρες ανηλίκων τέκνων, οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας, τα άτομα προχωρημένης ηλικίας κ.λπ., ικανοποιείται πλήρως μέσω των στοχευμένων και ειδικών προγραμμάτων που καθιέρωσε ή ενεργοποίησε ο ΟΑΕΔ μετά το 2004. Τέτοια παραδείγματα είναι η «Ολοκληρωμένη Παρέμβαση υπέρ των Γυναικών», το Ειδικό Πρόγραμμα Προώθησης στην Απασχόληση Ανέργων Νέων», κ.λπ. Προγράμματα με πραγματικές επιχορηγήσεις που υπερβαίνουν κατά πολύ το ύψος των εργοδοτικών εισφορών και μάλιστα για διπλάσια χρονική διάρκεια από την οριζόμενη στον παραπάνω νόμο.
Με διαφορετικά λόγια, οι προβλέψεις του νόμου για επιδότηση του ύψους των εργοδοτικών εισφορών σε περιπτώσεις πρόσληψης ανέργων από ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, είχαν ενδεχομένως νόημα πριν από δύο και τρία χρόνια. Τότε που οι επιδοτούμενες θέσεις απασχόλησης στα κατ’ έτος προκηρυσσόμενα γενικά προγράμματα μοιράζονταν με συστηματικό τρόπο σε πέντε – έξι μεγάλες επιχειρήσεις. Τότε που το «νεκρό βάρος» των προγραμμάτων υπερέβαινε το 50%, δηλαδή πάνω από τις μισές επιχειρήσεις θα προσελάμβαναν ούτως ή άλλως προσωπικό και χωρίς επιδότηση. Τότε που ο ΟΑΕΔ λειτουργούσε ως τροφοδότης φθηνής εργασίας σε επιλεγμένες επιχειρήσεις.
Σημαντικότερο όλων είναι, πάντως, η επισήμανση ότι η γενική διατύπωση του νόμου (στο άρθρο 2) και η χωρίς χρονικούς περιορισμούς εφαρμογή του, εγκυμονεί κινδύνους για τη γενικότερη ισορροπία του ασφαλιστικού συστήματος. Ως έχει, ο νόμος ισοδυναμεί ουσιαστικά με οιονεί γενικευμένη μείωση των εργοδοτικών εισφορών, καθώς η εις βάθος χρόνου εφαρμογή του είναι σίγουρο ότι θα δημιουργήσει πιέσεις υποκατάστασης του υφιστάμενου προσωπικού με φθηνότερο εργατικό δυναμικό, μέσω της συνεχούς ανακύκλωσης των εργαζομένων με ανέργους ειδικών κατηγοριών. Ουσιαστικά το άρθρο 2 του ν. 3227/04 ως έχει, αξιοποιώντας την αδυναμία ελέγχου εφαρμογής των σκοπίμως ασαφών προϋποθέσεων, στήνει ένα ιδιόμορφο «γαϊτανάκι» ανακύκλωσης φθηνής εργασίας.
Οι νομοτεχνικές ανεπάρκειες του νόμου είναι πολλές. Συγκεκριμένα, δεν ορίζεται με σαφή τρόπο φορέας εφαρμογής των διατάξεων, δεν ορίζεται ο εισηγητής των κοινών υπουργικών αποφάσεων που απαιτούνται. Επιπλέον, η διάταξη για συμψηφισμό των επιδοτούμενων εργοδοτικών εισφορών, με τις φορολογικές και άλλες υποχρεώσεις των επιχειρήσεων υποκρύπτει σαφή προσπάθεια προνομιακής μεταχείρισης αφερέγγυων επιχειρήσεων, οι οποίες σήμερα αποκλείονται από τα προγράμματα επιχορήγησης του ΟΑΕΔ.
Προχειρότητα
Τέλος, χαρακτηριστικό της προχειρότητας των νομοθετικών παρεμβάσεων του ΠΑΣΟΚ στο πεδίο της απασχόλησης και της ασθενούς επαφής με την πραγματικότητα, είναι και το άρθρο 1 του παραπάνω νόμου (έχει ήδη ενεργοποιηθεί), για τη μετατροπή του επιδόματος ανεργίας σε επίδομα απασχόλησης. Το ως άνω άρθρο προβλέπει την επιχορήγηση εργοδοτών (στο ύψος του επιδόματος ανεργίας) για την απασχόληση επιδοτούμενων ανέργων. Ο χρόνος επιχορήγησης αντιστοιχεί στη διάρκεια χορήγησης του επιδόματος ανεργίας και ως εκ τούτου η ανταπόκριση των επιχειρήσεων είναι μέχρι σήμερα περιορισμένη.
Η εμπειρία εφαρμογής της διάταξης αυτής, αποδεικνύει ότι οι θεσμικές μεταμοσχεύσεις μέτρων και παρεμβάσεων από τα μοντέλα της αλλοδαπής είναι αναποτελεσματικές, εάν δεν λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες της εγχώριας αγοράς εργασίας. Γι’ αυτό τον λόγο στοχεύουμε στην αναμόρφωση του παραπάνω μέτρου, με την επέκταση του συνολικού χρόνου επιδότησης και τη δημιουργία πραγματικών προϋποθέσεων για την άμεση επανένταξη των επιδοτούμενων ανέργων στην απασχόληση.
Από όλα τα παραπάνω συνάγεται ότι ο νόμος 3227/04 έχει τα χαρακτηριστικά και παθογένειες του συνόλου σχεδόν της νομοθετικής παραγωγής του ΠΑΣΟΚ στον τομέα της απασχόλησης. Πρόχειρες διατάξεις και αποσπασματικές, με λεκτικές ωραιοποιήσεις οι οποίες δύσκολα υποκρύπτουν έρπουσες σκοπιμότητες. Είναι λοιπόν επιτακτική ανάγκη η τροποποίησή του, σύμφωνα και με τις πρόσφατες κατευθύνσεις του υπουργού Απασχόλησης & Κοινωνικής Προστασίας.
*Ο κ. Γιώργος Βερναδάκης είναι διοικητής του ΟΑΕΔ