Η Ελλάδα μπορεί να είναι υπερήφανη για τις επιδόσεις της στην οικονομία τα τελευταία χρόνια. Ο ρυθμός ανάπτυξης την περασμένη δεκαετία ήταν από τους ισχυρότερους μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ. Είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό ότι η αναπτυξιακή δυναμική διατηρήθηκε τα τελευταία δύο χρόνια, βασιζόμενη κυρίως στις επενδύσεις και στις εξαγωγές, σε μια περίοδο κατά την οποία το δημοσιονομικό έλλειμμα περιορίστηκε σημαντικά και μειώθηκε κάτω από το 3% του ΑΕΠ. Η βελτίωση των δημόσιων οικονομικών συνεπάγεται ότι σύντομα η Ελλάδα θα εξέλθει από τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος, ενώ η ανάπτυξη αναμένεται να διατηρηθεί ισχυρή και φέτος. Μια σημαντική μεταρρύθμιση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση βρίσκεται σε εξέλιξη. Ταυτόχρονα, συνεχίζεται η μεταρρύθμιση στους τομείς της κοινής ωφέλειας. H Ελλάδα, όμως, δεν μπορεί να επαναπαυτεί στις δάφνες της. Υπολείπεται ακόμη σε κρίσιμους τομείς για να διατηρήσει την ευημερία στο μέλλον. Τώρα, που η οικονομική συγκυρία είναι ευνοϊκή, είναι η ώρα να προχωρήσουν μεταρρυθμίσεις σε τομείς, όπως η δημόσια διοίκηση, το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, η αγορά εργασίας και ο ανταγωνισμός στις αγορές προϊόντων. Η Ελλάδα χρειάζεται επίσης να συνεχίσει την προσπάθεια για τον έλεγχο των δημόσιων οικονομικών και για τη βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματός της.
Ανάπτυξη
Στον ΟΟΣΑ, οι χώρες μαθαίνουν από τις επιτυχίες των άλλων. Αυτή η πρακτική επεκτείνεται. Εχουμε προσκαλέσει πέντε χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας που είναι ένας σημαντικός εταίρος της Ελλάδας, ιδιαίτερα στον τομέα της ενέργειας, να ξεκινήσουν συζητήσεις για την ένταξή τους στον ΟΟΣΑ και επιθυμούμε να ενισχύσουμε τις σχέσεις μας με μεγάλες χώρες, όπως είναι η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία. Παράλληλα, συνεργαζόμαστε με τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, προκειμένου να τις βοηθήσουμε να προσελκύσουν περισσότερες επενδύσεις. Η Ελλάδα υποστηρίζει ενεργά αυτήν την πρωτοβουλία, παρέχοντας τη σημαντική εμπειρία της από τις στενές εμπορικές της σχέσεις με αυτές τις χώρες. Η περιοχή είναι μια από τις πιο δυναμικά αναπτυσσόμενες της Ευρώπης και του κόσμου και αυτό αποτελεί έναν από τους λόγους για την ταχύρρυθμη ανάπτυξη της Ελλάδας, ιδιαίτερα στους τομείς των τραπεζών, της ναυτιλίας και γενικότερα του εμπορίου.
Στην τελευταία έκθεση για την ελληνική οικονομία, ο ΟΟΣΑ εντοπίζει μια σειρά από τομείς, όπου η Ελλάδα μπορεί να μάθει από την εμπειρία των άλλων. Για παράδειγμα, στην εκπαίδευση, που είναι το κλειδί για την επιτυχία στη σημερινή κοινωνία της πληροφορίας, οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις αποτελούν ένα ουσιαστικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά θα πρέπει να υπάρξει συνέχεια. Η τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα έχει εδώ και πολλά χρόνια έναν από τους χαμηλότερους βαθμούς αυτονομίας και ευελιξίας μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ. Το ποσοστό των πτυχιούχων στην Ελλάδα είναι από τα χαμηλότερα στον ΟΟΣΑ, ενώ το ποσοστό των φοιτητών που εγκαταλείπουν τις σπουδές είναι από τα υψηλότερα, όπως και η διάρκεια των σπουδών είναι από τις μεγαλύτερες. Πολλοί που έχουν τη δυνατότητα σπουδάζουν στο εξωτερικό, αλλά δεν επιστρέφουν όλοι στην Ελλάδα.
Δημόσια οικονομικά
Στον τομέα των δημόσιων οικονομικών, η βελτίωση είναι εντυπωσιακή. Εχει γίνει πολλή δουλειά για την ενίσχυση των εσόδων, όπως με την προσπάθεια για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής. Αλλά το δημόσιο χρέος είναι ακόμη υψηλό και πρέπει να γίνουν περισσότερα για τον περιορισμό των δαπανών. Υπάρχουν μεγάλα περιθώρια για εξοικονόμηση πόρων, όπως για παράδειγμα με το να γίνουν πιο αποτελεσματικές οι δημόσιες επιχειρήσεις και οι δημόσιες υπηρεσίες. Αλλες χώρες του ΟΟΣΑ, από τον Καναδά και τη Νέα Ζηλανδία ώς την Ισπανία και τη Σουηδία, πέτυχαν μεγάλη και διατηρήσιμη βελτίωση στα δημόσια οικονομικά, περιορίζοντας τις δημόσιες δαπάνες. Η Ελλάδα θα μπορούσε να ακολουθήσει με περαιτέρω περιορισμό των δημοσίων δαπανών.
Η διασφάλιση της δημοσιονομικής σταθερότητας απαιτεί, πάνω από όλα, μια ριζική μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Στον τομέα αυτόν, η Ελλάδα έχει μείνει πολύ πίσω από τις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ. Αν και τα προβλήματα του ασφαλιστικού συστήματος στην Ελλάδα είναι από τα πιο σημαντικά μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, η κοινή γνώμη, σύμφωνα με τις έρευνες, δείχνει να έχει έλλειψη γνώσης τους.
Χωρίς μεταρρύθμιση, οι συντάξεις θα απορροφούν περισσότερο από το 20% του ΑΕΠ ώς το 2050, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στον ΟΟΣΑ. Αυτό θα άφηνε λιγότερους πόρους για άλλες κοινωνικές δαπάνες, όπως για τη φροντίδα των παιδιών και για την κοινωνική προστασία. Οι περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ τώρα συνδέουν τις συντάξεις με τα εισοδήματα σε όλη τη διάρκεια του εργασιακού βίου και όχι στο τέλος του. Ενας αυξανόμενος αριθμός χωρών, μεταξύ των οποίων η Σουηδία και η Φινλανδία, προσαρμόζουν αυτόματα τα ασφαλιστικά τους συστήματα προς το αυξανόμενο προσδόκιμο ζωής. Ισως ακόμη πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι περισσότερες χώρες αναγνωρίζουν τώρα ότι η δυνατότητα πρόωρης συνταξιοδότησης, συχνά πολύ πριν από την ηλικία συνταξιοδότησης που προβλέπεται από τη νομοθεσία, πρέπει να επανεξεταστεί, για να συνεχίσουν οι πολίτες να εργάζονται. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα αποκλεισθούν περιπτώσεις, όπου υφίστανται συγκεκριμένοι λόγοι για πρόωρη συνταξιοδότηση, όπως είναι η ασθένεια ή η αναπηρία. Αλλά αυτές οι περιπτώσεις πρέπει να ελέγχονται προσεκτικά, ώστε να διασφαλισθεί ότι το ασφαλιστικό σύστημα θα είναι δίκαιο για όλους.
Υπήρξαν σημαντικές βελτιώσεις, προκειμένου να γίνουν πιο ανταγωνιστικές οι αγορές προϊόντων. Και αυτό αναμφισβήτητα ήταν ένας από τους βασικούς λόγους της ισχυρής βελτίωσης της παραγωγικότητας την τελευταία δεκαετία. Ωστόσο, το υφιστάμενο κανονιστικό πλαίσιο εμποδίζει τον ανταγωνισμό, σε σχέση με τα ισχύοντα διεθνώς και υστερεί πολύ σε σύγκριση με τη βέλτιστη πρακτική χωρών, όπως είναι η Αυστραλία, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Χρειάζονται άμεσα δράσεις για να βελτιωθεί ο ανταγωνισμός στις επαγγελματικές ομάδες, στο λιανικό εμπόριο και στους τομείς κοινής ωφέλειας, όπως είναι ο ηλεκτρισμός, οι τηλεπικοινωνίες και οι μεταφορές.
Αγορά εργασίας
Στην αγορά εργασίας, επίσης, οι μεταρρυθμίσεις χρειάζονται για να διευκολυνθεί η είσοδος των νέων αλλά και των γυναικών στις ηλικίες των 30 και 40 στην αγορά εργασίας. Η ανεργία στην Ελλάδα μειώθηκε, αλλά παραμένει υψηλή σε σύγκριση με άλλες χώρες. Και παρότι τα ποσοστά απασχόλησης των ανδρών στις παραγωγικές ηλικίες είναι από τα υψηλότερα στον ΟΟΣΑ, ο τρόπος με τον οποίο καθορίζονται οι κατώτατοι μισθοί, σε συνδυασμό με την αυστηρή νομοθεσία για την προστασία της απασχόλησης, καθιστά ιδιαίτερα δύσκολη την εξεύρεση εργασίας για όσους επιθυμούν να μπουν για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας ή να ξαναμπούν έπειτα από ένα διάστημα απουσίας. Ιδιαίτερα ανησυχητικός είναι ο υψηλός αριθμός νέων που δεν εργάζονται, αλλά και δεν σπουδάζουν ή δεν εκπαιδεύονται.
Οι συστάσεις που περιέχει η Εκθεση του ΟΟΣΑ για την Ελλάδα αποτελούν προκλήσεις, τις οποίες οι πολιτικοί όλων των κομμάτων πρέπει να αντιμετωπίσουν. Το κλειδί για να σημειωθεί πρόοδος είναι ο δημόσιος διάλογος. Σε μια σειρά από σημαντικά ζητήματα, με πιο προφανές αυτό των συντάξεων, ο διάλογος έχει καθυστερήσει. Η έναρξη του διαλόγου και η άμεση λήψη δράσης, τώρα που οι οικονομικές συνθήκες είναι ευνοϊκές, θα μειώσει το κόστος της προσαρμογής και θα αυξήσει τις πιθανότητες επιτυχίας μεταρρυθμίσεων που είναι καλά σχεδιασμένες.
* Ο κ. Ανχελ Γκουρία είναι γενικός γραμματέας του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης.