Το μεγάλο στοίχημα της παρούσης κυβέρνησης -επανεπιβεβαιώθηκε άλλωστε και με τις Προγραμματικές Δηλώσεις- είναι η τακτοποίηση του κράτους. Είτε την ονομάζει κανείς επανίδρυση είτε μεταρρύθμιση είτε οτιδήποτε άλλο, το ζητούμενο είναι το ίδιο: Με ποιον τρόπο μπορούν οι γραφειοκρατικές διαδικασίες να επιταχυνθούν και να απαιτούν μικρότερο κόστος.
Το ζήτημα άλλωστε είναι… ασύμμετρο: Με μια μικρή παρέμβαση δημιουργούνται μεγάλα οφέλη. Για παράδειγμα, σύμφωνα με κάποιες δειγματοληπτικές μετρήσεις, η επίσπευση των διαδικασιών για όσους βγαίνουν στη σύνταξη αλλά και η άμεση ενημέρωση από τα ληξιαρχεία προς τα Ταμεία για όσους παύουν να παίρνουν σύνταξη (για τους ευνόητους λόγους) μπορούν να εξοικονομήσουν περίπου 300 εκατ. ευρώ ετησίως, με προφανές κέρδος για το ασφαλιστικό. Η απαραίτητη τεχνολογία υπάρχει. Τα κονδύλια για να «στηθεί» ένα τέτοιο σύστημα αυτοματισμού μπορούν να εξευρεθούν. Γι’ αυτό και ο υπουργός Οικονομίας κ. Γ. Αλογοσκούφης επιχειρηματολογεί για την επίλυση του ασφαλιστικού -κυρίως- με καλύτερη διαχείριση και μηχανοργάνωση.
Αλλά, η τεχνολογία των ηλεκτρονικών υπολογιστών μπορεί να βοηθήσει σε πολλά ακόμα πεδία. Π.χ. η απευθείας σύγκριση του κόστους των προμηθειών στα νοσοκομεία θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγάλη εξοικονόμηση κονδυλίων που χάνονται -ας πούμε- εξαιτίας της έλλειψης πληροφόρησης. Κάθε χρόνο γίνονται περίπου 9.000 διαγωνισμοί από 289 φορείς του ΕΣΥ στις οποίες συμμετέχουν 1.144 προμηθεύτριες επιχειρήσεις (ελληνικών και ξένων συμφερόντων) για περίπου 500.000 είδη ιατροτεχνολογικών προϊόντων και 11.000 φάρμακα. Πέρσι, δαπανήθηκαν περί τα 2,5 δισ. ευρώ συνολικά. Το σχετικό νομοσχέδιο ενοποίησης του συστήματος προμηθειών ψηφίστηκε το 2006. Τα αποτελέσματά του, ακόμα να φανούν…
Στον φορολογικό τομέα, οι διασταυρώσεις στοιχείων υπολογίζεται ότι έχουν ενισχύσει τα δημόσια έσοδα από φόρους κατά περίπου 30%, όχι μόνο γιατί συλλαμβάνεται η φοροδιαφυγή αλλά περισσότερο γιατί οι φορολογούμενοι επιλέγουν να μη φοροδιαφεύγουν, αφού γνωρίζουν ότι οι πιθανότητες να τους πιάσουν είναι πλέον μεγάλες. Και τούτο το ζήτημα, των διασταυρώσεων, είναι παρονυχίδα μπροστά στο συνολικότερο θέμα της εύρυθμης και διαφανούς λειτουργίας της εφορίας.
Ομως, και στο αναπτυξιακό κομμάτι της οικονομίας, δηλαδή στην επιχειρηματικότητα, μπορεί κανείς να αποκομίσει ανάλογα ωφελήματα από τη απλοποίηση των διαδικασιών. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας για να ιδρυθεί μια ΕΠΕ στην Ελλάδα χρειάζονται 15 πιστοποιητικά και άδειες, και 38 ημέρες γραφειοκρατίας. Στη Δανία χρειάζονται το πολύ έξι ημέρες και 5 πιστοποιητικά. Δεν είναι ανάγκη, φυσικά, να προβεί κανείς σε σύγκριση αριθμών για να υποστηρίξει ότι η οικονομική δραστηριότητα στη Δανία είναι πολύ περισσότερο ανεπτυγμένη από εκείνη στην Ελλάδα.
Οπως, επίσης, υπολογίζει η World Bank, το γραφειοκρατικό κόστος για την εξαγωγή ενός κοντέινερ φθάνει στα περίπου 1.000 δολάρια έπειτα από 20 ημέρες προσπαθειών και την προσκόμιση 5 απαραίτητων εγγράφων, ενώ για την εισαγωγή ενός κοντέινερ απαιτούνται 1.245 δολάρια, 25 ημέρες και 6 έγγραφα. Αυτή είναι η χειρότερη επίδοση ανάμεσα στις χώρες του ΟΟΣΑ.
Τα παραπάνω παραδείγματα σημαίνουν αυξημένο κόστος που μοιραία μετακυλίεται στο προϊόν και το καθιστά μη ανταγωνιστικό στις διεθνείς αγορές. Μια δραστική περικοπή στο γραφειοκρατικό κόστος, λοιπόν, θα μετέτρεπε αυτόματα μια ολόκληρη σειρά προϊόντων βιώσιμα στις αγορές αλλά και θα δημιουργούσε συνθήκες σημαντικά μικρότερης πίεσης στο κόστος εργασίας, όπως αποδεικνύουν τα παραδείγματα άλλων ευρωπαϊκών χωρών που συνεχίζουν να παράγουν προϊόντα ανθεκτικά στον ανταγωνισμό των λεγόμενων «χωρών ευκαιρίας».
Χρειάζεται, λοιπόν, ένα καινούργιο μοντέλο ανάπτυξης για τη χώρα. Με δράσεις υπέρ της απλοποίησης και της επιτάχυνσης των αναπόφευκτων γραφειοκρατικών διαδικασιών που ταλανίζουν κυρίως τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Εκείνες ακριβώς που παράγουν το μεγαλύτερο κομμάτι πλούτου στη χώρα και, κυρίως, στηρίζουν την απασχόληση και την αγορά εργασίας.
Αρα, τα υπουργεία, με επικεφαλής το αρμόδιο υπουργείο Ανάπτυξης, θα πρέπει επιτέλους να μετατραπούν σε οργανισμούς one stop shop, όπου ο πολίτης, είτε επιχειρηματίας είτε απλός ιδιώτης, θα βρίσκει λύση στο πρόβλημά του χωρίς να περιφέρεται από υπηρεσία σε υπηρεσία.
Το τέλος, λοιπόν, της διαδικασίας των Προγραμματικών Δηλώσεων και της παρεπόμενης ψήφου εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση σήμερα, σηματοδοτεί την εκκίνηση εφαρμογής μεταρρυθμίσεων που έχουν καθυστερήσει τουλάχιστον δέκα χρόνια…