Βραχύβιος θα είναι ο προϋπολογισμός που ψηφίζεται σήμερα στη Βουλή, καθώς όλα δείχνουν ότι οι βασικοί του στόχοι θα αναθεωρηθούν πολύ γρήγορα, ενώ δεν αποκλείεται οι νέοι να τεθούν από άλλον υπουργό. Κατά γενική ομολογία, πρόκειται για έναν «υπεραισιόδοξο» προϋπολογισμό, που δεν έχει λάβει σοβαρά υπόψη του τις αβεβαιότητες και το διεθνές αρνητικό οικονομικό κλίμα, το οποίο όπως φαίνεται θα επιδεινωθεί μέσα στο 2009.
Αυτή τη στιγμή, θεωρείται σίγουρο ότι οι στόχοι του υπουργείου Οικονομίας για τον ρυθμό ανάπτυξης (2,7%) και το έλλειμμα (2% του ΑΕΠ) του 2009 δεν θα επιτευχθούν. Ολοι οι διεθνείς οίκοι «χαμηλώνουν» τον πήχυ της ανάπτυξης σε επίπεδα κάτω του 1% για το 2009, ενώ έχουν δημοσιευτεί και πρόβλεψεις που θέλουν την Ελλάδα να βρίσκεται σε ύφεση του χρόνου (δηλαδή να έχει αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης).
Στις 19 Ιανουαρίου η Κομισιόν θα ανακοινώσει τις νέες εκτιμήσεις της για τις οικονομίες των χωρών-μελών της E.E., που θα είναι χειρότερες από τις προβλέψεις του Νοεμβρίου. Σε αυτές ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας εκτιμάται στο 2,5% και το έλλειμμα στο 2,2%, ποσοστά τα οποία είναι ήδη χειρότερα από αυτά που προβλέπουν οι ελληνικές αρχές. Οι νέες προβλέψεις της Κομισιόν θα ενσωματωθούν πιθανόν στο αναθεωρημένο Πρόγραμμα Σταθερότητας που θα υποβάλει το υπουργείο Οικονομίας στις Βρυξέλλες στα μέσα Ιανουαρίου. Ετσι, επί της ουσίας θα αναθεωρούνται και οι στόχοι του προϋπολογισμού.
Επίσης, ο προϋπολογισμός του 2009 προβλέπει μειωμένες δαπάνες για το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) κατά 8,8%. Αυτό σημαίνει ότι μέσα στο αρνητικό οικονομικό περιβάλλον, με όλες τις οικονομίες να επιβραδύνονται και να ψάχνουν τρόπους για να στηρίξουν την ανάπτυξή τους, η κυβέρνηση αποφάσισε να πραγμοτοποιήσει λιγότερες επενδύσεις του χρόνου.
Η σημαντική υπέρβαση στο εννεάμηνο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου του ελλείμματος της κεντρικής κυβέρνησης κατά 800 εκατ. ευρώ εξαιτίας κυρίως της υστέρησης των εσόδων, το δημοσιονομικό κόστος των εξαγγελθέντων μέτρων για την αποκατάσταση των πληγεισών επιχειρήσεων, την ενίσχυση των οικονομικά ασθενεστέρων και τον τουρισμό, καθώς και το υπέρογκο χρέος που θα πρέπει να εξυπηρετηθεί σε συνθήκες αυξημένου κόστους δανεισμού, είναι οι σημαντικότεροι λόγοι που οδηγούν στην αναθεώρηση των στόχων τόσο για φέτος όσο και για του χρόνου.
Στο σκέλος των εσόδων γίνεται λόγος για απόκλιση ύψους 2 δισ. ευρώ για το 2008 και 5 δισ. ευρώ για το 2009. Μια υστέρηση στα φετινά έσοδα -ήδη η «μαύρη τρύπα» στο δεκάμηνο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου ξεπερνάει τα 2,5 δισ. ευρώ- θα προκαλέσει μείωση των εσόδων και του επόμενου έτους, αφού η διαμόρφωσή τους εξαρτάται από την τελική εικόνα των εσόδων του 2008.
Ακόμα και οι εισπράξεις από το Ενιαίο Τέλος Ακινήτων (ETAK), στις οποίες στηριζόταν το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης για την αντιστροφή της εικόνας, φαίνεται πως φέτος δεν θα αποδώσουν τα αναμενόμενα, αφού μόλις αυτήν την εβδομάδα άρχισαν να στέλνονται από τις εφορίες τα σχετικά σημειώματα στους υπόχρεους.
Ο κυριότερος όμως λόγος για τις αμφιβολίες που διατυπώνονται στο κομμάτι των εσόδων έχει να κάνει με την ελαστικότητά τους (αύξηση εσόδων προς αύξηση ονομαστικού ΑΕΠ), που είναι ιδιαιτέρως υψηλή, και μάλιστα σε περίοδο οικονομικής κρίσης.
Με ρυθμό αύξησης 5,9% του ονομαστικού ΑΕΠ για το 2009 και ρυθμό αύξησης των φορολογικών εσόδων 13,2%, η ελαστικότητα των εσόδων διαμορφώνεται στο 2,23%, όταν για φέτος -που υπάρχει πρόβλημα- η ελαστικότητα κυμαίνεται στο 1,45%. Ενδεικτικό του πόσο υπεραισιόδοξος είναι ο στόχος αυτός, είναι το γεγονός ότι από το 2001 μέχρι και το 2007, η ελαστικότητα δεν ξεπέρασε ποτέ το 1,15%.
Ετσι, η χαμηλότερη ανάπτυξη θα μειώσει και τον ρυθμό αύξησης των εσόδων του 2009, ενώ αν προστεθεί και το δημοσιονομικό κόστος των εξαγγελθέντων μέτρων των τελευταίων ημερών, δημιουργείται ένα εκρηκτικό μείγμα για τον εκτροχιασμό του ελλείμματος.
Ταυτόχρονα, είναι αβέβαιο το πού θα φτάσουν οι δαπάνες εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους. Μέσα στο πρώτο εξάμηνο, το Δημόσιο θα πρέπει να αναχρηματοδοτήσει 28 δισ. ευρώ, καθώς τόσες είναι οι λήξεις των κρατικών ομολόγων. Ομως, το τελευταίο διάστημα το κόστος δανεισμού του Δημοσίου αυξάνεται συνεχώς, με τη διαφορά απόδοσης (spread) των ελληνικών 10ετών ομολόγων με τα αντίστοιχα γερμανικά να καταρρίπτει το ένα αρνητικό ρεκόρ 9ετίας μετά το άλλο.
Φέτος, σημειώθηκε υπέρβαση στις δαπάνες για τόκους ύψους 800 εκατ. ευρώ οι οποίες διαμορφώθηκαν τελικά στα 11,3 δισ. ευρώ, ενώ για το 2009 υπολογίζεται ότι θα ανέλθουν στα 12 δισ. ευρώ. Στόχος, που από πολλούς θεωρείται ότι θα ξεπεραστεί. Συνολικά, το 2009 η Ελλάδα θα πρέπει να δανειστεί περί τα 45 δισ. ευρώ, ενώ διατυπώνονται σοβαρά ερωτήματα για το αν θα μπορέσει να βρει επενδυτές να την δανείσουν και με ποιο αντίτιμο.