Οι κυβερνήσεις αλλάζουν, αλλά το έλλειμμα μένει, μαζί με τις υποχρεώσεις της χώρας έναντι αφ’ ενός της δημοσιονομικής κοινής λογικής αφ’ ετέρου του Συμφώνου Σταθερότητας και της ανάγκης να περιορισθεί το έλλειμμα κάτω του 3% εντός ευλόγου χρονικού διαστήματος που προς το παρόν εκπνέει στο τέλος του 2010 ανεξαρτήτως του αποτελέσματος των εκλογών της 4ης Οκτωβρίου.
Σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε χθες στις Βρυξέλλες, ο επίτροπος Οικονομικών Χοακίν Αλμούνια υπήρξε σαφής ως προς ένα πράγμα: ότι οι υπηρεσίες του θα κρίνουν την Ελλάδα ως κράτος και όχι ως κυβέρνηση για να επισημάνει ότι δικαιολογίες δεν υπάρχουν, καθώς «όλοι οι αρχηγοί και όλα τα κόμματα, γνωρίζουν πολύ καλά την κατάσταση».
Κατάσταση εν προκειμένω είναι η υποχρέωση της χώρας να περιορίσει το έλλειμμά της κάτω του 3% και δη κατά τρόπο μόνιμο, με άλλα λόγια εφαρμόζοντας αντιστοίχως μόνιμες διαρθρωτικές μεταβολές στη δομή του προϋπολογισμού και, επ’ ουδενί όπως κατ’ επανάληψιν αλλά μάλλον ματαίως επέμειναν οι Βρυξέλλες, με εφάπαξ φοροεισπρακτικά μέτρα.
Ετσι, ανεξαρτήτως της κάλπης της 4ης Οκτωβρίου, οι Βρυξέλλες συνεχίζουν κανονικά τη διαδικασία αξιολόγησης της πορείας της οικονομίας και της αποτελεσματικότητας των μέτρων που έχουν ληφθεί ή εξαγγελθεί και θα εκδώσουν το δικό τους πόρισμα στις αρχές Δεκεμβρίου σχετικά με το τι έχει γίνει, τι δεν έχει γίνει, τι πρέπει να γίνει και, κυρίως για το πώς θα πεισθεί η επόμενη κυβέρνηση, όποια και αν είναι αυτή, να το πράξει.
Η απόφαση εκείνη θα έχει δύο παραμέτρους: τον βαθμό καταναγκασμού της Αθήνας και το χρονικό περιθώριο που θα δοθεί.
Σε ό,τι αφορά το πρώτο, λογική εξέλιξη είναι η περαιτέρω «πρόοδος» της Ελλάδας στην κλίμακα επιτήρησης του Συμφώνου Σταθερότητας, με υπαγωγή της στην παράγραφο 9 του άρθρου 104 της συνθήκης του Μάαστριχτ που προβλέπει πραγματική, στενή επιτήρηση με τριμηνιαία υποβολή εκθέσεων προόδου από ελληνικής πλευράς, υπό την απειλή επιβολής στη χώρα προστίμου ύψους 0,5% του ΑΕΠ.
Ωστόσο, δεν μπορεί να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο αυτή η στενή επιτήρηση να επιβληθεί και χωρίς επίσημη υπαγωγή της χώρας στο 104-9 μέχρι να «σταθεί στα πόδια της» η νέα κυβέρνηση και να αποδείξει ότι, πράγματι ξέρει τι πρέπει να γίνει. Παράλληλα θα κριθεί τότε και πόσος χρόνος θα δοθεί στη νέα κυβέρνηση για να περιορίσει το έλλειμμα και δεδομένου ότι μια εμμονή στην, συνομολογημένη με την Αθήνα, απαίτηση για η μείωση του κάτω του 3% το 2010 είναι ανεδαφική, θεωρείται βέβαιο ότι θα δοθεί περαιτέρω πίστωση χρόνου, πιθανότατα μέχρι το τέλος του 2011, πάντα εν αναμονή πειστηρίων της σοβαρότητας με την οποία αντιμετωπίζεται η κατάσταση.
Το παρελθόν της επιτήρησης
Δεν θα είναι η πρώτη φορά που η Ελλάδα υποβάλλεται στο μαρτύριο της στενής επιτήρησης με ανά τρίμηνο αξιολόγησης του προϋπολογισμού της. Το ίδιο συνέβη το 2005-2006 και, αν μη τι άλλο, οι κοινοτικοί μπορούν να ισχυρισθούν ότι τότε το έλλειμμα περιορίσθηκε, για να λάβει πάλι την ανιούσα τον επόμενο μόλις χρόνο. Στη Φρανκφούρτη, έδρα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, όταν η χώρα επανετέθη σε καθεστώς επιτήρησης, το 2008, κορυφαίος Ευρωπαίος αξιωματούχος τη χαρακτήρισε «αυτιστική». Η Ελλάδα θεωρείται αναξιόπιστος και μη συνεργάσιμος εταίρος γιατί, πρώτον, βγήκε από την πρώτη επιτήρηση με το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του 2006 και ξαναμπήκε σε επιτήρηση, αμέσως μετά, το 2007. Δεύτερον, η οικονομική πολιτική και ιδίως τα μέτρα που ελήφθησαν από τις αρχές του φετινού χρόνου για τη συγκράτηση του ελλείμματος όχι μόνο δεν απέδωσαν, αλλά επιπλέον -και κυρίως- δεν ήταν αντίστοιχα των κατευθύνσεων που είχε δώσει το Ecofin τον Μάρτιο: ήταν στην πλειονότητά τους μέτρα προσωρινού χαρακτήρα και εισπρακτικά. Το Ecofin ζητούσε μέτρα μόνιμου χαρακτήρα, ιδίως από την πλευρά των δαπανών.