Ισχυρή κυβέρνηση προτιμούν οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης, ωστόσο δεν τους προβληματίζει μια δεύτερη προσφυγή στις κάλπες αν δεν προκύψει αυτοδυναμία με την πρώτη. Αυτό για το οποίο ανησυχούν είναι το αυξανόμενο δημοσιονομικό έλλειμμα: όπως εκτιμούν, το υψηλό έλλειμμα αποτελεί το σύμπτωμα της ασθένειας της ελληνικής οικονομίας, η οποία υποφέρει από την εκτεταμένη διαφθορά στη Δημόσια Διοίκηση, και σημειώνουν δηκτικά ότι η φοροδιαφυγή έχει εξελιχθεί σε «εθνικό σπορ». Η άμεση μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος προβάλλει πάντως ως η βασική πρόκληση για την επόμενη κυβέρνηση, καθώς όπως προειδοποιούν, η μελλοντική πιστοληπτική αξιολόγηση της χώρας θα εξαρτηθεί από αυτό.
«Μια ισχυρότερη κυβέρνηση είναι καλύτερη από μία ασθενέστερη», εκτιμά μιλώντας στην «Κ» ο αναλυτής για την Ελλάδα και διευθυντής της Fitch Ratings Κρις Πράις, ο οποίος εκτιμά ότι μια άνετη κυβερνητική πλειοψηφία θα ήταν καλύτερη για την οικονομία. Διευκρινίζει, πάντως, ότι ο οίκος δεν προτίθεται να προβεί σε μια βιαστική αναθεώρηση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, αλλά να δώσει ένα χρονικό περιθώριο -«περίπου δύο μηνών»- μέχρι να ξεκαθαρίσει το πολιτικό πεδίο και, βεβαίως, να διαφανούν οι προθέσεις της νέας κυβέρνησης. Και αυτό διότι «συχνά υπάρχει χάσμα μεταξύ των προγραμμάτων των κομμάτων που διεκδικούν την εξουσία και των πολιτικών που τελικά εφαρμόζονται, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά διεθνώς».
Ερωτώμενος αν οι εκλογές μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την πιστοληπτική αξιολόγηση της χώρας, ο αναλυτής του οίκου Standard & Poor’s Μάρκο Μίρσνικ είναι κατηγορηματικός: «Αυτό που θα πίεζε εκ νέου την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας είναι μια συνεχιζόμενη εξασθένηση των δημόσιων οικονομικών». Αντίθετα, «μια διαρθρωτική βελτίωσή τους, που θα οδηγούσε στη μείωση του δημόσιου χρέους ή μέτρα που θα αντιμετώπιζαν τις μακροπρόθεσμες προκλήσεις της γήρανσης του πληθυσμού στον προϋπολογισμό, θα μπορούσε να βελτιώσει την πιστοληπτική αξιολόγηση της χώρας». Αν και η παρακολούθηση της χώρας μας είναι συνεχής από τον οίκο, επισημαίνει ότι η πιστοληπτική της αξιολόγηση έχει ορίζοντα διετίας. Καθώς μάλιστα η αξιολόγηση της S&P για την Ελλάδα (σ.σ. που υποβαθμίστηκε στο Α- στις αρχές του χρόνου) έχει σταθερή προοπτική, αυτή «δεν βρίσκεται υπό πίεση». Ο κ. Μίρσνικ δεν ανησυχεί για μια νέα προσφυγή στις κάλπες σε περίπτωση που οι εκλογές της 4ης Οκτωβρίου δεν βγάλουν αυτοδύναμη κυβέρνηση, διότι, όπως λέει, «η Ελλάδα έχει ένα σταθερό πολιτικό σύστημα».
Ως προς τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η νέα κυβέρνηση, ο διευθυντής της Fitch προτάσσει τη διαφθορά, την οποία θεωρεί τη βαθύτερη αιτία της παραγωγής ελλειμμάτων. «Η καταπολέμηση της αυξανόμενης διαφθοράς είναι κρίσιμης σημασίας, θα πρέπει να γίνουν σοβαρές προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση», τονίζει ο κ. Πράις, σημειώνοντας ότι «κανένα από τα δύο κόμματα δεν διεκδικεί δάφνες σε αυτόν τον τομέα». Οπως λέει χαρακτηριστικά, «οι Ελληνες πολιτικοί δεν αντιλαμβάνονται πόσο υπονομεύει η εκτεταμένη διαφθορά τη θέση τους στο εξωτερικό», και προσθέτει ότι «είναι πραγματικά καταγέλαστο ότι δεν υπήρξε κάποια δίκη για τα σκάνδαλα διασπάθισης δημόσιας περιουσίας». Ο κ. Πράις επισημαίνει ότι «αυτό δε σημαίνει μόνο να κλείσουν φυλακή τους αντιπάλους τους, αλλά και στελέχη του δικού της κόμματος. Μόνο έτσι θα πείσουν ότι ασχολούνται σοβαρά με την καταπολέμηση της διαφθοράς».
Ο ίδιος εστιάζει τη διαφθορά στη Δημόσια Διοίκηση, ακόμη και στην παιδεία. Οπως εκτιμά, η μείωση του δημόσιου χρέους μπορεί να επιτευχθεί κυρίως με μείωση των δημοσίων δαπανών, που εκτοξεύονται λόγω και των υπεράριθμων δημοσίων υπαλλήλων, και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, που έχει εξελιχθεί σε «εθνικό σπορ».
Η αναλύτρια του Economist Intelligence Unit Μέγκαν Γκριν τονίζει ότι οι μεγάλες προκλήσεις είναι η μείωση του ελλείμματος και η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, δύο ζητήματα που θεωρεί συνυφασμένα. Και εκείνη, ωστόσο, θεωρεί ότι το έλλειμμα είναι το σύμπτωμα, ενώ η ασθένεια είναι η διαφθορά, που θεωρεί «το μείζον ζήτημα για τη χώρα».
Η S&P προβλέπει ότι μακροπρόθεσμα, ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας θα είναι χαμηλότερος από τα προ της κρίσης επίπεδα, λόγω της μεγάλης εξάρτησης από την εγχώρια ζήτηση και τα προβλήματα ανταγωνιστικότητας, τα οποία αποδίδει στην επίμονη διαφορά του πληθωρισμού και της αύξησης του κόστους εργασίας σε σχέση με την Ευρωζώνη. Διαφορετική άποψη έχει πάντως ο οίκος Fitch, που θεωρεί πιθανή την επιστροφή σε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, της τάξης του 4%, σε 2-3 χρόνια – επισημαίνοντας, ωστόσο, ότι αυτό δεν είναι σε καμία περίπτωση σίγουρο. Οπως εξηγεί ο κ. Πράις, η επιστροφή σε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης θα βασισθεί στον τουριστικό κλάδο και τη ναυτιλία, αλλά και στη συνεχιζόμενη σύγκλιση της χώρας με την Ευρωζώνη. Ο ίδιος, μάλιστα, εκτιμά ότι το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν έχει μεγάλη βιομηχανική παραγωγή μάλλον θετικό είναι για την οικονομία στην παρούσα συγκυρία.
Ο οίκος S&P προβλέπει αρνητική ανάπτυξη -1,8% το 2009, και εκτιμά ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα θα εκτοξευθεί στο 7% του ΑΕΠ. Οι εκτιμήσεις του Economist Intelligence Unit κάνουν λόγο για συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 2,5% το 2009, και οριακή ανάπτυξη 0,2% το επόμενο έτος. Οσο για το δημοσιονομικό έλλειμμα, θεωρεί ότι θα ανέλθει στο 6,8% του ΑΕΠ φέτος, και ακόμη περισσότερο το 2010, στο 7,3% του ΑΕΠ.
Οι ζημίες της απογραφής
«Πρέπει να γίνει κάθε προσπάθεια ώστε να αποτραπεί μια νέα σημαντική προς τα πάνω αναθεώρηση του δημοσίου χρέους», τονίζει ο αναλυτής της Fitch Κρις Πράις. Οπως θυμίζει, «η δημοσιονομική απογραφή της κυβέρνησης της Ν.Δ. έκανε τεράστιο κακό στην αξιοπιστία της χώρας», κάτι που τονίζει ότι δεν θα πρέπει να επαναληφθεί με τυχόν αποκαλύψεις νέων χρεών από την επόμενη κυβέρνηση. «Παγίδα» χαρακτηρίζει την πρόταση για ένα ομόλογο που θα χρηματοδοτήσει το ενδοκυβερνητικό χρέος και η αναλύτρια του EIU Μέγκαν Γκριν. Σύμφωνα με το σκεπτικό της, το δημόσιο χρέος αυξάνεται τόσο γρήγορα, που οι αγορές ομολόγων θα αιφνιδιάζονταν και θα εστίαζαν στην αύξησή του και όχι στην υπόσχεση μεγαλύτερης διαφάνειας στο μέλλον. «Είναι μια ωραία ιδέα», λέει χαρακτηριστικά, «που όμως δεν θα έχει όμορφο αποτέλεσμα». Οπως σημειώνει, μάλιστα, «δεν έχει εκλείψει ο κίνδυνος προβλημάτων στην εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους, αν και είναι σαφώς μικρότερος από ό,τι φοβόμασταν πριν από έξι μήνες». Το EIU προβλέπει ότι το δημόσιο χρέος της Ελλάδας θα ανέλθει στο 105,3% του ΑΕΠ το 2010.
Οσο για τον αναλυτή της S&P Μάρκο Μίρσνικ, αποφεύγει να τοποθετηθεί για το θέμα λόγω της προεκλογικής περιόδου. Ο ίδιος πάντως τονίζει ότι οι εκτιμήσεις του για το ελληνικό δημόσιο χρέος βασίζονται στον ορισμό της Συνθήκης του Μάαστριχτ, και με βάση αυτό το 2009 προβλέπει ότι θα ανέλθει στο 109,1% του ΑΕΠ!