Ελλειμμα άνω του 8% του ΑΕΠ και ένα χρέος που η δυναμική του, λόγω της ύφεσης, είναι ισχυρότερη απ’ ό, τι στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και θα προσεγγίσει το 110% του ΑΕΠ, θα παραλάβει και θα πρέπει να αντιμετωπίσει άμεσα η νέα κυβέρνηση.
Η εκρηκτική αύξηση του ελλείμματος που τροφοδοτεί το χρέος δεν είναι απόρροια της διεθνούς κρίσης. Δεν είναι συγκυριακή και γι’ αυτό δεν είναι ορθή η σύγκριση που κάνουν κυβερνητικά στελέχη με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Στις περισσότερες από αυτές τις χώρες το έλλειμμα οφείλεται στα έκτακτα πακέτα για τη στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας. Η Ελλάδα δεν διαμόρφωσε τέτοιο πακέτο και τα μέτρα στήριξης της πραγματικής οικονομίας είχαν -στη συντριπτική τους πλειονότητα- είτε τη μορφή της εγγύησης δανείων που δεν επιβαρύνουν άμεσα το έλλειμμα είτε χρηματοδοτούνταν από προγράμματα του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (Δ΄ ΚΠΣ).
Τόσο το φετινό όσο και το έλλειμμα των προηγούμενων ετών οφείλεται στα χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας και στην αδυναμία των κυβερνήσεων -της απερχόμενης και των προηγουμένων- να τα αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά.
Είναι ενδεικτικό ότι από το 2001 έως το 2009 οι πρωτογενείς δαπάνες (και όχι οι δαπάνες για τόκους που χρησιμοποιούνται εσχάτως για να εξηγήσουν πάσα δημοσιονομική νόσο) αυξήθηκαν κατά 125%, ενώ το ονομαστικό ΑΕΠ την ίδια περίοδο αυξήθηκε κατά 63% (της αναθεώρησης συμπεριλαμβανομένης).
Από το 2004 έως το 2009 οι πρωτογενείς δαπάνες σημείωσαν αύξηση κατά 74,3%, ενώ το ονομαστικό ΑΕΠ κατά 38,5%.
Οι δαπάνες για αποδοχές των δημόσιων υπαλλήλων αυξήθηκαν κατά 91% στη 10ετία και κατά 65% στην 6ετία.
Με άλλα λόγια, οι πρωτογενείς δαπάνες αυξάνονται την τελευταία 10ετία με ρυθμό διπλάσιο του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ υπερβαίνοντας κάθε χρόνο -χωρίς καμία εξαίρεση- το στόχο του προϋπολογισμού. Και εάν την περίοδο της πρώτης επιτήρησης, τη διετία 2005 – 2006 αυξήθηκαν με σχετικά χαμηλό ρυθμό (5,3% και 6,7% αντίστοιχα), τα επόμενα χρόνια εκτινάχθηκαν στα ύψη (+11,7% το 2007 και 8,5% το 2008) καταδεικνύοντας ότι η συγκράτηση ήταν προσωρινή.
Από την άλλη, τα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού τη 10ετία 2001 αυξήθηκαν κατά 65% και την 6ετία 2004 – 2009 κατά 41%, όσο περίπου και το ονομαστικό ΑΕΠ στις αντίστοιχες περιόδους. Για μια οικονομία όπως η ελληνική που βασίζεται κυρίως στην κατανάλωση και θεωρητικώς θα έπρεπε να έχει υψηλή φοροδοτική ικανότητα, η αύξηση των εσόδων κατά το ποσοστό της αύξησης του ΑΕΠ είναι μια απογοητευτική επίδοση που διαμορφώνεται από την αναποτελεσματικότητα του διεφθαρμένου φοροεισπρακτικού μηχανισμού και την αποτελεσματικότητα των φοροφυγάδων.
Το έλλειμμα δεν ανήλθε στο 8% του ΑΕΠ και ίσως ακόμη υψηλότερα φέτος λόγω της κρίσης, όπως δεν μειώθηκε ποτέ στην πραγματικότητα από το 7,4% το 2004, στο 2,6% του ΑΕΠ το 2006. Η δημοσιονομική προσαρμογή κατά την περίοδο της πρώτης επιτήρησης ήταν αποτέλεσμα εκτεταμένης δημιουργικής λογιστικής. Το 2006, το πλεόνασμα των ασφαλιστικών ταμείων, των ΟΤΑ και των νοσοκομείων αυξήθηκε κατά 1 δισ. ευρώ σε ένα χρόνο, άγνωστο γιατί. Οι αμυντικές δαπάνες άρχισαν να καταγράφονται και πάλι με τον προ του 2004 τρόπο, ώστε να επιβαρύνονται οι προϋπολογισμοί των επόμενων χρόνων. Μέρος των δαπανών για τόκους, περισσότερα από 2,5 δισ. ευρώ, μεταφέρθηκαν με swaps στο μέλλον. Αυτό ίσως εξηγεί και την κατά τα άλλα ανεξήγητη απότομη αύξηση των δαπανών για τόκους στη διετία 2008 και 2009 στα 11,3 και 12 δισ. ευρώ αντίστοιχα. Από το 2000 έως το 2007, οι δαπάνες για τόκους κυμαίνονταν μεταξύ 9,3 – 9,7 δισ. ευρώ. Τέλος, το Δημόσιο και οι φορείς του κήρυξαν στάση πληρωμών προς τους προμηθευτές τους. Στα 12 δισ. ευρώ τουλάχιστον υπολογίζονται οι οφειλές του κράτους προς τις επιχειρήσεις. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 5% του ΑΕΠ και είναι ένα κρυφό έλλειμμα και χρέος που θα παραλάβει μαζί με το επίσημο η νέα κυβέρνηση.