Το σχετικό ανέκδοτο, παλιό αλλά καλό, θυμίζει πόσο κοντά στον γκρεμό μπορεί να φτάσει μια χώρα, όταν συστηματικά αγνοεί την καλή οργάνωση των μηχανισμών που λειτουργούν το κράτος, τις επιχειρήσεις και κάθε άλλη συλλογική προσπάθεια. «Τι θα συνέβαινε αν η έρημος γινόταν κομμουνιστική»; «Στην αρχή, τίποτα. Αργότερα, πάντως, θα υπήρχε έλλειψη σε άμμο». Βεβαίως, στην περίπτωσή μας δεν υπάρχει παρόμοιος κίνδυνος. Οι κομμουνιστές μόνο στη φαντασία τους σαλτάρουν στα υπουργεία και προτιμούν την… «ανυπακοή», γεγονός που συντηρεί τη συμπάθεια μερίδας του πληθυσμού, μικρότερης πάντως από εκείνη που συνήθως δείχνουμε στα «κακά παιδιά».
Ομως, το άλλο, με την «έρημο», είναι πραγματικό πρόβλημα. Κυρίως γιατί ακόμη και σε κατ’ αρχήν συμπαθέστατους πολιτικούς συμβαίνει, όταν τους πιάνει το «Μανιάτικο», να οδηγούνται σε ακραίες όσο και ανούσιες συμπεριφορές. Με αποτέλεσμα, στην προσπάθειά τους να υπηρετήσουν κομματικο-συνδικαλιστικές εμμονές και προκαταλήψεις να καθίστανται βλαπτικοί προς το κράτος και την παράταξή τους. Ο Γιώργος Παπανδρέου έχει μελετήσει πολύ καλύτερα απ’ όσο κάποιοι του αποδίδουν, σκεπτόμενοι πως είναι απλώς θέμα… στυλ, πόσο σημαντικοί είναι οι άνθρωποι όταν χρειάζεσαι την καλύτερη, κατά το δυνατόν, λειτουργία των μηχανισμών.
Ο πρωθυπουργός, σε αντίθεση με πολλούς υπουργούς της παρούσας κυβέρνησης, διαθέτει πλούσια εμπειρία ατυχιών και προβλημάτων που αντιμετωπίζει, ειδικά μετά την πάροδο της περιόδου χάριτος, μια κυβέρνηση. Οσοι κάνουν πως «ανέχονται» τις διαδικασίες του www.opengov.gr καλύτερα να προσέξουν ότι, ακόμη σήμερα, αποτελεί το μοναδικό περιεχόμενο της διεύθυνσης HYPERLINK «http://www.primeminister.gr» www.primeminister.gr. Στην αντίληψη Παπανδρέου, η απόσταση αντιλήψεων που χωρίζει την «Ανοικτή Διακυβέρνηση» με τις Ωρες Υποδοχής του Κοινού στο Πολιτικό Γραφείο υπουργών και άλλων πολιτευτών μετριέται σε αστρικό χρόνο.
Μάρτυράς μου η αποστροφή Παπανδρέου προς την Κοινοβουλευτική Ομάδα: «Βασικός εχθρός μας είναι η εμπεδωμένη πελατειακή νοοτροπία, όπου το βόλεμα του ενός σημαίνει το ξεβόλεμα του διπλανού». Η οποία φωτίζει άριστα την καθιερωμένη συνδικαλιστική συμπεριφορά, ειδικά στον δημόσιο τομέα. Η πρώτη ταιριάζει σε όσους πιστεύουν ότι μπορούν να εμπιστευθούν τη διαχείριση της δημόσιας περιουσίας και γενικότερα του κρατικού μηχανισμού σε κομματικά «ποντίκια» και άλλα «κολλητάρια».
Σοφά απέφυγε η κυβέρνηση, μέχρι στιγμής, να δώσει εντολή στον κομματικό μηχανισμό για την κατάληψη με τη μέθοδο «ρεσάλτο» των ανώτατων θέσεων του κρατικού μηχανισμού και των ΔΕΚΟ. Ορθό το παράδειγμα του Γιώργου Παπακωνσταντίνου, ο οποίος, για το πλήθος των μετακλητών και συμβούλων, που χρειάζεται η λειτουργία του υπουργικού γραφείου, έβαλε αγγελία στον δικτυακό τόπο του υπουργείου ( HYPERLINK «http://www.mnec.gr» www.mnec.gr).
Υπουργοί και υφυπουργοί χρειάζονται χρόνο για μια καλύτερη προετοιμασία. Σε πολλές περιπτώσεις η προετοιμασία μοιάζει να έχει στηριχτεί σε αποκόμματα τύπου ή σε άλλες αποσπασματικές μεθόδους. Είναι αλήθεια ότι σπανίως οι διαχειριστές, που είχε ορίσει η προηγούμενη διοίκηση, είχαν καταγράψει τα προβλήματα, προετοιμάσει τις λύσεις και, κάποτε, επεξεργαστεί μια στρατηγική για τον φορέα που τους είχε ανατεθεί.
Σε άλλες, όμως, η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική. Στη ΔΕΗ για παράδειγμα, είναι μεγάλη η απόσταση που χωρίζει την κρίση κομματικών παραγόντων της νέας πλειοψηφίας, για τη διοίκηση της εταιρείας κατά τα τρία τελευταία έτη, από εκείνη που διατυπώνουν όσοι παρακολουθούν προσεκτικά τις πράξεις και την πορεία της μεγαλύτερης βιομηχανίας του τόπου.
Για παράδειγμα, όταν έγινε γνωστό ότι ο πρόεδρος και διευθύνων της εταιρείας, Τάκης Αθανασόπουλος, έθεσε αμέσως (ως όφειλε από το καταστατικό της εταιρείας), στη διάθεση της αρμόδιας υπουργού τη διαδικασία ενδεχόμενης αντικατάστασής του, ο αναλυτής του επενδυτικού οίκου JP Morgan σημείωνε (12/10/2009): «Αν η παραίτηση γίνει αποδεκτή, δεν θα αποτελέσει έκπληξη η αρνητική επίπτωση στην τιμή της μετοχής. Είναι απολύτως σαφές ότι ο Αθανασόπουλος υπήρξε ο πλέον επαρκής διοικητής που είχε ποτέ η ΔΕΗ, έχοντας επιτύχει πραγματική πρόοδο στην εφαρμογή ενός μακροχρόνιου σχεδίου αναδιοργάνωσης στηριγμένου στον περιορισμό δαπανών που θα βλάψουν τα μελλοντικά αποτελέσματα και γενικότερα το κόστος».
Ο Γιώργος Παπανδρέου θυμάται καλά τον θυμό του πατέρα του, όταν οι συνδικαλιστές της ΓΕΝΟΠ/ΔΕΗ κατέβαζαν τον «διακόπτη» εκβιάζοντας, οι άλλοι του πτητικού δημόσιου τομέα έκλειναν τον διάδρομο προσγείωσης στο διεθνές αεροδρόμιο, ενώ και ο συνδικαλιστής που έγινε διοικητής του ΟΤΕ κι έστηνε αυτί στους πολιτικούς όλων των παρατάξεων, για να περιοριστούμε στα πιο «διάσημα» παραδείγματα. Γι’ αυτόν τον λόγο ο πρωθυπουργός υπήρξε σαφής: «Για τις εισηγμένες στο χρηματιστήριο εταιρείες θα εφαρμοστούν οι κανόνες εταιρικής διακυβέρνησης. Για τις υπόλοιπες θέσεις, ισχύουν όσα έχω ήδη ανακοινώσει: Θα επιλέξουμε τους καλύτερους μέσα από μια ανοικτή διαδικασία υποβολής προτάσεων» (Εθνος Κυρ. 4/10/2009). Η ανοιχτή κυβέρνηση χρειάζεται ανοιχτές, στο φως, διαδικασίες. Γι’ αυτό ο πρωθυπουργός δεν μπορεί να ξεχάσει τα «ποντίκια» που έχουν τρυπώσει στο καράβι που ο ίδιος κλήθηκε να κυβερνήσει.