Περιορισμένης εμβέλειας αλλαγές στο τελικό σχέδιο του προϋπολογισμού του 2010 και ένα δεύτερο πακέτο μέτρων που θα εφαρμoστεί, εάν χρειαστεί, την άνοιξη μελετά το υπουργείο Οικονομικών προκειμένου εξασφαλίσει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ένα πιο ευέλικτο χρονοδιάγραμμα για τη μείωση του ελλείμματος κάτω από το 3% του ΑΕΠ.
Η Κομισιόν από την άλλη, εάν η κυβέρνηση δεν συμμορφωθεί προς τις υποδείξεις της για τολμηρότερη περιστολή δαπανών είναι αποφασισμένη να την επιβάλει.
Οι δηλώσεις του Επιτρόπου Χοακίν Αλμούνια μετά το πέρας των εργασιών του Eurogroup το βράδυ της περασμένης Δευτέρας δεν μαρτυρούσαν την ένταση που υπήρχε λίγο νωρίτερα στην αίθουσα, όταν συζητήθηκε μπαίνοντας εμβόλιμα στην ατζέντα του Συμβουλίου το θέμα της Ελλάδας. Ο υπουργός Οικονομικών κ. Γ. Παπακωνσταντίνου παρουσίασε τα βασικά στοιχεία και τους άξονες του προσχεδίου του προϋπολογισμού. Το βασικό επιχείρημα του κ. Παπακωνσταντίνου ήταν ότι παρά την ύφεση, με το προσχέδιο του προϋπολογισμού προβλέπεται μείωση του ελλείμματος και από το σκέλος των δαπανών.
Το επιχείρημα δεν έπεισε τον Ισπανό Επίτροπο, ο οποίος εφοδιασμένος με ένα 4σέλιδο σχόλιο των υπηρεσιών της Κομισιόν για τον προϋπολογισμό, αμφισβήτησε το μέγεθος της πραγματικής δημοσιονομικής προσαρμογής. Η ομοβροντία της σκληρής κριτικής συνεχίστηκε από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ. Ζαν-Κλοντ Τρισέ και από τους υπουργούς Οικονομικών της Αυστρίας, της Φινλανδίας και της Ολλανδίας.
Οι ενστάσεις που εγείρουν η Κομισιόν και οι Ευρωπαίοι εταίροι για το προσχέδιο του προϋπολογισμού είναι δύο:
1. Βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε προσωρινά μέτρα. Το υπουργείο Οικονομικών υποστηρίζει ότι η μείωση του ελλείμματος με μόνιμα μέτρα ανέρχεται σε 1,65% του ΑΕΠ. Η Κομισιόν εκτιμά ότι δεν υπερβαίνει το 1% του ΑΕΠ.
2. Το μεγαλύτερο μέρος της προσαρμογής επιτυγχάνεται από το σκέλος των εσόδων και όχι των δαπανών. Για τους κοινοτικούς, η μείωση των δαπανών είναι σχεδόν στο σύνολό της λογιστική και οφείλεται στο γεγονός ότι το έλλειμμα του 2009 επιβαρύνθηκε από πολλές μη επαναλαμβανόμενες δαπάνες. Αδιανόητη, επίσης, είναι η εμμονή στην υλοποίηση προεκλογικών εξαγγελιών για παροχές, όταν το έλλειμμα έχει εκτοξευθεί στο 12,7% του ΑΕΠ.
Για τις Βρυξέλλες και τη Φρανκφούρτη το προσχέδιο του προϋπολογισμού είναι κατώτερο των περιστάσεων και ενισχύει τον κίνδυνο να αντιμετωπίσει η Ελλάδα, χώρα-μέλος της Ευρωζώνης, πρόβλημα στον δανεισμό της. Τα σενάρια της πτώχευσης τον επόμενο χρόνο, όταν θα πάψει να υπάρχει το φθηνό χρήμα της ΕΚΤ, που χρηματοδότησε μέσω των ελληνικών τραπεζών το φετινό πρόγραμμα δανεισμού, έχουν αναζωπυρωθεί και επηρεάζουν καθοριστικά τη στάση της Ε.Ε. έναντι της χώρας μας.
Παρά το σφυροκόπημα στον Ελληνα υπουργό κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης, λίγο αργότερα στη συνέντευξη Τύπου ο κ. Αλμούνια κράτησε χαμηλούς τόνους. Ωστόσο, έστω και σε ήπιους τόνους, έστειλε το τελεσίγραφο. «Θα περιμένω το τελικό σχέδιο του προϋπολογισμού, που θα κατατεθεί στις 20 Νοεμβρίου, πριν πω την άποψή μου», είπε.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η απαίτηση για πρόσθετα μέτρα το 2010 διατυπώθηκε και στη συνεδρίαση του Eurogroup από τον πρόεδρο της ΕΚΤ. Ο κ. Παπακωνσταντίνου χωρίς να το αποκλείσει, απέφυγε να αναλάβει οποιαδήποτε δέσμευση.
Ωστόσο, εάν η κυβέρνηση δεν το κάνει αυτοβούλως, είναι αποφασισμένη να της το επιβάλει μέσω της διαδικασίας επιτήρησης. Τον Δεκέμβριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προτείνει την υπαγωγή της Ελλάδας στο αυστηρότερο καθεστώς επιτήρησης του άρθρου 104 παρ. 9 της συνθήκης του Μάαστριχτ. Επίσης, θα προτείνει πόσος χρόνος θα δοθεί στην Ελλάδα για να μειώσει το έλλειμμα, πόση πρέπει να είναι η μείωση του ελλείμματος και πόση μείωση του διαρθρωτικού ελλείμματος (χωρίς προσωρινά μέτρα και χωρίς τις επιπτώσεις του οικονομικού κύκλου) θα πρέπει να επιτυγχάνεται κάθε χρόνο.
Εάν η κυβέρνηση επιμείνει στο προσχέδιο που παρουσίασε, η Κομισιόν θα δώσει μικρότερη παράταση για την προσαρμογή, γεγονός που θα υποχρεώσει την Ελλάδα να αλλάξει επί της ουσίας τον προϋπολογισμό, έστω κι αν αυτό γίνει ένα μήνα αργότερα, με το Πρόγραμμα Σταθερότητας. Αλλωστε, είναι διάχυτη η εκτίμηση ότι εάν δεν το κάνει η Κομισιόν θα το κάνουν οι αγορές.
Ο κ. Παπακωνσταντίνου έλαβε το μήνυμα. Και γι’ αυτό, σύμφωνα με πληροφορίες, αφενός προτίθεται να ενισχύσει το σκέλος της προσαρμογής από τις δαπάνες, χαμηλώνοντας ταυτόχρονα ελαφρά τον στόχο για το έλλειμμα, ο οποίος πάντως θα παραμείνει πάνω από το 9% του ΑΕΠ. Αφετέρου, η κυβέρνηση ανοίγει όλα τα μέτωπα των διαρθρωτικών αλλαγών που απαιτούν η Ε.Ε., η ΕΚΤ και οι αγορές στο ασφαλιστικό, την αγορά εργασίας, τα κλειστά επαγγέλματα, την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας κ.α.
Με τις δύο αυτές κινήσεις ευελπιστεί ότι θα «περάσει» τον προϋπολογισμό και τον Μάρτιο το Πρόγραμμα Σταθερότητας. Σε αντίθετη περίπτωση θα υποχρεωθεί να πάρει πρόσθετα μέτρα στη συνέχεια, ασφαλώς υπό δυσμενέστερες συνθήκες. Κάποιοι μάλιστα υποστηρίζουν ότι ενδεχομένως αυτή να είναι η καλύτερη λύση αφού θα εμφανίζεται να τις έχουν επιβάλει η Ε.Ε. και οι αγορές.