Περίπου 140 εκατομμύρια εισιτήρια επιχορηγεί κάθε χρόνο ο κρατικός προϋπολογισμός για τις αστικές συγκοινωνίες με τη μορφή αντισταθμιστικής καταβολής λόγω του χαμηλού ύψους της τιμής του εισιτηρίου, ως αποτέλεσμα του χαρακτηρισμού των αστικών συγκοινωνιών ως δημόσιο αγαθό. Εχει εκτιμηθεί ότι το προσήκον εισιτήριο διαμορφώνεται στα 1,4 ευρώ περίπου -το κόστος δηλαδή του εισιτηρίου ώστε οι συγκοινωνιακοί οργανισμοί να μην καταγράφουν ζημιές- τη στιγμή που η πραγματική τιμή του ενιαίου εισιτηρίου έχει οριστεί στο 1 ευρώ. Ωστόσο, οι οικονομικές εξελίξεις το 2010 έχουν επιβαρύνει σημαντικά το λειτουργικό κόστος των συγκοινωνιών, λόγω της αύξησης του ειδικού φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα και την άνοδο των συντελεστών ΦΠΑ επηρεάζοντας σημαντικά το κόστος συντήρησης του στόλου των συγκοινωνιακών φορέων. Νεότερος υπολογισμός για το ακριβές ύψος στο οποίο έχει διαμορφωθεί το προσήκον εισιτήριο δεν υπάρχει, ωστόσο εκτιμάται ότι βρίσκεται κοντά στα 2 ευρώ. Η κυβέρνηση έχει ήδη εξαγγείλει αύξηση των εισιτηρίων του ΟΑΣΑ το 2011, χωρίς ακόμα να έχει προσδιοριστεί το ακριβές ποσοστό.
Μειώσεις
Την ίδια στιγμή, οι Οργανισμοί έχουν μεν ενημερωθεί για τον περιορισμό των κρατικών επιχορηγήσεων, δεν φαίνεται όμως να είναι έτοιμοι να τον αντιμετωπίσουν. Ηδη η πρώτη δόση, για το 2010, των συνολικά 140 εκατ. ευρώ που έλαβε το 2009 ο ΟΑΣΑ (σε τέσσερις δόσεις των 35 εκατ.) έφτασε στα ταμεία του Οργανισμού μειωμένη. Συγκεκριμένα τον περασμένο Φεβρουάριο αντί 35 εκατ. που αναλογούσαν στην πρώτη δόση των κρατικών επιδοτήσεων, ο Οργανισμός έλαβε 29,75 εκατ. ευρώ, γεγονός που δημιούργησε σε συνδυασμό με την αδυναμία δανεισμού, σοβαρά προβλήματα ακόμη και στη μισθοδοσία της ΕΘΕΛ. Συνολικά, εάν συνεχίσει η καταβολή των μειωμένων δόσεων ο ΟΑΣΑ θα μετρά 21 εκατ. λιγότερα έσοδα από τις επιδοτήσεις το 2010, σε σχέση με το 2009.
Ουσιαστικά, οι πηγές χρηματοδότησης των αστικών συγκοινωνιών είναι τρεις. Η μία προέρχεται από την πώληση εισιτηρίων και μαζικών προϊόντων (μηνιαίες και ετήσιες κάρτες), η άλλη από την κρατική επιδότηση και η μεγαλύτερη από τον δανεισμό με κρατική εγγύηση. Υπάρχει βέβαια και μια τέταρτη σημαντικά μικρότερη πηγή που είναι τα έσοδα από διαφήμιση. Συγκεκριμένα για το 2009 η αντισταθμιστική καταβολή (κρατική επιδότηση) διαμορφώθηκε στα 140 εκατ. ευρώ, ενώ ο συνολικός δανεισμός με εγγύηση του Δημοσίου ξεπέρασε τα 470 εκατ. ευρώ.
Ζημίες 3 δισ. ευρώ
Ουσιαστικά το Δημόσιο ενίσχυσε το 2009 τις αστικές συγκοινωνίες, είτε με τη μορφή δανεισμού είτε με τη μορφή απευθείας επιχορήγησης με συνολικά 610,371 εκατ. ευρώ, τη στιγμή μάλιστα που ο ΟΑΣΑ μετρά συσσωρευμένες ζημίες ύψους 3 δισ. ευρώ. Την ίδια στιγμή, ο κύκλος εργασιών του Ομίλου (έσοδα από κόμιστρα και διαφήμιση) διαμορφώθηκε στα 187,8 εκατ. ευρώ έναντι 180,8 εκατ. το 2008. Ουσιαστικά, ο Ομιλος εισέπραξε από τις υπηρεσίες του 187,8 εκατ. και επιδοτήθηκε με 140 εκατ. απευθείας, ενώ δανείστηκε άλλα 470 εκατ. με κρατική εγγύηση. Μόνο για το 2009 οι ζημίες του συνόλου των εταιρειών -ΟΑΣΑ, ΕΘΕΛ, ΗΛΠΑΠ, ΗΣΑΠ, ΑΜΕΛ και Τραμ- άγγιξαν τα 580 εκατ., με την καθαρή θέση να παρουσιάζεται ελλειμματική και να ξεπερνά το 1,2 δισ.
Υπό αυτό το κλίμα έχει ξεσπάσει μεγάλη διαμάχη μεταξύ υπουργείων Υποδομών και Οικονομικών, καθώς το δεύτερο αρνείται να διατηρήσει το καθεστώς δανεισμού του ΟΑΣΑ με εγγύηση του Δημοσίου, ενώ το αρμόδιο υπουργείο Υποδομών καθυστερεί στην ανασυγκρότηση των οργανισμών των συγκοινωνιών ώστε να αντιμετωπιστούν τα υπέρογκα ελλείμματα. Ο προγραμματισμός του υπουργείου Υποδομών περιλαμβάνει τη συγχώνευση των τριών μέσων σταθερής τροχιάς σε μία εταιρεία και τη δημιουργία δεύτερης που θα περιλαμβάνει λεωφορεία και τρόλεϊ, καθώς και τη μετατροπή του ΟΑΣΑ σε μητροπολιτικό φορέα. Στόχος η μείωση του λειτουργικού κόστους των εταιρειών, το οποίο θα επιτευχθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό και από τη δυνατότητα μετακίνησης των εργαζομένων από εταιρεία σε εταιρεία ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες. Παράλληλα, προβλέπεται αύξηση της τιμής των εισιτηρίων το 2011 και αναπροσαρμογή του κομίστρου κάθε χρόνο σε αναλογία με την τιμή των καυσίμων.
Ανάγκη για 650 εκατ. το 2010
Σοβαρά προβλήματα εξεύρεσης πόρων αντιμετωπίζουν οι συγκοινωνιακές ΔΕΚΟ με τις απόπειρες δανεισμού να μην έχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Την περασμένη εβδομάδα, ο ΟΑΣΑ αναζήτησε στην αγορά συνολικά 300 εκατ. ευρώ, που αποτελούν την πρώτη δόση των δανειακών του αναγκών για το 2010. Οι εγχώριες τράπεζες που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση ενδιαφέροντος προσέφεραν συνολικά 170 εκατ. ευρώ περίπου με επιτόκιο 8,34%. Ο ΟΑΣΑ επέλεξε να δανειστεί από τις ελληνικές τράπεζες, καθώς η προσφορά της μοναδικής ξένης τράπεζας, της Deutsche Bank, αφορούσε μεν το σύνολο του ποσού που αναζητούσε (δύο δάνεια των 200 εκατ. ευρώ και 100 εκατ. ευρώ αντίστοιχα) με τρομακτικά όμως υψηλό επιτόκιο που προσέγγιζε το 11%. Συνολικά ο Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών θα χρειαστεί περίπου 650 εκατ. ευρώ για το 2010, ενώ στελέχη του σημειώνουν ότι πρώτα πρέπει να εκταμιευθούν 300 εκατ. ευρώ έως τον Αύγουστο.
Σε αντίστοιχη προσπάθεια είχε επιδοθεί και ο ΟΣΕ στα μέσα Ιουνίου, καθώς είχε απευθύνει πρόσκληση ενδιαφέροντος σε εγχώριες και ξένες τράπεζες, με στόχο την εύρεση 400 εκατ. ευρώ. Ο ΟΔΔΗΧ κατάφερε τελικώς να συγκεντρώσει για λογαριασμό του ΟΣΕ συνολικά 375 εκατ. ευρώ, με επιτόκιο που κινείται στο 6,8%. Ωστόσο, οι συνολικές δανειακές ανάγκες των ελληνικών σιδηροδρόμων ανέρχονται στα 1,44 δισ. ευρώ για το 2010.