Υψηλές αποδόσεις που ξεπέρασαν το 190% προσέφερε πέρυσι η αγορά τέχνης. Πρόκειται για μία αγορά περίπου 27 δισ. δολαρίων διεθνώς, η οποία αναπτύσσεται με ταχύτερους ρυθμούς από τη στιγμή που ξέσπασε η παγκόσμια οικονομική κρίση.
Στην αγορά αυτή δραστηριοποιούνται τόσο οι συλλέκτες, όσο και μικρότεροι επενδυτές, οι οποίοι αγοράζουν μετοχές εισηγμένων οίκων δημοπρασιών. Για παράδειγμα, πέρυσι οι μετοχές του οίκου Sotheby’s (Χρηματιστήριο Νέας Υόρκης) ενισχύθηκαν κατά 12,5%, ενώ του Shinwa Art Auction (Χρηματιστήριο Τόκιο) κατά 46,99%. Πτωτικά κινήθηκε μόνο η μετοχή της Collectors’ Universe (-6,62% στο χρηματιστήριο Nasdaq της Νέας Υόρκης). Οριακά κέρδη εμφάνισε η μετοχή της Mallet (0,34% στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου).
Φέτος, ο τζίρος της αγοράς τέχνης αναμένεται να ξεπεράσει τα 30 δισ. ευρώ, ενώ οι ειδικοί πιστεύουν ότι το επενδυτικό ενδιαφέρον θα επεκταθεί και στη φωτογραφία.
Τα ποσά αυτά φαίνονται μεγάλα και ο τζίρος της αγοράς τέχνης ανέρχεται σε περίπου 30 δισ. δολάρια, στην πραγματικότητα είναι πολύ μικρά αν συγκριθούν με τα 50 τρισ. δολάρια που είναι η αξία των μετοχών σε όλα τα χρηματιστήρια του κόσμου.
Στο «χρηματιστήριο» της τέχνης συμμετέχουν ενεργά αρκετοί Ελληνες συλλέκτες. Σύμφωνα με στοιχεία που έχουν στη διάθεσή τους τα private banking ελληνικών τραπεζών που προσφέρουν τις αντίστοιχες υπηρεσίες, στη χώρα μας υπάρχουν περίπου 200 μεγάλοι συλλέκτες, οι οποίοι έχουν επενδύσει ποσά που ξεπερνούν τα 30 εκατ. ευρώ. Οι αποδόσεις που έχουν καταγραφεί τα τελευταία χρόνια ξεπερνούν σε ορισμένες περιπτώσεις το 1.000%.
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Skate’s, οι συλλέκτες διακρατούν κατά μέσο όρο 18 μήνες ένα έργο τέχνης μέχρι να αποκομίσουν κέρδη.
Πέρυσι, την υψηλότερη απόδοση (190%) προσέφερε το έργο του Isamu Noguchi με τίτλο «Nadja», το οποίο πουλήθηκε στις 5 Μαΐου 3,7 εκατ. ευρώ. Η απόδοση αυτή ήρθε στα χέρια του συλλέκτη ύστερα από τρία χρόνια μετά την αγορά του έργου τέχνης. Ο πρώτος κάτοχος του έργου αυτού είχε επενδύσει μόλις 155.350 δολάρια.
Υπήρξαν και πιο γρήγορα κέρδη. Ενας συλλέκτης, ύστερα από ένα χρόνο κέρδισε 189%, όταν πούλησε έναντι 10,5 εκατ. δολαρίων το έργο «Le Penseur Taile de la Porte dit Moyen modele» του Auguste Rodin. Η αρχική επένδυση ήταν 4 εκατ. δολάρια.
Ωστόσο, υπήρξαν και απώλειες, με αποτέλεσμα ο «γενικός δείκτης» να σημειώσει κέρδη γύρω στο 4%. Τη χειρότερη απόδοση είχε το έργο «Millionaire nurse» του Richard Prince, το οποίο πουλήθηκε στις 28 Ιουνίου 2010 έναντι 2,8 εκατ. ευρώ. Το έργο αυτό είχε φτάσει να αποτιμάται στο παρελθόν σε 4,7 εκατ. ευρώ.
Διαχρονικά ο πιο κερδοφόρος καλλιτέχνης θεωρείται ο Πικάσο, του οποίου τα έργα πραγματοποιούν κάθε χρόνο τον υψηλότερο τζίρο στις δημοπρασίες. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια ανέρχεται με ταχύτατους ρυθμούς ο Claude Monet. Η αξία των έργων του Πικάσο αποτιμάται συνολικά σε 2,9 δισ. ευρώ και του Μονέτ σε 1,5 δισ. ευρώ.
Οι Ελληνες
Οι συλλογές των Ελλήνων αφορούν κυρίως πίνακες ζωγραφικής και λιγότερο άλλες μορφές τέχνης, όπως για παράδειγμα τα γλυπτά. Υπάρχουν, ωστόσο, και πελάτες private banking που το ενδιαφέρον τους επικεντρώνεται σε συγκεκριμένες συλλογές, όπως σε στρατιωτικές στολές του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση ενός συλλέκτη, λέει στέλεχος private banking ελληνικής τράπεζας, που για χρόνια έψαχνε ένα κράνος από στολή συγκεκριμένου αξιωματικού του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Αγοράζοντας συλλογές μέσω τραπεζών
Τα private banking διαθέτουν ή συνεργάζονται με εξειδικευμένους πραγματογνώμονες και εκτιμητές και αφού εντοπίσουν τη δημοπρασία, το έργο ή τη συλλογή, τότε τον ενημερώνουν και αφού συμφωνήσουν στην επένδυση προχωρούν στις διαδικασίες. Οι επενδύσεις μέσω private banking διαμορφώνονται με τη λογική του χαρτοφυλακίου και συνήθως τα έργα τέχνης δεν ξεπερνούν το 10% των συνολικών τους επενδύσεων. Στους συλλέκτες αυτούς, οι τράπεζες συνήθως προτείνουν την αγορά πινάκων ζωγραφικής σχετικά άσημων καλλιτεχνών σήμερα, με την προοπτική να αποκτήσουν υπεραξίες στα επόμενα χρόνια, καθώς ο καλλιτέχνης θα έχει γίνει γνωστός.