Πρόσθετο βάρος δημιουργεί σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά η νέα αύξηση των επιτοκίων του ευρώ σε μια περίοδο που η ύφεση δοκιμάζει την οικονομία για τρίτο έτος και έχει οδηγήσει σε οριακό σημείο πολλές επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Χθες, όπως αναμενόταν, το διοικητικό συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) προχώρησε στην αύξηση του βασικού επιτοκίου του ευρώ κατά 25 μονάδες βάσης και το οποίο ανήλθε στο 1,5%. Πρόκειται για το υψηλότερο επίπεδο επιτοκίου από τον Μάρτιο του 2009, ενώ αποτελεί τη δεύτερη αύξηση που πραγματοποιείται τη φετινή χρονιά. Είχε προηγηθεί αύξηση επίσης κατά 25 μονάδες βάσης τον περασμένο Απρίλιο, που οδήγησε το βασικό επιτόκιο του ευρώ στο 1,25%.
Ετσι, για δανειολήπτες με δάνειο ύψους 100.000 ευρώ, διάρκειας 30 ετών και με επιτόκιο αναφοράς ΕΚΤ πλέον περιθωρίου 1,5%, το τελικό επιτόκιο μετά τη χθεσινή δεύτερη, εντός του 2011, αύξηση διαμορφώνεται σε 3,5% έναντι 2,5% που ήταν στο πρώτο τρίμηνο του 2011. Με το νέο επιτόκιο η νέα μηνιαία δόση ανέρχεται σε 449,04 ευρώ από 395,12 ευρώ πριν, που μεταφράζεται σε μηνιαία επιβάρυνση 54 ευρώ ή 648 ευρώ σε ετήσια βάση. Πρόκειται για σημαντική επιβάρυνση, αν αναλογιστεί κανείς την ταυτόχρονη μείωση των μισθών τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα και τη μεγάλη φορολογική επιβάρυνση. Σημειώνεται ότι το euribor 3 μηνών, που αποτελεί το βασικό επιτόκιο αναφοράς για τις περισσότερες κατηγορίες δανείων τόσο προς τις επιχειρήσεις όσο και τα νοικοκυριά, έχει αναρριχηθεί στο 1,583% από 1% στις αρχές του έτους, αντανακλώντας την αλλαγή της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ.
Σε ακόμα δυσμενέστερη θέση βρίσκονται οι επιχειρήσεις, καθώς τα σοβαρά προβλήματα ρευστότητας που αντιμετωπίζουν οι εγχώριες τράπεζες έχουν ως αποτέλεσμα τη ραγδαία μείωση των πιστοδοτήσεων, ενώ παράλληλα οι τράπεζες έχουν προχωρήσει σε επιθετική ανατιμολόγηση των κινδύνων (αύξηση του επιτοκίου που προστίθεται στο βασικό επιτόκιο αναφοράς) οδηγώντας το κόστος χρήματος σε πολύ υψηλά επίπεδα, σε μια περίοδο δραστικής μείωσης της οικονομικής δραστηριότητας.
Προβληματικά δάνεια
Στελέχη τραπεζών εκτιμούν ότι η αύξηση της ανεργίας και η επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών οδήγησαν τον δείκτη των μη εξυπηρετούμενων δανείων άνω του 11% στο τέλος του πρώτου τριμήνου του 2011. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος (ΤτΕ) στο τέλος Δεκεμβρίου 2010 το σύνολο των μη εξυπηρετούμενων δανείων ανήλθε στο 10,4%, που αντιστοιχεί σε προβληματικά δάνεια συνολικού ύψους 21 δισ. ευρώ. Αναλυτικά, οι καθυστερήσεις στα στεγαστικά φτάνουν το 10%, στα καταναλωτικά το 20,5%, ενώ στα επιχειρηματικά δάνεια ανήλθαν στο 8,7%. Ενα χρόνο πριν, στο τέλος του 2009, ο συνολικός δείκτης καθυστερήσεων είχε διαμορφωθεί στο 7,7%, ενώ οι καθυστερήσεις στα στεγαστικά δάνεια βρίσκονταν στο 7,4% και στα καταναλωτικά δάνεια ήταν στο 6,7%. Στελέχη τραπεζών εκτιμούν ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια θα αυξάνονται σταθερά το 2011, αλλά και το πρώτο εξάμηνο του 2012.
Ρυθμίσεις
Πέραν των μη εξυπηρετούμενων δανείων (σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών), επιπλέον δάνεια συνολικού ύψους 31 δισ. ευρώ, των τεσσάρων μεγάλων εμπορικών τραπεζών παρουσίασαν το 2010 καθυστέρηση στην αποπληρωμή της δόσης από 1 μέχρι 90 ημέρες, αποτυπώνοντας την ολοένα και αυξανόμενη δυσκολία των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Για την αναχαίτιση των προβλημάτων που δημιουργεί η ύφεση και η αύξηση του κόστους του χρήματος οι τράπεζες το 2010 προχώρησαν σε ρυθμίσεις δανείων άνω των 4 δισ. ευρώ που αφορούν περισσότερους από 250.000 δανειολήπτες. Πρόκειται για ρυθμίσεις οι οποίες έγιναν στο πλαίσιο της πολιτικής αυτορρύθμισης που ακολούθησαν οι τράπεζες, προσαρμοζόμενες στις τρέχουσες οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις και δεν σχετίζονται με τον νόμο Κατσέλη για τη ρύθμιση των οφειλών υπερχρεωμένων νοικοκυριών.