Ο 21ος αιώνας, φαίνεται ότι θα χαρακτηριστεί ως ο αιώνας των πολέμων μεταξύ της πολιτικής εξουσίας και της εξουσίας των χρηματοπιστωτικών αγορών. Ανελέητος πόλεμος, που ξεκίνησε από την οικονομική κρίση του 2009 και μαίνεται το 2010-2011, με θύματα τους λαούς των ΗΠΑ (το 2009) και της Ελλάδας, της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας το 2010-11.
Οι οίκοι που μονοπωλούν την παγκόσμια αγορά είναι οι Fitch, Moody’s και Standard & Poor’s. Σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του προέδρου της Οικονομικής Επιτροπής που συστάθηκε από την αμερικανική κυβέρνηση με σκοπό να διερευνήσει την οικονομική κρίση στην Αμερική (Financial Crisis Inquiry Commission), κ. Phil Angelides, οι τρεις προαναφερθέντες οίκοι είναι οι βασικοί υπαίτιοι της οικονομικής κατάρρευσης που υπέστη η Αμερική. Μεταξύ άλλων, σε γεύμα που παρέθεσα προς τιμήν του, στο Ευρωκοινοβούλιο, ανέφερε: «Τα χρεόγραφα ενυπόθηκων δανείων -αυτά δηλαδή που πυροδότησαν τη κρίση- δεν θα μπορούσαν να είχαν προωθηθεί και πουληθεί χωρίς τη συμβολή των οίκων αυτών. Οι επενδυτές βασίζονταν τυφλά στις αξιολογήσεις τους. Οι εκτιμήσεις τους βοήθησαν την αγορά να φτάσει στα ύψη και οι υποβαθμίσεις τους τα έτη 2007 και 2008 προκάλεσαν όλεθρο σε αγορές και επιχειρήσεις». Γίνεται αντιληπτό πόσο αναγκαία είναι η ρύθμιση των οίκων αξιολόγησης.
Με αφορμή την οικονομική κρίση στην Ελλάδα, η Ευρωπαϊκή Ενωση, δέχθηκε την επίθεση των ΟΑΠΙ (Οργανισμοί Αξιολόγησης Πιστοληπτικής Ικανότητας). Βέβαια, στην πρώτη γραμμή του πολέμου, ήμασταν εμείς, η Ελλάδα. Στα διαχειριστικά μετόπισθεν, ήταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Πώς αντέδρασε τελικά;
Η επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από τον Μάρτιο του 2011, εκπόνησε έκθεση σχετικά με τους ΟΑΠΙ. Η έκθεση, η οποία παρουσιάζει τις προτάσεις της εν λόγω επιτροπής για τις μελλοντικές προοπτικές των ΟΑΠΙ υπερψηφίστηκε τόσο στην Επιτροπή όσο και στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Ιούνιο του 2011.
Η έκθεση αναγνωρίζει την έλλειψη ανταγωνιστικότητας, τις ολιγοπωλιακές δομές, την έλλειψη διαφάνειας και λογοδοσίας των ΟΑΠΙ.
Ο εισηγητής της έκθεσης, κ. Wolf Klintz, εντοπίζει κενά στον κανονισμό 1060/2009, που ήταν η πρώτη αντίδραση της Ε.Ε. στην οικονομική κρίση του 2009. Τονίζει ότι στον υπάρχοντα κανονισμό απουσιάζει η ασφάλεια ρυθμιστικού πλαισίου για τους ΟΑΠΙ, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει η καλή λειτουργία των χρηματοπιστωτικών αγορών στην Ε.Ε.
Ζητεί να τροποποιηθεί ο κανονισμός με νέο πλαίσιο λειτουργίας των ΟΑΠΙ, όπως επίσης και ρύθμιση των χρηματοπιστωτικών αγορών, με τη μείωση της υπέρμετρης εξάρτησης του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού ρυθμιστικού συστήματος από τις εξωτερικές αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Ταυτόχρονα η έκθεση εισηγείται αυξημένες δυνατότητες εποπτών (όπως π.χ. η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών {ΕΑΚΑΑ} να έχει το νομικό δικαίωμα αιφνιδιαστικών ερευνών και επιθεωρήσεων). Ζητεί οι πληττόμενοι (π.χ. Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία) να έχουν το δικαίωμα ακρόασης για να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους. Καταληκτική πρόταση -και εξόχως σημαντική- είναι η δημιουργία Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Αξιολόγησης Πιστοληπτικής Ικανότητας (ΕΙΑΠΙ), καθώς και η θέσπιση Ευρωπαϊκού Δείκτη Αξιολόγησης (ΕURΙΧ)
Η Ευρωπαϊκή Ενωση, με βάση το ψήφισμα αυτό, θα προχωρήσει στη διαμόρφωση της άμυνάς της έναντι των ΟΑΠΙ. Οι ΗΠΑ με τον νόμο Dodd-Frank, επέλεξε μικρότερη ρυθμιστική στήριξη στις αξιολογήσεις των αγορών.
Μία παγκόσμια προσέγγιση για μια ρύθμιση τόσο των ΟΑΠΙ όσο και για την προληπτική εποπτεία και ρύθμιση των αγορών θα πρέπει να εξεταστεί στο πλαίσιο της Ομάδας G20. Μόνο έτσι θα περιοριστεί η υπέρμετρη εξάρτηση των κρατών και της οικονομίας από τις εξωτερικές αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας. Αυτή είναι η καλύτερη λύση αν θέλουμε να διατηρήσουμε ίσους όρους ανταγωνισμού στις ανοιχτές αγορές.
* Η κ. Νίκη Τζαβέλα είναι ευρωβουλευτής του ΛΑΟΣ.