Η συνεχιζόμενη κρίση στην Ευρωζώνη επιτείνει το χάσμα μεταξύ Βορρά και Νότου (Ελλάδα, Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία), με τις νότιες χώρες να βυθίζονται σε μεγαλύτερη ύφεση. Οι αγορές δυσπιστούν για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων, με συνέπεια το κόστος δανεισμού των Νοτίων να παραμένει σε απαγορευτικά επίπεδα και να επιβαρύνει περαιτέρω την ήδη βαθιά ύφεση. Ταυτόχρονα, κυοφορείται από πολλούς ως ελκυστική η ιδέα δημιουργίας του Club του Νότου το οποίο θα έχει το δικό του νόμισμα. Η επιτυχία του εγχειρήματος αυτού εξαρτάται από τις ακόλουθες βασικές συνιστώσες:
Πρώτον, από το εύρος της υποτίμησης του νέου νομίσματος έναντι του ευρώ. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας (οι οποίες αναλύουν τα οφέλη της υποτίμησης με βάση τον οικονομικό κύκλο), μια υποτίμηση της τάξης του 20% συνεισφέρει, εντός διετίας, μέχρι και πέντε ποσοστιαίες μονάδες στο ΑΕΠ των χωρών του Νότου. Σημειώνουμε ότι το ποσοστό υποτίμησης είναι σαφώς μικρότερο του 35% με 45% το οποίο πολλοί Ευρωπαίοι αναλυτές θεωρούν απαραίτητη προϋπόθεση για βιώσιμη επανεκκίνηση των οικονομιών του Νότου.
Η εξήγησή μας είναι εξαιρετικά απλή, αλλά εξίσου λογική: Θεωρούμε την υποτίμηση σαν σωσίβιο το οποίο έχει μέγιστη αξία όταν η χώρα βρίσκεται εν μέσω τρικυμίας (βλέπε βαθιά ύφεση) και λιγότερη αξία όταν η χώρα κινείται σε ήσυχα νερά (βλέπε περιόδους θετικής ανάπτυξης).
Δεύτερον, από την επίπτωση που θα προκαλέσει το ποσοστό υποτίμησης στον εγχώριο πληθωρισμό. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, μια υποτίμηση της τάξης του 20% θα επιβαρύνει τον εγχώριο πληθωρισμό μέχρι και 2 ποσοστιαίες μονάδες το επόμενο έτος της υποτίμησης. Η εκτίμησή μας είναι σαφώς μικρότερη της επίπτωσης που υπολογίζουν διεθνείς αναλυτές. Και τούτο, διότι στη σημερινή περίοδο βαθιάς ύφεσης (και έλλειψης εγχώριας ζήτησης), τα περιθώρια μεγάλης αύξησης των τιμών είναι εξαιρετικά περιορισμένα. Συνεπώς, εκτίμησή μας είναι ότι μια υποτίμηση του νομίσματος του Νότου της τάξης του 20% έχει τη δυνατότητα να επαναφέρει τις οικονομίες του Νότου σε ισχυρή τροχιά ανάπτυξης εντός διετίας, χωρίς να προκαλέσει μεγάλες πληθωριστικές πιέσεις οι οποίες θα μπορούσαν να ανατρέψουν τα ανταγωνιστικά οφέλη από την υποτίμηση.
Τρίτον, από το επίπεδο στο οποίο θα διαμoρφωθεί το κόστος δανεισμού των Νοτίων υπό το νέο καθεστώς. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, μια ξαφνική διεύρυνση του spread μεταξύ του 10ετούς ομολόγου των Νοτίων και του αντίστοιχου γερμανικού κατά 200 μονάδες βάσης «ψαλιδίζει» την ανάπτυξη εντός του ιδίου έτους μέχρι και 2,5 ποσοστιαίες μονάδες και συνεπώς ανατρέπει σε μεγάλο βαθμό τα οφέλη από την υποτίμηση της τάξης του 20%. Εδώ λοιπόν βρίσκεται το «κλειδί» της επιτυχίας του όλου εγχειρήματος του νομίσματος του Νότου: Στον βαθμό που το Club του Νότου
(α) προχωρήσει άμεσα σε διαρθρωτικές οικονομικές αλλαγές και
(β) ακολουθήσει συνετή πολιτική διαχείριση, τότε οι αγορές θα ερμηνεύσουν το όλο εγχείρημα ως αξιόπιστο, κάτι που με τη σειρά του θα διατηρήσει το κόστος δανεισμού των Νοτίων σε χαμηλά επίπεδα, καθιστώντας κατά συνέπεια το Club του Νότου βιώσιμη εναλλακτική πρόταση στο σημερινό ευρώ.
*Καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο University of Liverpool