Μέχρι το 2040 περίπου θα βρίσκεται σε καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας η ελληνική οικονομία, σύμφωνα με τη «δίπτυχη δέσμη μέτρων» (two-pack) για την οικονομική διακυβέρνηση της Ευρωζώνης, που άρχισε να εφαρμόζεται και επισήμως από αυτήν την εβδομάδα. Σύμφωνα με το άρθρο 14 του εν λόγω, απολύτως δεσμευτικού νομικού πλαισίου, το οποίο φυσικά έχει συνυπογράψει και η Ελλάδα, ακόμη και μετά τη λήξη ενός Μνημονίου «τα κράτη-μέλη παραμένουν υπό εποπτεία μετά το Πρόγραμμα εφόσον δεν έχει εξοφληθεί τουλάχιστον το 75% της χρηματοδοτικής συνδρομής που έχει ληφθεί από ένα ή περισσότερα άλλα κράτη-μέλη, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) ή το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF). Το Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Επιτροπής, μπορεί να παρατείνει τη διάρκεια της άσκησης εποπτείας μετά το πρόγραμμα σε περίπτωση που εξακολουθεί να υπάρχει κίνδυνος για τη δημοσιονομική βιωσιμότητα του οικείου κράτους-μέλους».
Οι λήξεις
Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα έχει λάβει δάνεια από τον EFSF, συνολικού ύψους 144,6 δισεκατομμυρίων ευρώ (εκ των οποίων δεν έχουν ακόμη εκταμιευθεί 10,66 δισ. ευρώ), με λήξεις έως και το 2048. Επίσης, έχει λάβει 52,9 δισ. ευρώ σε διμερή δάνεια από τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, στο πλαίσιο του πρώτου Μνημονίου. Οι λήξεις αυτών των δανείων αναμένεται να επεκταθούν ακόμη περισσότερο από τη μέση διάρκεια ωρίμανσης 30, 48 ετών που έχουν σήμερα, στο πλαίσιο των αποφάσεων του Eurogroup του Νοεμβρίου 2012, για περαιτέρω ελάφρυνση του ελληνικού χρέους. Ως εκ τούτου, εκτιμάται ότι μέχρι και τη τέταρτη δεκαετία του 21ου αιώνα, όταν η Ελλάδα θα αποπληρώσει το 75% αυτών των δανείων, θα βρίσκεται υπό καθεστώς ασφυκτικής εποπτείας, εκτός φυσικά αν στο μεταξύ αλλάξει η ευρωπαϊκή νομοθεσία, κάτι που απαιτεί ουσιαστικά ομοφωνία των κρατών-μελών της Ευρωζώνης. Πρακτικά, η εποπτεία αυτή σημαίνει ότι ακόμη και μετά το τέλος του Μνημονίου «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πραγματοποιεί, σε συνεννόηση με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τακτικές αποστολές επιθεώρησης στο κράτος-μέλος υπό εποπτεία μετά το πρόγραμμα, προκειμένου να εκτιμήσει την οικονομική, δημοσιονομική και χρηματοπιστωτική του κατάσταση. Κοινοποιεί ανά εξάμηνο την εκτίμησή της στην αρμόδια επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στην ΟΔΕ, καθώς και στο κοινοβούλιο του οικείου κράτους-μέλους, και εκτιμά ειδικότερα αν χρειάζονται διορθωτικά μέτρα» (άρθρο 14, παρ. 3). Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τις συστάσεις για τη διόρθωση μακροοικονομικών ανισορροπιών, το κράτος-μέλος της Ευρωζώνης θα βρίσκεται αντιμέτωπο με τσουχτερά πρόστιμα από την Κομισιόν, παραπομπή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, ακόμη και άρση της καταβολής διαρθρωτικών κονδυλίων από τα ταμεία Συνοχής και Περιφερειακής Ανάπτυξης, αφού η εκταμίευση κοινοτικών πόρων από το 2014 και μετά θα εξαρτάται –σε μεγάλο βαθμό– από την τήρηση μακροοικονομικών κριτηρίων.
Προϋπολογισμός
Η δίπτυχη δέσμη μέτρων, πάντως, δεν περιλαμβάνει μόνο ειδικές διατάξεις για τα «κράτη στη Ζώνη του Ευρώ τα οποία αντιμετωπίζουν ή απειλούνται με σοβαρές δυσκολίες αναφορικά με τη χρηματοοικονομική τους σταθερότητα». Στο πλαίσιο του συντονισμού της οικονομικής πολιτικής της Ευρωζώνης, όλα τα μέλη της υποβάλλουν κάθε χρόνο, έως τις 15 Οκτωβρίου, στο Eurogroup και την Κομισιόν, το προσχέδιο του προϋπολογισμού τους για την επόμενη χρονιά, όπως και συνέβη άλλωστε αυτήν την εβδομάδα. Σύμφωνα με το άρθρο 6 του σχετικού κανονισμού, θα πρέπει υποχρεωτικά ο προϋπολογισμός να συνάδει με τις προβλέψεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Εάν διαπιστωθούν σοβαρές αποκλίσεις τότε η Επιτροπή «ζητά να υποβληθεί αναθεωρημένο σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος (προϋπολογισμού) το ταχύτερο δυνατό και σε κάθε περίπτωση εντός τριών εβδομάδων από την ημερομηνία της γνώμης της». Με άλλα λόγια, η Κομισιόν μπορεί από σήμερα να επιστρέφει τους προϋπολογισμούς όλων των κρατών της Ευρωζώνης «ως απαράδεκτους» και να ζητάει την τροποποίησή τους.