Νέο ιστορικό υψηλό ρεκόρ σημείωσαν οι άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ) στην Ελλάδα το 2022, καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία της UNCTAD (πρόκειται για τον οργανισμό εμπορίου και ανάπτυξης του ΟΗΕ) που περιλαμβάνεται στην ετήσια έκθεση για τις AΞΕ World Investment Report 202 η αξία τους διαμορφώθηκε σε 7,604 δισεκατομμύρια δολάρια έναντι 6,328 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2021, ενισχυμένες κατά 20,2%.
Αξίζει, μάλιστα, να σημειωθεί ότι το 2021, χρονιά κατά την οποία σημειώθηκε ρεκόρ 31 ετών, η αξία των ΑΞΕ με βάση τα αναθεωρημένα στοιχεία της UNCTAD ήταν όπως προαναφέρθηκε 6,328 δισ. δολάρια, αρκετά περισσότερα από την αρχική εκτίμηση του διεθνούς οργανισμού που είχε κάνει λόγο για ΑΞΕ ύψους 5,732 δισ. δολαρίων.
Σχεδόν το 75% των ΑΞΕ που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα το 2022 πρόκειται για εξαγορές – συγχωνεύσεις ελληνικών επιχειρήσεων από ξένα κεφάλαια – επενδυτές.
Η αύξηση των ΑΞΕ στην Ελλάδα το 2022 και μάλιστα κατά 20,2% είναι ιδιαιτέρως σημαντική δεδομένου ότι μετά την πανδημική κρίση, υπήρξε η ενεργειακή – πληθωριστική κρίση που επηρέασε κυρίως την Ευρώπη.
Στην Ευρώπη, άλλωστε, οι ΑΞΕ συνολικά υποχώρησαν το 2022 κατά 8,2% σε σύγκριση με το 2021, ενώ ειδικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση η αξία των ΑΞΕ μειώθηκε ακόμη περισσότερο, κατά 9,7%. Σε παγκόσμιο επίπεδο οι ΑΞΕ επίσης σημείωσαν υποχώρηση το 2022 σε σύγκριση με το 2021, κατά 12,4%. Υπενθυμίζεται ότι το 2021 οι ΑΞΕ σε παγκόσμιο επίπεδο είχαν αυξηθεί κατά 64%, άνοδος που συνδεόταν κυρίως με την επανεκκίνηση της οικονομικής δραστηριότητας μετά το σοκ των lockdown του 2020.
Το απόθεμα ΑΞΕ στην Ελλάδα διαμορφώθηκε το 2022 σε 49,24 δισ. δολάρια έναντι 42,11 δισ. δολαρίων το 2021, αυξημένο κατά 16,9%.
Οι ΑΞΕ που αφορούν σε εξαγορές και συγχωνεύσεις ελληνικών επιχειρήσεων από ξένα κεφάλαια ανήλθαν το 2022 σε 5,634 δισ. δολάρια, έναντι 2,901 δισ. δολαρίων το 2021, καταγράφοντας αύξηση 94,2%. Από την άλλη, μείωση σημείωσαν για μια ακόμη χρονιά οι ΑΞΕ που αφορούν σε εντελώς νέες επενδύσεις, όχι δηλαδή εξαγορά υφιστάμενων επιχειρήσεων αλλά εγκατάσταση νέων επιχειρήσεων ή επέκταση με νέες επενδύσεις (greenfield investments).
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της UNCTAD η αξία αυτού του είδους των επενδύσεων διαμορφώθηκε το 2022 σε 2,196 δισ. δολάρια έναντι 2,411 δισ. δολαρίων το 2021, καταγράφοντας μείωση 8,9%. Μείωση κατά 19,5% είχαν σημειώσει το 2021 σε σύγκριση με το 2020 οι επενδύσεις που χαρακτηρίζονται ως «greenfield».
Βασικός λόγος για το φαινόμενο αυτό είναι ότι αφενός, παραμένουν σε ισχύ πολλά γραφειοκρατικά εμπόδια που αποτρέπουν τους ξένους επενδυτές να ξεκινήσουν κάτι εκ βάθρων στην ελληνική αγορά και αφετέρου, υπάρχουν πολύ καλές ελληνικές επιχειρήσεις στις οποίες επιλέγουν να επενδύσουν και να έχουν πολύ πιο άμεσα αποτελέσματα. Αυτό, πάντως, από μία άποψη μεταφράζεται σε επενδύσεις που δημιουργούν λιγότερες νέες θέσεις εργασίας από τις προσδοκώμενες.
Τι συνέβη στην γειτονική Τουρκία, μία από τις βασικές ανταγωνίστριες χώρες στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων στην περιοχή μας, το 2022, σε μια χρονιά που η τουρκική οικονομία βρέθηκε σε περιδίνηση; Οι ΑΞΕ αυξήθηκαν κατά 8,8% σε σύγκριση με το 2021 και διαμορφώθηκαν σε 12,88 δισ. δολάρια.
Οι επενδύσεις ελληνικών κεφαλαίων στο εξωτερικό διαμορφώθηκαν το 2022 σε 2,88 δισ. δολάρια, ενισχυμένες κατά 159,7% σε σύγκριση με το 2021.
Στη φετινή έκθεση της UNCTAD για τις ΑΞΕ γίνεται ειδική αναφορά στο το επενδυτικό σχέδιο του ομίλου Κοπελούζου «ELICA INTERCONNECTION» το οποίο προβλέπει τη δημιουργία υποθαλάσσιου καλωδίου για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Αιγύπτου. Η αναφορά γίνεται στο πλαίσιο επισήμανσης της UNCTAD ότι πλέον οι διεθνείς επενδύσεις σε γραμμές μεταφοράς τείνουν να είναι σημαντικά μεγαλύτερες από αυτές που αφορούν μόνο στο εσωτερικό μιας χώρας.
Δυσοίωνες εκτιμήσεις για το 2023
Συνολικά οι ΑΞΕ σε παγκόσμιο επίπεδο διαμορφώθηκαν το 2022 σε 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια, υποχωρώντας κατά 12,4%, εξέλιξη που αποδίδεται κυρίως στον πόλεμο στην Ουκρανία, στις υψηλές τιμές των τροφίμων και της ενέργειας και στις πιέσεις που δημιουργεί η διόγκωση του χρέους, δημόσιου και ιδιωτικού χρέους. Τα κακά νέα είναι ότι η UNSTAD αναμένει ότι η πτωτική τάση στις ΑΞΕ θα συνεχισθεί και το 2023 , καθώς το παγκόσμιο περιβάλλουν για τις διεθνείς επιχειρήσεις και για διασυνοριακές επενδύσεις παραμένει γεμάτο προκλήσεις τη φετινή χρονιά. Προκλήσεις που σχετίζονται με τις συνεχιζόμενες γεωπολιτικές εντάσεις, αλλά και με την αναταραχή στον χρηματοπιστωτικό τομέα, αυξάνοντας την αβεβαιότητα των επενδυτών.