Ενα από τα ελάχιστα πράγματα στα οποία συμφωνούν οι οικονομολόγοι είναι ότι οι εξαγωγές αποτελούν τη μόνη πραγματική διέξοδο της χώρας από την κρίση. Ο τουρισμός ήδη συνεισφέρει καίρια στην οικονομία αλλά βρίσκεται ήδη σε ανεπτυγμένο, έστω άναρχα, επίπεδο με πολύ μικρότερα αναπτυξιακά περιθώρια σε σχέση με αυτά των εξαγωγών διεθνώς εμπορευσίμων προϊόντων. Πρόσφατη μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εκτιμά ότι η χώρα μας εξάγει τουλάχιστον 40% λιγότερο από αυτά που θα έπρεπε. Αυτό το «εξαγωγικό κενό» ξεπερνά σε αξία το σύνολο των ετήσιων εισπράξεων από τον τουρισμό. Παρά τη μείωση του εργασιακού κόστους και της μερικής απορρύθμισης της αγοράς εργασίας, οι εξαγωγικές επιδόσεις της χώρας επιδεινώνονται συνεχώς. Τα αίτια της πολύ κακής αυτής εξέλιξης μπορούν να αναζητηθούν στους παράγοντες που επηρεάζουν τη διεθνή ανταγωνιστικότητα της ελληνικής παραγωγής, μεταξύ των οποίων και οι ισοτιμίες του ευρώ, οι οποίες όντως βρίσκονται σε επίπεδα δυσμενή για την ανάπτυξη των εξαγωγών, χωρίς όμως να μπορούμε να κάνουμε τίποτε γι’ αυτό. Ετσι πρώτη προτεραιότητα του οικονομικού επιτελείου θα έπρεπε να ήταν η βελτίωση των υπόλοιπων μεταβλητών από τις οποίες εξαρτάται η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων δηλαδή το εργασιακό κόστος και το σχετικό θεσμικό πλαίσιο, η ρευστότητα και το κόστος χρήματος, το κόστος της ενέργειας, η φορολογία και το κόστος της γραφειοκρατίας.
1. Το εργασιακό θεσμικό πλαίσιο είναι ίσως το μόνο πεδίο στο οποίο έχουν γίνει μεταρρυθμίσεις ώστε τόσο εργοδότες όσο και εργαζόμενοι να μην είναι όμηροι συνδικαλιστικών μειοψηφιών ή της παρωδίας «μεσολάβησης» που ίσχυε. Η κατάργηση των εισφορών υπέρ ανενεργών οργανισμών (επίδομα στράτευσης, ΛΑΕΚ, εργατική εστία & κατοικία κ.λπ.) από την 1η Ιουλίου είναι επίσης σημαντικό βήμα. Ωστόσο, παραμένουν υψηλά το μη μισθολογικό κόστος, το κόστος διαχείρισης, οι αποζημιώσεις απόλυσης καθώς και ο ρατσιστικός διαχωρισμός εργατών – υπαλλήλων ως προς το ύψος της αποζημίωσης, η απαγόρευση, πρακτικά, των ομαδικών απολύσεων και η -παρωχημένη- ασφυκτική εμπλοκή του κράτους στις σχέσεις εργοδότη-εργαζόμενου.
2. Η ρευστότητα αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στην ανάπτυξη των εξαγωγών. Το κόστος χρήματος παραμένει εξαιρετικά υψηλό. Την ίδια στιγμή τα εργαλεία για τη χρηματοδότηση των εξαγωγέων δεν λειτουργούν στην πράξη. Από τα 4,7 δισ. ευρώ που ήταν διαθέσιμα για προγράμματα χρηματοδότησης μικρομεσαίων επιχειρήσεων, το 70% τουλάχιστον παραμένει αδιάθετο. Σε κάθε περίπτωση το κόστος χρήματος για τον Ελληνα εξαγωγέα είναι σήμερα τέσσερις φορές υψηλότερο από αυτό του Γερμανού συναδέλφου του.
3. Το κόστος ενέργειας θέτει αυτομάτως εκτός διεθνούς αγοράς το μεγαλύτερο μέρος της βαριάς βιομηχανίας, την κλωστοϋφαντουργία, πολλές επιχειρήσεις της ελαφράς βιομηχανίας ενώ γενικότερα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια στην ανάπτυξη των εξαγωγών.
Αντί να διορθωθούν οι σοβαρές εγγενείς στρεβλώσεις της αγοράς (λειτουργία της αγοράς θεσμικά, λεόντειες συμβάσεις με μονάδες φυσικού αερίου, υπέρογκο για τα σημερινά δεδομένα μισθολογικό και συνταξιοδοτικό κόστος της ΔΕΗ, διασύνδεση με νησιά) ώστε να μειωθεί το κόστος ρεύματος για όλους, η προσπάθεια αντιμετώπισης προσθέτει μία ακόμη στρέβλωση στις υφιστάμενες.
4. Η φορολογία στην Ελλάδα βρίσκεται σε μη βιώσιμα επίπεδα. Οι φόροι που επιβαρύνουν τις επιχειρήσεις ασχέτως κερδών (τέλη επιτηδεύματος, φόροι ακινήτων κ.λπ.) προστίθενται αυτούσιοι, μαζί με το εξαιρετικά υψηλό διαχειριστικό κόστος συμμόρφωσης (compliance cost), στην τιμή των προϊόντων μειώνοντας αντίστοιχα την ανταγωνιστικότητα.
Οι εξαγωγές, μαζί με την ανεργία, αποτελούν τους κυριότερους βασικούς δείκτες υγείας της οικονομίας και ταυτόχρονα αντανακλούν τις θεσμικές παθογένειες της χώρας. Η γνώση, η καινοτομία και οι νεοφυείς επιχειρήσεις είναι καλοδεχούμενες αλλά έξοδο από την κρίση δεν θα δούμε εάν δεν αντιμετωπιστούν τα διαρθρωτικά προβλήματα που καθηλώνουν τις εξαγωγές αλλά και την οικονομία συνολικά.
* Ο κ. Β. Μασσέλος είναι πρόεδρος, Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Πλεκτικής & Ετοίμου Ενδύματος