Η κατάρρευση των φορολογικών εσόδων έχει οδηγήσει σε δραστική συρρίκνωση του πρωτογενούς πλεονάσματος της γενικής κυβέρνησης στις αρχές του έτους. Σύμφωνα με πληροφορίες, το πρωτογενές αποτέλεσμα της γενικής κυβέρνησης τον Ιανουάριο ήταν μεν πλεονασματικό αλλά μόλις κατά περίπου 300 εκατ. ευρώ, όταν πέρυσι το ίδιο διάστημα το πλεόνασμα είχε ανέλθει στα επίπεδα των 2 δισ. ευρώ.
Η κακή εκκίνηση του προϋπολογισμού έχει δημιουργήσει έντονη ανησυχία τόσο στο οικονομικό επιτελείο όσο και στην τρόικα, καθώς διαμορφώνει συνθήκες για πιθανή ανάγκη λήψης νέων μέτρων. Ακόμα κι αν τελικά μειωθεί ο φετινός στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα στο 1%-1,5% του ΑΕΠ από 3% του ΑΕΠ, θα πρέπει η κατάσταση στο σκέλος των εσόδων να αντιστραφεί γρήγορα για να αποφευχθεί το σενάριο νέων σκληρών μέτρων.
Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, το πρώτο δίμηνο του έτους καταγράφεται υστέρηση στα δημόσια έσοδα άνω του 1,5 δισ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο που έχει τεθεί στον προϋπολογισμό. Ωστόσο, στελέχη του υπουργείου Οικονομικών θεωρούν ιδιαίτερα δύσκολο να αλλάξει η διαμορφωμένη κατάσταση στον φοροεισπρακτικό και φοροελεγκτικό μηχανισμό. Θεωρούν ότι το επιχειρησιακό σχέδιο που παρουσίασε η γενική γραμματέας Δημοσίων Εσόδων είναι ανεφάρμοστο εξαιτίας της αδράνειας και των δυσλειτουργιών του φοροεισπρακτικού μηχανισμού.
Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα που αναφέρει ελεγκτής που ασχολείται με τη λίστα Λαγκάρντ: «Μόλις τελείωσα τον έλεγχο φορολογουμένου που βρίσκεται στη λίστα Λαγκάρντ. Προκύπτει φοροδιαφυγή 8 εκατ. ευρώ. Ωστόσο δεν μπορώ να ασχοληθώ άλλο με τη λίστα διότι μου έχουν χρεωθεί 50 υποθέσεις άνευ φορολογικού ενδιαφέροντος, οι οποίες όμως παραγράφονται στο τέλος του 2015 και πρέπει να ελεγχθούν!».
Η ασφυξία που έχει δημιουργηθεί στα δημόσια ταμεία εξαιτίας της κατάρρευσης των δημοσίων εσόδων είναι αποτέλεσμα:
1. Της πολιτικής αβεβαιότητας που ξεκίνησε πριν από τις εκλογές και όπως ήταν αναμενόμενο εντάθηκε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Μιας περιόδου που ούτως ή αλλιώς (για τα ελληνικά δεδομένα) ο φοροελεγκτικός και φοροεισπρακτικός μηχανισμός παγώνει. Σε αυτό το πρόβλημα ήρθαν να προστεθούν η σεισάχθεια για τα «κόκκινα» δάνεια και η προτροπή από στελέχη του κυβερνώντος κόμματος να μην καταβληθούν φόροι. Από την άλλη, και η σημερινή αξιωματική αντιπολίτευση δημιούργησε ένα κλίμα φόβου που οδήγησε τους φορολογούμενους σε μια άτυπη στάση πληρωμών.
2. Των παλινωδιών αναφορικά με τη φορολογική πολιτική που θα εφαρμοστεί, οι οποίες προκλήθηκαν από τις αμέτρητες δηλώσεις διαφόρων (αρμόδιων και μη) κυβερνητικών στελεχών. Στο πλαίσιο αυτό, οι φορολογούμενοι συνεχίζουν να τηρούν στάση αναμονής έως ότου ολοκληρωθεί, ανακοινωθεί και εφαρμοστεί η νέα φορολογική πολιτική. Μια πολιτική που θα αφορά τη φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας (κατάργηση ΕΝΦΙΑ και αντικατάστασή του) και του φόρου εισοδήματος (αύξηση αφορολόγητου ορίου).
3. Των τεράστιων καθυστερήσεων με τις ρυθμίσεις ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τις εφορίες. Η προηγούμενη κυβέρνηση είχε προθεσμία μέχρι τα τέλη Μαρτίου για την ένταξη στη ρύθμιση των 100 δόσεων, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι να περιμένουν μέχρι τη λήξη της προθεσμίας. Η νέα κυβέρνηση τροποποιεί τη ρύθμιση με σχέδιο τριών ταχυτήτων, με δυνατότητα στους φορολογούμενους να ενταχθούν σε κάποια από αυτές το αργότερο μέχρι τα τέλη Μαΐου. Κάτι που προφανώς θα το αξιοποιήσουν και θα ενταθεί το πρόβλημα στα δημόσια ταμεία.