Η έρευνα των Ράινχαρτ και Ρογκόφ είναι αρκετά σχετική με το δίλημμα της Ελλάδας. Οπως προκύπτει από την έρευνά τους, η αθέτηση πληρωμών σε δημόσιο χρέος είναι ένα κοινότοπο γεγονός και η Ελλάδα είναι πρώτη στη λίστα των εθνικών χρεοκοπιών. Θα είναι, όμως, η πρώτη φορά που μια χωρά κηρύσσει χρεοκοπία εντός νομισματικής ένωσης.
Κρίσιμο ρόλο σε αυτήν την περίπτωση είναι ότι δεν υπάρχει άμεση διασύνδεση ανάμεσα στη χρεοκοπία μιας κυβέρνησης και της ένταξης της χώρας αυτής σε μια νομισματική ένωση.
Είναι δύσκολο να αξιολογήσει κανείς τι ακριβώς θα συμβεί εάν η χώρα βγει από το ευρώ.
Βασικά ερωτήματα είναι τα εξής:
– Θα καταφέρει η Ελλάδα και η κεντρική της τράπεζα να επιβάλουν δημοσιονομική πειθαρχία και μια αποτελεσματική νομισματική πολιτική;
– Θα μάθει η Ευρωζώνη από ένα Grexit και θα προσαρμόσει ανάλογα την πολιτική της και το μοντέλο διακυβέρνησής της;
Βραχυπρόθεσμα, η Ελλάδα θα πρέπει να επιτύχει μια δημοσιονομική ισορροπία εφόσον δεν θα μπορεί να δανειστεί από πουθενά. Μια επιλογή θα ήταν να εφαρμόσει έναν ισοσκελισμένο προϋπολογισμό, συνεχίζοντας την εξυπηρέτηση του εξωτερικού χρέους μετά το πρώτο κύμα αθέτησης πληρωμών.
Η Κομισιόν προβλέπει δημοσιονομικό πλεόνασμα 1,1% του ΑΕΠ μέσα στο 2015 έπειτα από έλλειμμα 2,5% το 2014, αλλά αυτές οι εκτιμήσεις μπορεί να αποδειχθούν αισιόδοξες, καθώς έχουν μειωθεί δραματικά τα φορολογικά έσοδα.
Μια άλλη επιλογή είναι η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος που σημαίνει ότι δεν θα εξυπηρετείται το δημόσιο χρέος.
Αυτό θα ήταν εφικτό εάν η κυβέρνηση αποστασιοποιηθεί από τις προεκλογικές υποσχέσεις της. Ενα πρωτογενές πλεόνασμα θα οχυρώσει την κυβέρνηση από εξωτερικές πιέσεις, αλλά θα αυξηθεί το μέγεθος της χρεοκοπίας διότι η χώρα δεν θα εξυπηρετεί το χρέος της σε σταθερή βάση. Κάποια στιγμή θα υπάρξει αναδιάρθρωση χρέους που δεν θα αποτελέσει πρωτοτυπία στην οικονομική ιστορία. Το ζήτημα είναι πώς θα υπάρξει εθνική χρεοκοπία εντός Ευρωζώνης.
Πολλοί μπερδεύουν ένα Grexit με εθνική χρεοκοπία. Για να αποφευχθεί μια εθνική χρεοκοπία πρέπει να χαραχθεί μια συμφωνία για τη μείωση του δημόσιου χρέους της Ελλάδας. Για να αποφευχθεί ένα Grexit θα πρέπει να εξασφαλιστούν οι προϋποθέσεις για να αποφευχθεί μια μαζική φυγή καταθέσεων από τους Ελληνες πολίτες λόγω ενός κλίματος γενικευμένου φόβου και πανικού.
Το πρόβλημα είναι ότι οι ευρωπαϊκές αρχές θεωρούν αδύνατον να καταλήξουν σε έναν πολιτικό συμβιβασμό, εγκαταλείποντας την υφιστάμενη συμφωνία. Και από οικονομική άποψη είναι αντιμέτωποι με σύγκρουση συμφερόντων. Περίπου το 80% του ελληνικού χρέους βρίσκεται στα «χέρια» του επίσημου τομέα, δηλαδή ανήκει στους Ευρωπαίους εταίρους και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Δημόσια θέση των κυβερνήσεων και των Βρυξελλών είναι ότι έχουμε κάνει αρκετά για την Ελλάδα.
Μέχρι σήμερα, ωστόσο, οι Ευρωπαίοι δεν έχουν κάνει κανένα δώρο στην Ελλάδα. Εχουν χορηγήσει μόνον δάνεια που δόθηκαν αρχικά κάτω με σκληρούς όρους που χαλάρωσαν μετέπειτα. Μια εθνική χρεοκοπία θα μετέτρεπε αυτά τα δάνεια σε δώρα. Αλλά, τελικά, δεν είναι καθόλου ελκυστική λύση να καταστήσεις εφικτή μια εθνική χρεοκοπία για την Ελλάδα.
Οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών της Ευρωζώνης είναι εκλεγμένες από τους πολίτες τους. Οπότε είναι, μάλλον, απίθανο να παρέμβουν δυναμικά για να αποτρέψουν ένα Grexit. Για μια ακόμη φορά, μοναδική επιλογή είναι η ΕΚΤ, της οποίας αποστολή είναι να στηρίζει την Ευρωζώνη. Μπορεί να είναι άδικο αλλά καθήκον της ΕΚΤ είναι να ανακοινώσει πολύ σύντομα ότι θα κάνει τα πάντα για να διατηρήσει ενωμένη την Ευρωζώνη.
* Ο κ. Charles Wyplosz είναι καθηγητής Διεθνών Οικονομικών στο Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ανώτατων Διεθνών Σπουδών της Γενεύης. To άρθρο δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα VoxEu.org