Οταν ξέσπασε η κρίση χρέους στην Ευρώπη, η εμπλοκή του ΔΝΤ ήταν αμφιλεγόμενη ιδέα. Παρ’ όλα αυτά επικράτησε η ανάγκη για τα χρήματά του, την τεχνική του πείρα και την αξιοπιστία του. Εγινε αναπόσπαστο τμήμα των προσπαθειών διάσωσης οικονομικών στο πλαίσιο της Ευρωζώνης. Γράφεται στον Τύπο ότι το ΔΝΤ δεν επιθυμεί πλέον να συμμετάσχει στις νέες προσπάθειες χορήγησης βοήθειας προς την Ελλάδα. Εγιναν αρκετά και κρίσιμα λάθη στην περίπτωση της Ελλάδας, κάποια εκ των οποίων οφείλονται στο ΔΝΤ. Πολλοί αξιωματούχοι έχουν εκφράσει ανησυχία για τον ηθικό κίνδυνο που προκαλεί η προσφορά κινήτρων στην Ελλάδα, αλλά τι γίνεται με τον ηθικό κίνδυνο από την πλευρά των επίσημων πιστωτών όπως το ΔΝΤ; Πριν από μερικά χρόνια το ΔΝΤ παραδέχτηκε ότι υπολόγισε λάθος τον δημοσιονομικό πολλαπλασιαστή. Το μέγεθος της λιτότητας που απαίτησε από την Ελλάδα προκάλεσε βαθύτερη και μεγαλύτερη σε χρόνο ύφεση από αυτή που υπολόγιζε το Ταμείο. Η παραδοχή αυτή δεν φαίνεται να οδηγεί το ΔΝΤ σε αλλαγή στάσης. Η αρχική εμπλοκή του ΔΝΤ μέσω χορήγησης δανείων ήταν πολύ μεγαλύτερη απ’ ό,τι επιτρέπουν οι ίδιοι οι κανόνες του Ταμείου. Οι αντιρρήσεις των τεχνοκρατών του φαίνεται ότι απορρίφθηκαν στο υψηλότερο επίπεδο του Ταμείου.
Η συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρώτο δάνειο προς την Ελλάδα ήταν δίχως προηγούμενο, στο δεύτερο πιο περιορισμένη και τώρα γράφεται ότι δεν θέλει να συμμετάσχει καθόλου στο τρίτο πακέτο. Επί δύο χρόνια μετά το πρώτο δάνειο το ΔΝΤ και η Ε.Ε. δίσταζαν να επιτρέψουν την αναδιάρθρωση του ελληνικού δημοσίου χρέους. Προφανώς οι Ευρωπαίοι ανησυχούσαν για την επίπτωση που θα είχε στις δικές τους τράπεζες εξαιτίας της έκθεσης που είχαν στην Ελλάδα. Οταν τελικά εγκρίθηκε η αναδιάρθρωση, πολλές μη ελληνικές τράπεζες είχαν περιορίσει την έκθεσή τους σε ελληνικά ομόλογα πουλώντας τα στην ΕΚΤ. Πράγμα που κατέστησε ανεπαρκή την αναδιάρθρωση χρέους ώστε να καταστήσει βιώσιμο το ελληνικό δημόσιο χρέος. Οι αξιωματούχοι επέτρεψαν στον ιδιωτικό τομέα να μεταφέρει την έκθεσή του στην Ελλάδα στον δημόσιο τομέα και στη συνέχεια αρνούνται την αναδιάρθρωση του χρέους με το επιχείρημα ότι προστατεύουν τους φορολογουμένους τους. Είναι σαφές ότι όταν ξέσπασε η κρίση η Ευρωζώνη δεν διέθετε τη θεσμική επάρκεια για να την αντιμετωπίσει. Επρεπε να τη δημιουργήσει και το έκανε. Εκεί δόθηκε η μεγαλύτερη βαρύτητα στην αρχή και ορθώς. Προτεραιότητα δεν ήταν η διάσωση της Ελλάδας αυτή καθαυτή, αλλά η δημιουργία αναχωμάτων προκειμένου να προστατευτούν οι πιστωτές. Μπορεί να μην οδήγησαν το ΔΝΤ και οι άλλοι πιστωτές την Ελλάδα στην καταστροφή. Γι’ αυτήν ευθύνονται χρόνια υπερβολικών δαπανών, ανεπαρκέστατης συλλογής φόρων και μια μη ανταγωνιστική οικονομία σε συνδυασμό με την επικράτηση νοοτροπίας ραντιέρηδων. Ομως, η προσπάθεια των πιστωτών να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα της Ελλάδας οδήγησε σε επιδείνωσή τους. Είναι πράγματι σημαντικό να ειπωθεί ότι τα πακέτα βοήθειας στην πραγματικότητα δεν είχαν στόχο τη «σωτηρία» της Ελλάδας, αλλά την αγορά χρόνου. Δεν είναι να απορεί κανείς που δεν σώθηκε η Ελλάδα.
Αντιθέτως, θυσιάστηκε η λύση που πραγματικά θα έσωζε την Ελλάδα, που θα την έβαζε σε ένα βιώσιμο δρόμο, ώστε να προστατευτεί συνολικά η Ευρωζώνη. Οι Ελληνες έχουν μια λέξη γι’ αυτό: αποδιοπομπαίος τράγος. Δεν εννοώ ότι είναι αθώα η Ελλάδα ή ότι δεν χρειάζεται μεταρρυθμίσεις. Ελαβε χώρα τεραστίων διαστάσεων δημοσιονομική προσαρμογή και θα πρέπει να συνεχιστεί η προσπάθεια. Ωστόσο, δεν είναι μόνο η Ελλάδα που πρέπει να λογοδοτήσει για τις πράξεις της, αλλά και οι επίσημοι πιστωτές.
* Ο κ. Marc Chandler είναι αντιπρόεδρος και επικεφαλής στρατηγικής παγκοσμίων αγορών της τράπεζας Brown Brother Harriman και αναπληρωτής καθηγητής στο Κέντρο Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.