Μόνο κεραυνό εν αιθρία δεν αποτελεί η πρόταση των θεσμών για κατάργηση του ΕΚΑΣ, ενός επιδόματος που μετά σχεδόν 18 χρόνια εφαρμογής του, έχει μπει από το 2012 στο κάδρο των διαπραγματεύσεων με τους πιστωτές, οι οποίοι θεωρούν ότι η ύπαρξή του αφενός στρεβλώνει τον ανταποδοτικό χαρακτήρα του ασφαλιστικού συστήματος, καθώς αντιμετωπίζεται ως εισοδηματική μεταβίβαση, που κατευθύνεται, όμως, μόνο σε συνταξιούχους, αφετέρου κοστίζει πολύ στον κρατικό προϋπολογισμό. Είναι ενδεικτικό ότι την ώρα που οι θεσμοί πιέζουν για την κατάργηση του επιδόματος που από το 2006 λειτουργεί ως «δίχτυ» ασφαλείας για χιλιάδες χαμηλοσυνταξιούχους, στο πλαίσιο μιας ευρείας και σαρωτικής αναδιάρθρωσης των προνοιακών επιδομάτων στην Ελλάδα, η κυβέρνηση αναζητεί 270 εκατ. ευρώ επιπλέον των 510 που έχουν εγγραφεί στον κρατικό προϋπολογισμό, για να πληρώσει το ΕΚΑΣ στους νέους δικαιούχους του 2015. Μάλιστα, ενώ οι δανειστές ζητούν τον περιορισμό των δαπανών, η συνεχής μείωση των συντάξεων οδηγεί σε όλο και περισσότερους δικαιούχους και αντίστοιχη αύξηση της δαπάνης.
Η προηγούμενη κυβέρνηση είχε προχωρήσει σε συζητήσεις με τους εκπροσώπους της τρόικας, για την υποκατάσταση του ΕΚΑΣ με ένα Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα για χαμηλοσυνταξιούχους, ενώ δεχόταν πιέσεις για αντίστοιχη αποδέσμευση του ασφαλιστικού συστήματος και από την κρατική συμμετοχή στα κατώτατα όρια συντάξεων, θεωρώντας την επίσης προνοιακή και όχι ασφαλιστική παροχή.
Αλλωστε, ούτε ο νόμος 3863 του 2010, γνωστός ως νόμος Λοβέρδου – Κουτρουμάνη, με τη βασική και ανταποδοτική σύνταξη προβλέπει τη συνέχιση στην καταβολή του ΕΚΑΣ. Στην πράξη, η κρατική συμμετοχή αρχίζει και ολοκληρώνεται στη βασική σύνταξη, που ενδεικτικά έχει οριστεί στα 360 ευρώ.
Η πρόταση για κατάργηση του ΕΚΑΣ και η αντικατάστασή του με ενός είδους Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα για χαμηλοσυνταξιούχους είχε σχεδόν συμφωνηθεί μεταξύ των δανειστών και της προηγούμενης κυβέρνησης. Επανήλθε δε, στην πρόταση των θεσμών, παράλληλα με μέτρα για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης και την ενίσχυση της κοινωνικής δικαιοσύνης. Τα οποία, βέβαια, προβλέπουν εξοικονόμηση 900 εκατ. ευρώ ετησίως… Αυτή η εξοικονόμηση, σύμφωνα με το τελευταίο κείμενο των θεσμών προς την ελληνική κυβέρνηση, θα αποτελέσει και τη βάση για τον επανασχεδιασμό ενός στοχευμένου συστήματος που θα περιλαμβάνει τη σταδιακή υιοθέτηση ενός σχήματος Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, από τον Ιανουάριο του 2016.
Για να ολοκληρωθεί, μάλιστα, το πακέτο παρεμβάσεων, οι θεσμοί ζητούν από τον Σεπτέμβριο του 2015 να συμφωνηθεί, προκειμένου να ισχύσει από το 2016, μια στενότερη και πιο ανταποδοτική σχέση μεταξύ των εισφορών και των παροχών που θα δίνουν τα ενοποιημένα ταμεία.
Στην πράξη, στο κάδρο μαζί με το ΕΚΑΣ μπαίνει και το ύψος της κρατικής συμμετοχής στην κατώτατη σύνταξη, καθώς και μια σειρά άλλων, μη ανταποδοτικού χαρακτήρα παροχών, που σήμερα δίνονται μέσω των ασφαλιστικών ταμείων και βάσει των πιέσεων που ασκούνται, πρέπει να αναδιαρθρωθούν, να περιοριστούν και να ενταχθούν στο τομέα της κοινωνικής πρόνοιας.
Εκθεση του ΟΟΣΑ που είχε παραγγείλει για λογαριασμό της Ελλάδας προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου Εργασίας δείχνει με τον πλέον γλαφυρό τρόπο αυτό που ανέδειξε στην πράξη η πρόσφατη οικονομική κρίση: τις ανεπάρκειες του συστήματος κοινωνικής προστασίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, μόνο το 50% των δικαιούχων ανήκει στο πιο φτωχό 30% της ελληνικής κοινωνίας. Βέβαια, οι αλλαγές που δρομολογήθηκαν κινήθηκαν με κεντρικό άξονα και βασική προτεραιότητα τη μείωση του κόστους για τον κρατικό προϋπολογισμό, κάτι που οδηγεί εκ των πραγμάτων σε μειώσεις παροχών προς όλους – αν και όχι στον ίδιο βαθμό. Στο πλαίσιο αυτό, η σημερινή κυβέρνηση αρνείται να συζητήσει κάθε πρόταση για περαιτέρω περικοπές στις παροχές προς τους χαμηλοσυνταξιούχους, ενώ εκφράζει ενστάσεις και όσον αφορά στην επέκταση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, θεωρώντας ότι πρόκειται για ένα μηχανισμό αναδιανομής της φτώχειας.