Πέρα από τη συνολική διαπραγματευτική στρατηγική και τις κατά καιρούς τακτικές κινήσεις, πέρα από τις προτάσεις, τις αντιπροτάσεις και τις «κόκκινες γραμμές», υπάρχουν και τα πιο πεζά αλλά τελικά εξαιρετικά κρίσιμα πράγματα: οι συγκεκριμένοι αριθμοί, οι διαδικασίες και οι ημερομηνίες. Εχουμε και λέμε λοιπόν: με τη συγχώνευση των υποδόσεων του Ιουνίου του ΔΝΤ σε μία, η Ελληνική Δημοκρατία θα πρέπει να πληρώσει στις 30 Ιουνίου 1,6 δισ. ευρώ στο ΔΝΤ. Επίσης, μέχρι το τέλος Ιουνίου θα πρέπει να πληρωθούν οι μισθοί και οι συντάξεις των δημοσίων υπαλλήλων (περί το 1,6 δισ. ευρώ) και να χρηματοδοτηθούν τα ασφαλιστικά ταμεία με την κρατική συμμετοχή για να πληρωθούν οι συντάξεις του ιδιωτικού τομέα (περί το 1,1 δισ. ευρώ). Σύνολο όλων αυτών περί τα 4,3 δισ. ευρώ. Υπάρχουν αυτά τα χρήματα στα κρατικά ταμεία;
Σίγουρα όχι όλα. Αν υπάρχουν για να πληρωθούν μισθοί και συντάξεις, δεν υπάρχει το 1,6 δισ. ευρώ για το ΔΝΤ. Αυτά πρέπει να χρηματοδοτηθούν – από κάπου.
Από πού θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν; Υπάρχουν τέσσερις πηγές: (α) Από τα χρήματα του προγράμματος, (β) από τα κέρδη της ΕΚΤ που έχει συμφωνηθεί να επιστραφούν στη χώρα, (γ) από τα χρήματα που επέστρεψε το ΤΧΣ και (δ) από τις ελληνικές τράπεζες με την έκδοση νέων εντόκων γραμματίων. Για να χρησιμοποιηθούν χρήματα από τις τρεις πρώτες πηγές θα πρέπει: να έχει γίνει συμφωνία σε τεχνικό επίπεδο με τους θεσμούς (Staff-level agreement), αυτή να έχει επικυρωθεί από το Eurogroup, η ελληνική κυβέρνηση να έχει νομοθετήσει στη Βουλή τα προαπαιτούμενα για την εκταμίευση και, τέλος, αυτό να έχει πιστοποιηθεί από τους θεσμούς, ώστε να γίνει η εκταμίευση. Ακόμα και με τις καλύτερες των προθέσεων από όλες τις πλευρές, οι ημερομηνίες απλώς δεν βγαίνουν μέχρι το τέλος του μήνα.
Μένει η τέταρτη πηγή: η έκδοση νέων εντόκων γραμματίων που θα αγοραστούν από τις ελληνικές τράπεζες. Αυτά θα πρέπει να είναι επιπροσθέτως στα 3,6 δισ. ευρώ και στο 1,6 δισ. ευρώ εντόκων που πρέπει να ανανεωθούν στις 12 και 19 Ιουνίου αντίστοιχα. Η Ελληνική Δημοκρατία έχει όμως ήδη εξαντλήσει το όριο των 15 δισ. που υπάρχει στο πρόγραμμα για έντοκα γραμμάτια, και οι ελληνικές τράπεζες το δικό τους όριο εντός των 15 δισ. Για να αυξηθεί το όριο των 15 δισ. χρειάζεται προσαρμογή της δανειακής σύμβασης, πράγμα χρονοβόρο. Για να αυξηθεί το όριο των ελληνικών τραπεζών εντός των 15 δισ. αρκεί απόφαση της ΕΚΤ.
Μπορεί/σκοπεύει η ΕΚΤ να διευκολύνει την ελληνική κυβέρνηση; Αξιωματούχοι της ΕΚΤ έχουν δηλώσει πως κάτι τέτοιο θα ήταν δυνατό μόνο εάν ήταν ορατή η συμφωνία. Αυτό θα μπορούσε να είναι η συμφωνία σε τεχνικό επίπεδο (Staff-level agreement) και όχι η πλήρης ικανοποίηση όλων των προαπαιτούμενων με ψήφιση στη Βουλή. Εξάλλου μία παρόμοια διευκόλυνση αγοράζει μόλις μερικές εβδομάδες για την Ελλάδα μέχρι τα μέσα Ιουλίου και τις πληρωμές σε ΔΝΤ και ΕΚΤ των περίπου 4 δισ.
Λύθηκε το πρόβλημα λοιπόν; Ακόμα και σε αυτό το ευνοϊκό (για εδώ που έχουμε βρεθεί) σενάριο, οι ημερομηνίες πιέζουν ασφυκτικά. Για να πληρωθεί το ΔΝΤ στις 30 Ιουνίου, θα πρέπει η Ελληνική Δημοκρατία να έχει δημοπρατήσει τα συμπληρωματικά έντοκα γραμμάτια περίπου μία εβδομάδα πριν. Για να τα δημοπρατήσει θα πρέπει να έχει την έγκριση της ΕΚΤ, η οποία με τη σειρά της θα πρέπει να έχει δει πριν τη συμφωνία σε τεχνικό –έστω– επίπεδο. Ο χρόνος που απομένει συνεπώς για να καταλήξει η ελληνική κυβέρνηση σε συμφωνία προκειμένου να μπορέσει να πληρώσει το ΔΝΤ στο τέλος του μήνα είναι το πολύ μέχρι τα μέσα Ιουνίου – δηλαδή σε μερικές ημέρες.
Υπάρχουν, φυσικά, κάποιοι οι οποίοι πιστεύουν πως η μη πληρωμή του ΔΝΤ στις 30 Ιουνίου δεν επιφέρει άμεσες συνέπειες. Σε επίρρωση επικαλούνται τη θέση ορισμένων οίκων πιστωτικής αξιολόγησης ότι κάτι παρόμοιο δεν συνιστά πιστωτικό γεγονός, αλλά και την εσωτερική διαδικασία στο ΔΝΤ με βάση την οποία δίνεται προθεσμία ενός μηνός πριν καταγγελθεί η σύμβαση. Σωστά όλα αυτά, αλλά άσχετα και παραπλανητικά στην περίπτωσή μας.
Είναι εξαιρετικά δύσκολο να διανοηθεί κανείς ότι η ΕΚΤ θα συνεχίσει την παροχή ρευστότητας μέσω του μηχανισμού ELA στις ελληνικές τράπεζες –κάτι το οποίο επιτρέπεται μόνο όταν θεωρούνται φερέγγυες– όταν η Ελληνική Δημοκρατία έχει επισήμως δηλώσει πτώχευση με τη μη πληρωμή του ΔΝΤ. Και είναι ηρωικό –και σίγουρα ανεύθυνο– να υποθέτει κανείς ότι οι Ελληνες καταθέτες θα διατηρήσουν την ψυχραιμία τους σε μια παρόμοια περίπτωση. Η επιβολή ελέγχου κεφαλαίων θα καταστεί αδήριτη αναγκαιότητα σε μερικά 24ωρα.
Είναι μάλλον δύσκολο η ελληνική κυβέρνηση να μη γνωρίζει τις ημερομηνίες και τις διαδικασίες αυτές ή να έχει μία ριζικά διαφορετική ιδέα για το πώς μπορούν να διαμορφωθούν τα πράγματα. Τουλάχιστον εύχεται και υποθέτει κανείς οι τελευταίες εβδομάδες να έχουν διαλύσει τις όποιες ψευδαισθήσεις υπήρχαν. Συνεπώς, από την πορεία των διαπραγματεύσεων τις επόμενες ημέρες θα καταλάβουμε εάν η κυβέρνηση θέλει πράγματι λύση εντός του ισχύοντος πλαισίου ή εάν έχει ήδη πάρει τις αποφάσεις της για μια εναλλακτική πορεία για την ίδια και για τη χώρα, με ό,τι αυτό σημαίνει. Αγνοια και εκπλήξεις, όμως, πλέον δεν νοούνται – αλλά ούτε και πρόκειται να γίνουν αποδεκτές ως δικαιολογίες εκ των υστέρων, αφότου έχει επέλθει η καταστροφή.