Η Ελλάδα έχει προχωρήσει μέχρι σήμερα στον δύσκολο δρόμο που ακολουθεί, περικόπτοντας τις δημόσιες δαπάνες (περιλαμβανομένων των εξοπλισμών), μειώνοντας μισθούς και συντάξεις και απορρυθμίζοντας την αγορά εργασίας της. Σε κυκλικά προσαρμοσμένους όρους (σ.σ. αν δηλαδή υποθέσουμε ότι η οικονομία αναπτύσσεται όσο θα μπορούσε) η Ελλάδα μετέτρεψε έλλειμμα ίσο με 9,4% του ΑΕΠ σε πλεόνασμα ίσο με 1% του ΑΕΠ ενώ ο ΟΟΣΑ χαρακτηρίζει την Ελλάδα ως μία από τις χώρες που εφαρμόζουν τις περισσότερες μεταρρυθμίσεις. Παρ’ όλα αυτά, είναι σαφές ότι δεν επαρκούν αυτά τα μέτρα και ότι εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά προβλήματα.
Η διαφθορά και η φοροδιαφυγή δεν έχουν αντιμετωπιστεί. Ομοίως η αύξηση των τιμών της ενέργειας πλήττει την ανταγωνιστικότητα, δεν έχουν απελευθερωθεί στον βαθμό που χρειάζεται οι αγορές αγαθών και υπηρεσιών και το κράτος εξακολουθεί να είναι υπερτροφικό. Σε αυτό το πλαίσιο οι Ελληνες θεωρούν εαυτόν ως θύμα, παραβλέποντας τον δικό τους καταστροφικό ρόλο, που περιλαμβάνει συσσώρευση τεραστίων χρεών από το 2000 και μετά συνδυασμένων με σημαντική αύξηση του εργατικού κόστους. Οι Ευρωπαίοι εταίροι της Ελλάδας απέτυχαν να αναγνωρίσουν ότι πρέπει να αναθεωρηθεί ο τρόπος που αντιμετωπίζεται η κρίση από το 2010 και μετά. Το 2010 η Ευρώπη ζήτησε βοήθεια από το ΔΝΤ και πίεσε για την εφαρμογή προγράμματος προσαρμογής ώστε να πετύχει γρήγορα αποτελέσματα. Μπορεί αυτή η προσέγγιση να είναι αποδεκτή σε καιρό κρίσης, ωστόσο με την πάροδο του χρόνου γίνεται όλο και πιο δύσκολα αποδεκτή, διότι δεν συμβαδίζει με την αρχή του κυρίαρχου δημοκρατικού κράτους. Από την αρχή ο κ. Τσίπρας επέμεινε ότι πρέπει να περικοπεί το χρέος. Ωστόσο αυτή η λύση δεν είναι απολύτως απαραίτητη, αν λάβουμε υπόψη μας το πραγματικό κόστος εξυπηρέτησής του, ενώ δεν θα επιλύσει τα διαρθρωτικά προβλήματα της χώρας.
Ομως υπάρχει ένα πρόβλημα με την αποπληρωμή των δανείων του ΔΝΤ. Σε αυτό το πλαίσιο, μια προσέγγιση θα μπορούσε να είναι να αγοράσει το ευρωπαϊκό ταμείο διάσωσης (ESM) τα ελληνικά ομόλογα που κατέχουν σήμερα το ΔΝΤ και η ΕΚΤ, όπως έχει προτείνει και η ελληνική κυβέρνηση. Συνεπώς θα είναι δυνατό να επιμηκυνθεί η περίοδος αποπληρωμής και να μειωθεί το επιτόκιο και αυτών των ομολόγων όπως έγινε με τα υπόλοιπα με βάση τη συμφωνία του Νοεμβρίου του 2012. Η τρέχουσα αξία όλων των τοκοχρεολυσίων και των αποπληρωμών κεφαλαίου μπορεί να διατηρηθεί σταθερή, χωρίς να υποστούν απώλειες οι πιστωτές, ενώ η περίοδος αποπληρωμής μπορεί να εξαρτηθεί από τον ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Με αυτό τον τρόπο σε χρονιές ύφεσης θα γίνονται χαμηλότερες αποπληρωμές τοκοχρεολυσίων και αρχικού κεφαλαίου. Αν υπάρξει διαφορά αυτή θα μπορούσε να καλυφθεί την εποχή της τελευταίας πληρωμής το 2044. Η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να αποδεχτεί αυτού του είδους τη συμφωνία εάν της επιτραπεί να καθορίζει το ύψος των χρημάτων που θα καταβάλλει κάθε χρόνο και τον τρόπο με τον οποίο θα επιτυγχάνει το απαιτούμενο πρωτογενές πλεόνασμα. Στη βάση σχεδίου εξυγίανσης η ελληνική κυβέρνηση θα μπορεί να αποφασίζει πού θα κάνει περικοπές και πώς θα επιμερίζει τα οικονομικά βάρη.
Τελικά, δεν γίνεται να καταργήσουμε τα δημοκρατικά κυριαρχικά δικαιώματα οποιασδήποτε χώρας, ακόμη και μιας χώρας που βρίσκεται σε κρίση, αν επιθυμούμε να δώσουμε τέλος στην περίοδο έκτακτης ανάγκης. Παρ’ όλα αυτά, θα πρέπει να εξασφαλιστεί η αξιοπιστία τέτοιων δεσμεύσεων μέσω της αποδοχής από την πλευρά της Ελλάδας διεθνούς συμφωνίας, που θα εξασφαλίζει τις απαιτήσεις των πιστωτών σε περίπτωση χρεοκοπίας, για παράδειγμα μέσω της παραχώρησης κυριαρχικών δημοσιονομικών δικαιωμάτων για ορισμένη χρονική περίοδο. Με αυτόν τον τρόπο η ελληνική κυβέρνηση θα ορίζει η ίδια τη μοίρα της και ο κ. Τσίπρας θα αποδείκνυε ότι είναι ειλικρινής.
* Ο κ. Μ. Huether είναι διευθυντής του Ινστιτούτου για τη Γερμανική Οικονομία (IW Koeln).