Η Ελλάδα είναι μια μακρινή χώρα για τις ΗΠΑ και η οικονομία της έχει χοντρικά το μέγεθος του ευρύτερου Μαϊάμι, οπότε λίγα πράγματα διακινδυνεύει άμεσα η Αμερική. Στο βαθμό που μας αφορά, η Ελλάδα μάς ενδιαφέρει κυρίως για γεωπολιτικούς λόγους: δηλητηριάζοντας τις σχέσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών δημοκρατιών, η ελληνική κρίση θα μπορούσε να στερήσει τις ΗΠΑ από κρίσιμους συμμάχους. Παρ’ όλα αυτά, η Ελλάδα διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στον πολιτικό δημόσιο διάλογο στις ΗΠΑ, γιατί λειτούργησε ως σύμβολο των δυσάρεστων πραγμάτων που πρόκειται να συμβούν από μέρα σε μέρα, αν σταματήσουμε να βοηθάμε τους λιγότερο τυχερούς και να τυπώνουμε χρήμα, ώστε να καταπολεμήσουμε την ανεργία. Πράγματι, η Ελλάδα μάς προσφέρει σημαντικά διδάγματα, αλλά όχι αυτά που νομίζετε, και οι άνθρωποι που είναι πιθανότερο να επιφέρουν μια οικονομική καταστροφή ελληνικού στυλ είναι ακριβώς αυτοί που τους αρέσει να χρησιμοποιούν την Ελλάδα ως φόβητρο.
Για να καταλάβετε τα πραγματικά διδάγματα που προσφέρει η Ελλάδα, πρέπει να γνωρίζετε δύο κρίσιμα σημεία. Το πρώτο είναι ότι όσοι υποστηρίζουν πως θα γίνουμε Ελλάδα διαθέτουν πραγματικά αξιομνημόνευτο ιστορικό, όσον αφορά στις οικονομικές προβλέψεις: έχουν κάνει λάθος σε όλα κάθε χρόνο, αλλά αρνούνται να διδαχτούν από τα λάθη τους. Είναι οι ίδιοι άνθρωποι που προέβλεπαν μεγάλη άνοδο των επιτοκίων δανεισμού και του πληθωρισμού το 2010, και, όταν δεν επιβεβαιώθηκαν, προέβλεψαν το ίδιο το 2011 κ.ο.κ.
Το δεύτερο κρίσιμο σημείο είναι ότι η ιστορία που έχετε ακούσει για την Ελλάδα, ότι, δηλαδή, δανείστηκε υπερβολικά και ότι αυτός ο υπερβολικός δανεισμός οδήγησε στη σημερινή κρίση, είναι ελλιπής. Πράγματι, η Ελλάδα συσσώρευσε μεγάλο χρέος (με πολλή βοήθεια από ανεύθυνους δανειστές). Ομως, το χρέος της, αν και υψηλό, δεν ήταν υπερβολικό με ιστορικά δεδομένα. Αυτό που μετέτρεψε το ελληνικό πρόβλημα χρέους σε καταστροφή ήταν η αδυναμία της Ελλάδας, εξαιτίας του ευρώ, να κάνει αυτό που συνήθως πράττουν οι χώρες με υψηλά χρέη: εφαρμόζουν δημοσιονομική λιτότητα όντως, αλλά την αντισταθμίζουν μέσω χαλαρής νομισματικής πολιτικής.
Αναλογιστείτε την κατάσταση της Ελλάδας το 2009, όταν ξέσπασε η κρίση. Εκείνη την εποχή, το ελληνικό δημόσιο χρέος ήταν κοντά στο 130% του ΑΕΠ, αναλογία που σίγουρα είναι υψηλή. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν είναι δίχως προηγούμενο. Σήμερα, ωστόσο, η αναλογία του ελληνικού χρέους είναι 170% του ΑΕΠ και εξακολουθεί να αυξάνεται. Αυτό συμβαίνει επειδή εξακολουθεί η Ελλάδα να δανείζεται; Στην πραγματικότητα, όχι. Το βασικό είναι ότι η αναλογία χρέος προς ΑΕΠ αυξήθηκε, διότι το ΑΕΠ μειώθηκε κατά περισσότερο από 20%. Γιατί μειώθηκε το ΑΕΠ; Σε μεγάλο βαθμό, εξαιτίας των μέτρων λιτότητας που οι πιστωτές ανάγκασαν τους Ελληνες να εφαρμόσουν.
Αυτό σημαίνει ότι είναι πάντοτε αδιέξοδη η λιτότητα; Οχι, υπάρχουν περιπτώσεις χωρών, για παράδειγμα, του Καναδά στη δεκαετία του 1990, που μείωσαν τα χρέη τους διατηρώντας παράλληλα την ανάπτυξη και την απασχόληση. Αν, όμως, εξετάσετε πώς το κατάφεραν, θα δείτε ότι συνδύασαν τη δημοσιονομική λιτότητα με το χαμηλό κόστος του χρήματος: ο Καναδάς μείωσε δραστικά τα επιτόκια δανεισμού τη δεκαετία του 1990, ενθαρρύνοντας τις ιδιωτικές δαπάνες, ενώ επέτρεψε την υποτίμηση του νομίσματος προωθώντας τις εξαγωγές. Δυστυχώς, η Ελλάδα δεν διέθετε πλέον το δικό της νόμισμα, όταν την ανάγκασαν να εφαρμόσει δραστικά μέτρα λιτότητας. Το αποτέλεσμα ήταν η εσωτερική κατάρρευση της οικονομίας, η οποία κατέστησε ακόμη μεγαλύτερο το πρόβλημα του χρέους. Με άλλα λόγια, η συνταγή που οδήγησε την Ελλάδα στην καταστροφή δεν περιελάμβανε απλώς λιτότητα, αλλά και τον τοξικό συνδυασμό της λιτότητας με το υψηλό κόστος του χρήματος.
Οπότε ποιοι είναι αυτοί που θέλουν να επιβάλουν αυτού του είδους το τοξικό μείγμα στην Αμερική; Η απάντηση είναι οι περισσότεροι στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Από τη μια πλευρά, σχεδόν όλοι οι Ρεπουμπλικανοί απαιτούν να μειώσουμε τις κρατικές δαπάνες, ιδίως τη βοήθεια προς τις οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα. Από την άλλη, ηγετικά στελέχη των Ρεπουμπλικανών, όπως o βουλευτής κ. Πολ Ράιαν, επιτίθενται ακαταπαύστως κατά της αμερικανικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας (Fed) και της προσπάθειάς της να ενισχύσει την οικονομία, απευθύνοντας σοβαροφανή κηρύγματα για τα δεινά της υποτίμησης του δολαρίου, όταν η βασική διαφορά μεταξύ των επιπτώσεων που είχε η λιτότητα στον Καναδά και στην Ελλάδα ήταν ακριβώς ότι ο Καναδάς μπορούσε να υποτιμήσει το νόμισμά του, ενώ η Ελλάδα όχι. Το θέμα είναι ότι, αν ανησυχεί κανείς ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να μετατραπούν σε Ελλάδα, θα πρέπει να στρέψει την προσοχή του στην αμερικανική δεξιά. Αν καταφέρει η δεξιά να εφαρμόσει την πολιτική της –μειώνοντας τις δαπάνες, ενώ ταυτόχρονα θα μπλοκάρει οποιαδήποτε νομισματική χαλάρωση– θα οδηγήσει την Αμερική στην πολιτική που κρύβεται πίσω από την ελληνική καταστροφή.