Τι ελάφρυνση χρέους χρειάζεται η Ελλάδα; Για μία ακόμη φορά, το ζήτημα αυτό βρίσκεται στο επίκεντρο. Ορισμένοι ενθουσιώδεις σχολιαστές φοβούνται, μάλιστα, ότι μια διαμάχη ανάμεσα στο ΔΝΤ, το οποίο ισχυρίζεται ότι «η Ελλάδα χρειάζεται πολύ μεγαλύτερη ελάφρυνση χρέους», και της πλειοψηφίας στην Ευρωζώνη, η οποία θεωρεί πως είναι αναγκαία μόνον μια μετριοπαθής αναδιάρθρωση του χρέους, μπορεί να καταστρέψει την πρόσφατη συμφωνία ανάμεσα στην Ελλάδα και τους Ευρωπαίους πιστωτές της.
Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ οδήγησε σε αύξηση του ελληνικού χρέους ως προς το ΑΕΠ της χώρας κατά 35 ποσοστιαίες μονάδες. Το τίμημα των χειρισμών των κ.κ. Τσίπρα και Βαρουφάκη, που καλούνται να πληρώσουν οι Ελληνες και οι πιστωτές τους, είναι τεράστιο. Πάνω απ’ όλα, όμως, αυτό που έχει σημασία για την Ελλάδα δεν είναι το χρέος. Είναι οι πολιτικές που εφαρμόζονται στη χώρα. Η Ελλάδα πρέπει να διορθώσει τις πολιτικές που ακολουθούνται όλα αυτά τα χρόνια. Ολα τα υπόλοιπα είναι δευτερεύουσης σημασίας.
Το κόστος της ζημιάς που προκλήθηκε από τους κ.κ. Τσίπρα και Βαρουφάκη θα κατανεμηθεί ανάμεσα στους πιστωτές, οι οποίοι θα παραχωρήσουν περισσότερα δάνεια στην Ελλάδα με μεγαλύτερη αναδιάρθρωση του χρέους, και τους Ελληνες πολίτες, μέσα από ένα χαμηλότερο βιοτικό επίπεδο. Δεν υπάρχει, όμως, ένας μαγικός αριθμός για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους. Προς το παρόν, ο στόχος για μείωση του χρέους κάτω από το 120% του ΑΕΠ, μέχρι το 2022, είναι εντελώς αόριστος.
Αυτό που είναι σήμερα μείζονος σημασίας είναι εάν η Ελλάδα ολοκληρώσει τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις όσον αφορά την προσφορά της οικονομίας της, ώστε να ενισχυθεί η μακροπρόθεσμη προοπτική ανάπτυξης. Εάν επιτύχει αυτόν τον στόχο, τότε η ζημιά των τελευταίων μηνών θα έχει διορθωθεί και η χώρα θα έχει εξελιχθεί σε ελκυστικό προορισμό επενδύσεων, δημιουργώντας θέσεις εργασίας. Εάν η Ελλάδα ξεκινήσει άμεσα την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης αλλά και στις αγορές προϊόντων και εργασίας, είναι πολύ πιθανό να ενισχυθεί η οικονομική δραστηριότητα από το 2016-17.
Με ενισχυμένη την προοπτική ανάπτυξης της οικονομίας, οι τράπεζες θα μπορούσαν να παρουσιάσουν θεαματική βελτίωση. Με την ιδιωτικοποίησή τους, μετά την πάροδο τετραετίας ή πενταετίας, οι τράπεζες μπορεί να προσελκύσουν κεφάλαια 25 δισ. ευρώ που θεωρούνται σήμερα αναγκαία για την ανακεφαλαιοποίησή τους. Κατ’ επέκταση θα μειωνόταν η αναλογία χρέους ως προς το ΑΕΠ. Ακόμη και εάν η άντληση 50 δισ. ευρώ από το πρόγραμμα ιδιωτικοποίησεων, συμπεριλαμβανομένης της πώλησης των τραπεζών, φαίνεται υπερφιλόδοξη σήμερα, η Ελλάδα ίσως να έχει τη δυνατότητα να προσεγγίσει αυτόν τον στόχο, εφόσον η οικονομία επανέλθει σε ρυθμούς ανάπτυξης.
Με σωστές πολιτικές, το ελληνικό χρέος μπορεί να καταστεί βιώσιμο μέσα από μετριοπαθή αναδιάρθρωση σε βάθος χρόνου. Με λανθασμένες πολιτικές, καμία ελάφρυνση του ελληνικού χρέους δεν θα καταφέρει να αποτρέψει την εξέλιξη της Ελλάδας σε παράδεισο λαϊκιστών, όπως είναι η Βενεζουέλα, αλλά χωρίς πετρέλαιο. Κατά συνέπεια, η Ευρώπη και το ΔΝΤ θα πρέπει να ορίσουν τα σωστά κίνητρα για την Ελλάδα.
Η συμφωνία που επιτεύχθηκε τη Δευτέρα για τη Ελλάδα είναι εύθραυστη. Δεν αναμένεται, ωστόσο, ότι μια διαμάχη ανάμεσα στους πιστωτές της χώρας για το ύψος και τη φύση του χρέους θα καταστρέψει τη συμφωνία. Εάν λειτουργήσει η συμφωνία ή όχι, θα εξαρτηθεί αποκλειστικά από την Ελλάδα. Θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να παραμείνει στο ευρώ; Οι πιθανότητες τείνουν προς αυτήν την κατεύθυνση, δεδομένου ότι η Ελλάδα πήρε μια γεύση από την άβυσσο όπου θα παγιδευόταν με ένα Grexit. Ωστόσο, ο κίνδυνος αυτός δεν έχει απομακρυνθεί.
* O κ. Holger Schmieding είναι επικεφαλής οικονομολόγος στην Berenberg Bank.